Konu: Cinsel saglık

Dogurganlik Orani Azaltilir: Annelerin sahip olduklari çocuk sayisi arttikça anne ölüm orani yükselmektedir,Aşiri dogurganlik bebek ve çocuk sagligi açisindan da risk oluşturmaktadir. Aile planlamasi hizmeti ile dogurganlik azaltilirken, anne sagligi, çocuk sagligi iyileştirilmiş, dolayisiyla toplumsal ve ekonomik alanlarda da iyileştirilmeler saglanmiş olacaktir.

Saglikli Dogum Yaşi Saglanir: Anne ve çocuk sagligi açisindan, gebelik ve dogum için 18-34 yaşlar arasi en uygundur. Daha erken ve daha geç yaşlarda hastalik ve ölüm riski artar.

Saglikli Dogum Araligi Saglanir: Iki yildan kisa aralikli gebelik ve dogum yüksek risklidir. Kisa dogum araligi, hem anne ölümlerini, hem de bebek ölümlerini artirmaktadir. Gebelikler arasindaki süreyi uzatmak etkili bir aile planlamasi hizmeti ile gerçekleşebilir.

Çocuk Sagligina Olumlu Etki Yapar: Yüksek riskli gebelikler sonucunda meydana gelen dogumlarda ölüm olmasa bile, bebek çeşitli saglik sorunlariyla karşi karşiyadir. Bu sorunlar şunlardir:

- Düşük dogum agirligi ve erken dogum
- Kötü beslenme (Malnütrisyon)
- Infeksiyon hastaliklari
- Fiziksel büyüme ve gelişme geriligi
- Doguştan sakatliklar
- Zeka düzeyinde gerilik

BÜTÜN BU SORUNLAR ETKIN BIR
AILE PLANLAMASI ILE ENGELLENEBILIR.

DERI ALTI KAPSULLERI


Çok güvenilir etkili bir yöntemdir. İçinde gebeliği önleyici hormon bulunan ince, yumuşak tüplerdir. Kadınların deri altına sağlık personeli tarafından küçük bir müdahale ile yerleştirilir.

İçindeki hormonlar yavaş yavaş vücuda salgılanır. Bu hormonlar yumurta hücresinin olgunlaşmasını ve yumurtalıktan atılmasını engeller, ayrıca spermlerin hazneden rahim içine geçişini önlerler.

DIAFRAM, SERVIKAL BASLIK

Diafram değişik boyutlarda, yumuşak kauçuktan yapılmış kenarları esnek daire şeklinde bir araçtır. Servikal başlık ise daha sert , yüksek kubbeli ve daha küçük özel tip bir diaframdır.

Rahim ağzını kapatacak şekilde yerleştirilir ve spermin rahim içine geçmesini engeller. Doğru yerleştirilmezse gebe kalınabilir.

Adet kanaması sırasında kullanılmamalıdır.

Diafram kullanılırken üzerine spermi öldürücü krem sürülürek kullanılımalıdır.

Bazen yerleştirilmesi zor olan bir yöntemdir. Ayrıca sürülen krem pahalıdır.

Hazneye yerleştirilen diafram cinsel ilişkiden sonra altı saat süreyle çıkarılmamalıdır.

Kesinlikle çocuk istemeyen aileler bu yöntemi kullanmamalıdır. Çünkü gebelikten korunmada güvenilir değildir.

Diafram, rahim ağzını kapatacak şekilde yerleştirilir ve spermin rahim içine geçmesini engeller. Doğru yerleştirilmezse gebe kalınabilir.

DOGUM KONTROL HAPLARI


Gebeliği önlemek için kadınlar tarafından kullanılan içinde hormon bulunan haplardır. Gebelikten korunmak için etkili bir yöntemdir.

Hapın içindeki hormonlar yumurtlamayı engeller ayrıca rahim ağzından spermlerin rahme geçmesini zorlaştırır.

Unutmadan her gün düzenli olarak içilmelidir.

Hap kullanan kadınlar hapı bıraktıktan sonra tekrar gebe kalabilirler.

Hap kullanmak cinsel ilişkiyi herhangi bir şekilde etkilemez.

Hap kullanmanın önemli ve sık görülen bir yan etkisi yoktur. Hatta birçok kadın hastalığının oluşmasını azaltır.

Kadınlar tarafından kullanılan DOĞUM KONTROL HAPLARI her gün unutulmadan alınırsa gebeliği önlemede son derece güvenlidirler.

Doğum kontrol hapları yumurtalıklarda yumurta oluşmasını engelleyerek gebe kalmayı önlerler.

