"Demirciler demir döğer tunç olur
Sevip sevip ayrılması (aman) güç olur"



M.Ö. 1400'lü yıllarda Mezopotamya'da demirin işlenmesi yaygınlaşmaya başlayınca, zamanla çeşitli alet ve silah yapımında tuncun yerini de almaya başladı. Ortaçağ'da ise, gündelik yaşamın tüm alanlarına girdi. Demir maden olarak yaygınlaştıkça başta bıçak, kılıç, balta, kalkan, mızrak ucu, gürz gibi silahların; çeşitli ev aletleri, şömine takımları, ocak, kafes, tava, kazan, kilit, hırdavat araç ve gereçlerin yapımında kullanılır oldu.

Tarihte ilk olarak demirin önemini Mitanni'ler kavramıştır. Tarihte, metal ve demir aletleri olan okuryazar toplumlar öteki toplumlar üzerinde ya üstünlük kurmuştur ya da onları yok etmiştir. Ayrıca antikçağda demir, özgürlüğü de temsil etmiştir. Ucuz demir, tarımı, endüstriyi ve savaşı demokratikleştirmiştir. Friedrich Engels; demir için " tarihte devrimci rol oynayan bütün ilkel maddelerin en önemlisidir " der; a,rdından, " Demir Çağı "nı " kahramanlık çağı " olarak nitelendirir. Bu bağlamda Kürt mitoloji kahramanı Demirci Kawa'yı burada anmak lazım.

Demirci Kawa: Zulme ve haksızlığa başkaldırının; isyan, ateş ve birliğin sembolüdür.

19. yüzyıla kadar demirden üretilen nesnelerin tümü körüklenmiş kor ateşte ısıtılan demirin örs üstünde çekiçle dövülmesiyle elde edilirdi. Bu gelenek 20. yüzyıla kadar da kısmen sürmüştür. Sanayileşme ve demir-çelik sektöründe dünya ölçeğinde tekelleşmenin başlaması demirciliğin sonunu getirdi. Demircilik, kaybolan çok önemli mesleklerden biridir.

Ergani'deki demirciler genellikle saban demiri, yaba demiri, tırpan, orak, çapa, kazma, balta, nacak, keser, dehre, bel gibi tarım, bağ ve bahçe işlerinde kullanılan araç ve gereçlerin yanında çekiç, balyoz, buğavi, nal, nal çivisi, çan, murç, kapı kilidi, kapı tokmağı, kapı çengeli gibi nesneler yaparlardı. Bunların büyük bir kısmını kış aylarında yapar ve baharda da satışlarını gerçekleştirirlerdi.

Demirciliğin birinci kuralı demiri tavında dövmektir. Demircilerin nefesleri kuvvetli, kolları güçlü ve kendileri de yürekli olur. Bütün hüneri örs ve çekiçte saklıdır. Demircinin hası çeliğe su vermesinden belli olurmuş.

Bugün, Ergani'de demirci Muhittin (Öztekin) mazide kalan demircilerin son temsilci olmanın buruk gururuyla halen çekiciyle örste demiri dövmeye devam ediyor.