Konu: Dans Hakkında Bilgi, Dans İçin Gerekli Yetenekler ?, Türkiyede Dansın Tarihçesi

: Bale Hakkında Bir Açıklama ::

`Bale Nedir? ` sorusuna en kültürlü sayilanindan en az egitim görmüsüne dek toplumumuzda yasayan her kisinin birbirinden farkli yanitlar verecegi mutlak gibidir. Aslinda bu, o kadar zor bir soru degildir ve gerçekte `Müzik Nedir? ` sorusuna oranla bir hayli kolay cevaplandirilir. Bununla birlikte, izleyici olarak, toplum çogunlugunun dogrudan dogruya `bale olayi` ile karsi karsiya gelememesi -ki bu balenin kurumlasma sürecinin ülkemizde üç büyük kent disina tasamamasinin bir sonucudur- baleyi giz dolu bir sis perdesi arkasinda birakmistir. Baleyi her nasilsa izleyebilmis sansli (!) yurttaslarimiz için ise bale, büyüleyici bir çekicilik ifade edebilir. Ancak, çogunlugun baleyi basit anlamda dans ile esdeger tuttuguna emin olunuz. Nasil ki `opera` mutlak anlamda `sarki söyleme`nin karsiligi degilse, bale de bu anlamda dansin karsiligi degildir.
`Bale`yi tanimlamazdan önce, kafamizda bir gösteriyi hayali olarak canlandirmak herhalde iyi bir yöntem olacaktir. `The Sleeping Beauty` (Uyuyan Güzel) `i izlemek üzere koltugunuzda oturuyor ve perdenin açilmasini bekliyorsunuz. Derken salon isiklari loslasiyor ve orkestra `açimlik`i (uvertür) çalmaya basliyor... ve sonra, birden bire perde kalkiyor ve gözleriniz güzel kostümler giyinmis dansçilarin görkemli gösterisiyle karsilasiyor. Gösterisli sahne dekoru muhtesem bir sarayin içini yansitiyor... Alti peri, sirali eslikçileri ile degisimli, dans etmekte... Eserin ruhsal yapisi, `Carabosse`un (kötü ruhlu peri) beklenmedik ortaya çikisiyla aniden degisiyor ve müzik ürpertici bir kabarisla hizlaniyor.
Beklenmedik ve gerilim dolu, heyecan verici bu sahne, `Uyuyan Güzel`in `prolog`u (baslangici) içinde öylesine erken gelir ki, etkileyici gücü son derece fazladir. Koreograf (düzenleyici) Marius Petipa ve Çaykovski`nin bu büyük klasik balesinin buraya kadar olan kismi bize, tanimlamamiz için tüm olusumlari saglar. Her seyden önce müzik dikkatimizi çeker, bunu sahane kostümler ve sahne izler ki buna `dekor` adini veriyoruz. Sahnedeki balet ve balerinlerin dansi olayin en etkileyici yönüdür. Böylece dans yolu ile `bale`nin drama`si` (öyküsü) sergilenir.

