Fransızca kökenli disiplin sözcüğü, Türkçe’mizdeki disiplin sıkı düzen, yöntem, yol, yordam anlamalarına gelmektedir. Eğitme, yola gelme anlamlarını da ifade etmektedir. Discipine sözcüğünden türemiş önderlik ve güdüleme anlamına gelmektedir. Üniversite öğretiminde disiplin sözcüğü, okutulan bilim kolu, ders anlamına gelmektedir.
Ayrıca disiplin, lideri izleyici anlamına da gelmektedir.Disiplin sözcüğünü genel olarak üç anlamda inceleyebiliriz.
1. Kişinin kendi kendini düzenlemesi ve kontrol etmesidir. Yani kişinin kendi kendine uyguladığı iyileştirici, geliştirici kontrol önlemleridir.
2. Düzenli bir davranış için gerekli koşulları yaratmadır.
3. İşe hukuksal ve eğitimsel bir içerik taşır. Yani disiplin istenilmeyen bir eylemin sonucu olarak yüklenilen bir ceza türüdür. Amaç bu tür davranışların ortaya çıkmasını engellemektir.
Maddi örgütsel faktörlerde olağan ve olağanüstü koşullardan dolayı meydana gelen kayıp ve zararlar kolayca giderilebildiği halde, insan alışkanlıkları ve davranışlarından dolayı ortaya çıkan zarar ve kayıpları gidermek arzu edilen alışkanlık ve davranışları kazandırmak son derece güçtür.
Anlaşıldığı gibi iş görenin davranışlarına kontrol etmek, olumlu ve örgütsel koşullarına uygun bir şekilde yönlendirmek ve geliştirerek disiplin konusunu ilgilendirmektedir. Disiplin, ceza verme ile eş anlamlı olsa da, cezalandırma disiplinin çok küçük bir parçasıdır.
Yönetenler ile yönetilenler arasında çıkar çatışması olduğunda, evrensel olarak çalışma hayatındaki en önemli hususlardan birsi " Disiplin" konusudur. Yönetim açısından olduğu kadar sosyal barış açısından da önemlidir.Tüm örgütlendirilmiş grup faaliyetlerinde disiplin zorunludur. Bireysel güdüleri denetleyerek grup çalışmasına yönlendirmek içindir.
Bir işyerinde Liderler, astları ile fabrika kuralları arasında " istekli bir uyum" sağlarlarsa yada işçilerin tatminsizliklerini giderip, şikayetlerini çözüme kavuştururlarsa sağlıklı bir çalışma ortamı yaratırlar. Böyle bir ortam, ulaşılabilen arttırılmış kişisel tatminlerin veya etkenliğin ölçüsünden çok işbirliğinin olması gereken yönünü vurgular.
Anlaşılacağı gibi bir işyerinde etkin ve verimli çalışabilmek için disiplin ile düzenin varlığı, kabul edilebilir başarı derecesine yönelik eğilimlerin ve kalıpların oluşmasına katkıda bulunur.
Süheyla Gürsözlü
Kaynak:
Nuri Tortop, Personel Yönetimi, 5. baskı, Ankara, 1994,s.217.
Cahit Tutum, Personel Yönetimi, Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayınları, No 149, Ankara, 1976,s.205.
Erol Eren, Yönetim Psikolojisi, 4. baskı, İstanbul, 1993,s.274.
Dursun Bingöl, İşyeri Disiplini ve Çalışma Barışı, Sistem Yayıncılık, 1990,s.21.