DOLLENME VE CINSIYET OLUSUMU


Spermler iki tip genetik şifre taşiyabilirler. Bu şifreler ya X ya da Y şeklinde olur . Ancak kadin yumurta hücreleri her zaman X şeklinde olup tek tiptir .

Eger yumurta hücresini dölleyen sperm X şifreli sperm ise döllenen yumurta da X şifreli olacagi için oluşan bebek (XX) yani, “ KIZ ” olacaktır .

Ama yumurta hücresini dölleyen sperm Y şifresini içeren bir sperm ise o zaman bebek (XY) yani, “ ERKEK ” olacaktır .

Yani doğacak çocuğun erkek veya kız olması babadan gelen spermin özelliğine bağlıdır.

Hangi tip spermin yumurtayı dölleyeceği bilinemez. Bu nedenle çocuğun erkek ya da kız olacağı bilinemez. Ancak döllenme olup döllenmiş yumurta rahim içine yerleştikten sonra henüz çocuk doğmadan bazı yöntemler kullanılarak cinsiyeti öğrenilebilir.

Cinsiyet babadan geçecek özelliklere bağlıdır.

ERKEK UREME ORGANLARI

Erkek üreme hücreleri (ya da diger adiyla sperm) testislerde üretilir. Bu üretim her an devam etmektedir.

Spermler kuyruklari yardimiyla hareket edebilen hücrelerdir. Bu hücreler baş tarafindaki kisim yardimiyla kadin üreme hücrelerini (yumurta) delebilme özelligine sahiptir. Normalde meni içerisinde 150-200 milyon sperm vardir.

Testislerde üretilen spermler döl yolundan geçerek meni kesesine gelirler.

Meni kesesinin içinde spermlerin yaşamasina uygun bir sivi vardir. Spermler bu kesede ölmeden depolanirlar. Cinsel ilişki sirasinda meni idrar yolu ile penisten dişari atilir.

Atilan meninin çok az bir kismi (%1) spermlerden oluşur. Geri kalan kisim meni kesesinden ve prostattan gelen sividir.

Eger meninin içinde sperm yoksa (ya da spermler hareketsizse) o kişinin dölleme yetenegi yoktur yani kisirdir.

ERKEKTE AMELIYATLA KISIRLASTIRMA (VAZEKTOMI)


Ameliyatla erkegin kisirlaştirilmasi en etkili dogum kontrol yöntemlerindendir.

Testislerde üretilen sperm hücreleri döl yolundan meni kesesine giderler.

Eger bu döl yolu baglanirsa artik üretilen spermler daha ileri gidemeyecektir. Dolayisiyla meni boşalacak ancak içerisinde sperm olmayacaktir.

Vazektomi ile testislerin ameliyatla çikartilmasi demek olan igdiş edilme kariştirilmamalidir. Vazektomide sadece döl yolu kapatilmaktadir. Hastanede yatmadan yapilan basit bir ameliyattir.

Ameliyat sonrasi cinsel güç ve tatminde herhangi bir degişiklik oluşmaz, meninin miktari degişmez.

Ilerde çocuk sahibi olmak isteyenler için uygun degildir. Çünkü dönüşü olmayan bir yöntemdir.

Ameliyat olduktan sonra döl yolunda kalmiş spermler nedeniyle 2 ay süreyle dölleme riski devam eder. Bu nedenle vazektomi yapilanlar bu sürede başka bir yöntemle (prezervatif vb.) korunmalidirlar.

GEBELIGIN OLUSUMU


Kadin yumurtaliklarinda üretilen yumurta tüpler araciligi ile yakalanir ve tüplerin içine alinir.

Bu arada bir cinsel ilişki olmuş ise hazneye boşalan meni içindeki spermler rahim agzindan geçerek rahim içine oradan da tüplere gelirler.

Tüplerde yumurta hücresiyle karşilaşan sperm hücrelerinden sadece birisi yumurta hücresini döller.

Döllenme; spermin uç kismindaki delici kisim yardimiyla spermin yumurta hücresinin içine girmesi ile olur. Sperm ve yumurta hücresi bu şekilde buluşmuş ve döllenme gerçekleşmiş olur.

Bu döllenmiş yumurta rahim içindeki tabakaya yerleşir ve orada büyümeye başlar.

Döllenen yumurta rahim içindeki tabakaya yerleştigi andan itibaren artik adet kanamasi ve yumurtlama olmaz. Yani gebe bir kadin gebeligi boyunca adet görmez.

Yerleşen döllenmiş yumurta büyümeye başlar ve bebek dogana kadar rahim içinde gelişmesine devam eder.