Bunun için, daha önce de belirttigim gibi, bale dans ile ayni sey demek degildir. `Dans-drama-müzik-dekor` `bale`yi olusturur. Her ne kadar bir kisim koreograflar son yillarda `George Balanchine` örnegini izlemektelerse de -yalnizca dekoratif dekor olmaksizin yapilan uygulama ki bunda dansçilar basit leotardlar giymislerdir ve sahne açik bir siklorama halindedir veya kumaslarla kaplidir- tüm büyük baleler hemen hemen esit partlar halinde bu bilesenlerden olusur.
`Balanchine` ve daha bir çok koreograf -örnegin Hollandali `Hans van Manen` ve Amerikali `Jerome Robbins`- bale`de dansin diger unsurlara oranla daha üstün ve seçkin olduguna inanirlar. Dekor, mim veya bir öyküyü ya da konuyu ifade edecek karakterlerin ortaya çikarilmasi onlarin deger biçim listelerinde pek baslarda gelmez. Ne var ki Balanchine dansçilarini, özellikle kadin dansçilari kendilerine eslik eden müzigin realizasyonu (kavranmasi) yolu ile zarif vücut hareketleri elde edilebilen alici araçlar haline getirmek için özellikle çabalar harcayan bir koreograftir. Balanchine`e göre, müzik ve dans arasindaki baglanti kesilemez; bu ikisi ayri düsünülemez. O, müzikal çizgiyi (partituru) vücut hareketleri ile yorumlamaya kalkismamis ya da bunu çok az denemistir; vücut hareketlerini daha çok itici (devindirici) güç olarak kullanmistir.
Öte yandan Rus koreograf Michel Fokine, özellikle bu tür çalismalarin ortaya kondugu Petipa`nin Rusya`daki egemenliginin son yillarinda, baleyi olusturan bilesenlerin kötü kullanildigini düsündü. Bu tür yorumlarda bütün temel bilesenler vardi; ancak göz önüne alinmasi gereken bir ekstra faktör daha mevcuttu ki bu da klasik balerin (classical ballerina) idi. Öyle ki O, bale`nin doruk noktasiydi ve koreografi `klasik balerin`i en üstün ve görkemli, parlak bir konumda göstermek amacindaydi. Oyunun geri kalan bireysel unsurlarinin karakterizasyonu bu amaçla adeta lüzumsuz sayilmisti. Çok önemli bir faktör olan drama, yani öykü, bu nedenle sonuçta zarar gördü.
Böylece Fokine kuramini, sahne üzerindeki her dansçinin tüm sahne kompozisyonuna istirak etmesi ve yardimci olmasi üzerine kurdu. Bu kuramin bes önemli ilkesi sunlardi:
1. Salt hazir-yapim adimlarin bir kombinasyonunu vermek veya `divertisman`larda sik sik görüldügü gibi, güya ulusal karakteri yansitan tasarimlar (dizaynlar) yerine hareketin her durumda yeni bir formunu yaratmak gereklidir. Bu ise yalnizca periyoda ve müzigin karakterine degil, ayni zamanda konuya ve temsil edilen ülkeye de uygun olmalidir.
2. Dans ve mim, dramatik aksiyonun bir ifade unsuru olarak görev almazsa balede hiç bir anlamlari olmayacaktir ve bale`nin asil konusuyla baglantili olmazlarsa da divertismanlarda da pek o kadar islev kazanamayacaklardir.
3. Geleneksel jestler ve el hareketleri, yalnizca bale stiline gerekli oldugunda kullanilmalidir, diger tüm durumlarda vücudun bütününün hareketleri ile yer degistirmelidirler. Baska bir deyisle, bir dansçi bastan ayaga ifade dolu olmalidir.
4. `Corps de Ballet`de oldugu gibi, bir dansçilar grubu tam olarak katkisiz bir eslik biçimini almamalidir. Bale`nin tümünün parçasi biçiminde olabilmeli; çarpici bir sekilde, oyun içinde bas dansçilar kadar önem tasimalidir.
5. Koreografi, sahne tasariminin veya müzigin kölesi olmamali; ancak bu sanatlarin toplamdaki esitligini tanimalidir. Böylece onlarin yaratici güçlerine tümüyle özgürlük verilebilir.
Fokine, tüm bu ilkelerine pek kati bir sekilde bagliydi. Kendi balelerinde apaçik belli solo çalismalar disinda, hiç bir zaman doktrininin esaslarina ihanet etmedi. Bugün, balenin evrim geçiren bir sanat dali olmasi nedeniyle, besinci madde biraz geçersiz kalmaktadir. Hele modern dansta olagelen büyük degismeleri düsündügümüzde; örnegin simdilerde yalnizca müzik, sahne dekorlari ve kostümlerden (bu çiplak olarak uygulandi) uzakta degil, ayni zamanda dansin da var olmadigi bir `dans` çalismasini görmek öyle pek olaganüstü degildir artik... Elbette bu kavram olarak tam anlami ile `bale` degildir. Ancak bu tür uygulamalar günümüzün modern dans sahnesi çevresinde yer almaktadir.

Salon Dansları Tarihi
Salon Dansları kökeni 18. yüzyılın sonlarında, 19. yüzyılın başlarında İngiltere'deki soyluların katıldığı balolardan gelmektedir. 19.yüzyılın sonlarına doğru salon dansları çalışan kesim arasında da popülar hale gelmiştir. 1920lerde salon dansları daha da çok ilgi görmeye başladı. 1924 yılında Imperial Society of Teachers of Dancing salon dansları bölümünü kurdu. Bu sayede salon dansları muzik, adımlar, ve teknik olarak standartlara ulaşabildi. Yıllar geçtikçe salon dansları Avrupa, Asya-Pasifik, ve Amerika'da popüleritesini arttırdı.

Salon Dansları
Salonu Dansları, en basit haliyle eşlerden birinin takip ettiği, bir diğerinin de yönettiği partnerli danslardır. Geleneksel salon dansları arasında Vals, Foxtrot, Tango, Quickstep, Viyana Valsi, Rumba, Cha Cha Cha, Swing, Jive, Samba, Mambo, Bolero, ve Paso Doble yer alır.

Bunların yanında Geleneksel olmayan danslar arasında da Country, Arjantin Tangosu, Merengue, Polka, Salsa, ve Flamenco gibi birçok dans sayılabilir.

Dans Stilleri
Geleneksel salon dansları iki anadala ayrılır. Amerikan ve Uluslararası.Amerika stili danslar genellikle Amerika'da dans edilir. Dünya'nın birçok yerinde Uluslararası danslar yapılmaktadır. Bu iki dansın arasındaki fark aynı dans türü için geliştirdikleri değişik adımlar ve stillerdir


Uluslararası Stil - iki kısma ayrılmıştır:

Standart: Vals, Foxtrot, Tango, Quickstep, Viyana Valsi

Latin: Cha Cha Cha, Rumba, Samba, Jive, Paso Doble


Amerikan Stil - iki kısma ayrılmıştır:

Smooth: Vals, Foxtrot, Tango, Viyana Valsi

Rhythm: Cha Cha Cha, Rumba, Swing, Mambo, Bolero

Yazı: Mimi Swartz
Fotoğraflar: Penny De Los Santos
Güney Teksas kasabasında bir balo... ABD ve Meksika arasındaki sınır daraldıkça, yaşam asla eskisi gibi olmayacak.

Teksas-Meksika sınırında yaşamayanlar, bu dünyayı asla anlayamaz. Laredo Martha Washington Cemiyeti'nin 1898'den bu yana her yıl, George Washington'ın bir ay süren yaşgünü kutlamaları dahilinde hazırlayıp sunduğu töreni ele alalım. ABD'nin ilk başkanı ile kibar eşinin, Meksika sınırına bir taş atımlık mesafede onurlandırılması fikri insana komik gelebilir. Ama bambaşka bir dünyaya gözü kapalı dalabilme becerisi, daima sınır bölgesinin özünü oluşturmuştur. Bölge sakinleri en az iki dünyada nasıl yaşanacağını bilir; her ikisini de kabul eder ve hiçbirini yargılamaz.
Şubat ayının rüzgârlı bir cuma akşamında bir sahne, ışıldayan kristal apliklerden duvarların rengine kadar, Washington çiftinin oturma odasının kopyasına dönüştürülmüş. Sunucu, Martha Washington'ın erdemlerini ilk Başkan Ailesi'nin en zor beğenen ferdini dahi memnun edecek bir ciddiyetle överken, topuklarının üstünde hafif sallanarak sahneye çıkan yerli halktan 17 güzel, sosyeteye takdim ediliyor.
Ama burası sınır bölgesi; bu nedenle de ilk başkanın eşi iki dilde anılıyor: Martha, "kendisinden önce ülkesini ve General'i düşünen, la primera dama de nuestra nación" idi. Ayrıca yine burası sınır bölgesi olduğu için, kutlamalar da hafif çılgınca. Zengin Meksika'nın ruhunu zengin Teksas'ın ruhuyla bir araya getirdiğinizde, daima fazladan da fazlasını elde edersiniz. Burada kızların kıyafetleri parlak satenden, kalın kadifeden; üstelik öyle fırfırlı, boncuklu ve dantelliler ki, izleyicilerin nefesi kesiliyor. George ve Martha'yı oynamak için seçilmiş olan tanınmış iki Laredolu, başkanın görevdeki son gecesiyle çiftin yaşamını sahneye koyuyor; takdim edilen genç kızların ve kavalyelerinin de rolleri var. Her genç kız kemanlar veya trompetler eşliğinde takdim edilirken, annesi, büyükannesi veya büyük teyzesinin de bir zamanlar sosyeteye takdim edilirken "Martha" olup olmadığı; babası, büyükbabası veya büyük amcasının hiç George Washington'ı oynayıp oynamadığı ve kendisinin veya -yine köklü bir aileden gelen- kavalyesinin de küçükken bir " abrazo" çocuğu olup olmadığı açıklanıyor: Her yıl Laredo'dan bir erkek ve bir kız çocuğu, sınırın öte yanındaki Nuevo Laredo'dan çocuklarla, tezahürat eden büyük bir kalabalığın önünde International Köprüsü'nde birbirlerine sarılıp, her iki taraftaki halkların birbirlerine olan sevgisini ortaya koyuyor.
Bir asırdan da uzun süredir yaşam burada aynen bu şekilde ilerlemiş; bu iki kültür çatışmak yerine işbirliği yaparak her iki ülkeden farklı, ayrı bir bölge oluşturmuş. Her iki Laredo'nun "tek yürek attığı" bile söyleniyor. Sınırın bu yanı biraz Teksaslı, biraz Meksikalı, kısmen de Amerikalı; kuralları, ayinleri ve töreleri, bahçelerdeki sütunlara ve çatılara sarılarak büyüyen begonviller gibi karmaşık ve capcanlı bir yer.
Laredo'daki töreni alaya almak kolay olurdu. Savaşların, kıtlığın, küresel ısınmanın ve zenginle yoksulun arasındaki uçurumun giderek arttığı şu günlerde, genç kızların, ağırlığı 40 kiloyu bulan kıyafetlerle -ve 30 bin dolar kadar tutan bir maliyetle- sosyeteye takdim edildiği, Martha Washington adına düzenlenen şaşaalı tören, kolay bir hedef. Ama son zamanlarda yöreyi vuran değişim -sınırın öte yanındaki uyuşturucu savaşları ve başkent Washington'dan yansıyan göçmenlik tartışmaları- 1700'lerde ilk İspanyol yerleşimciler geldiğinden beri süregelen yaşam tarzını tehdit ediyor.
Bu yıl, kutlamalardaki süslü kıyafetlere ve coşkulu abrazolara rağmen, Laredo'nun köklü aileleri geçmişi mi onurlandırıyor, yoksa sıkı sıkıya geçmişe mi tutunuyor sorusu, akla gelebilecek doğal bir soruydu. Ve

Prova
Fotoğraf : Penny De Los Santos

Sosyeteye takdim edilecek genç hanımlar jüponlarını prova ediyor. Eşlik edecek birileri hazır olsa da, 40 kilo ağırlığındaki elbiseler içinde yürümek ve dans etmek hiç de kolay değil.