Spinal Kord Yaralanması

Omurilik bilindiği gibi vücut ve beyin arasında uyarı taşıyan sinir demetidir. Akut spinal kord yaralanması yada omurilik yaralanması omurilikte bir çürük kısmi yırtık yada tam yırtık olması nedeni ile travmatik bir yaralanma nedeni ile meydan gelir. Omurilik yaralanmaları çoğu durumda çocuk ve yetişkinlerde kalıcı sakatlık ve ölümün ortak nedenidir.

Her yıl bir çok kişi gerek trafik kazaları gerek iş kazaları yada diğer nedenlerden ötürü felç kalıyor ve bir çok kişi de hayatını kaybediyor. Vakaların çoğunu 16-30 yaş arası gençler ve bu kurbanlar arasında da büyük çoğunluğu erkekler oluşturmaktadır.

NEDENLERİ NELERDİR?

Omurilik yaralanmalarının birçok nedeni vardır. Yaralanmaların büyük çoğunluğu, omurga veya boyun bölgesi büküldüğü yada sıkıştırıldığında meydana gelir. Diğer nedenler arasında;

Doğum yaralanmaları
Düşmeler
Motorlu araç kazaları (otomobil, motosiklet ve yaya olarak çarpması)
Spor yaralanmaları
Dalış kazaları
Trambolin kazaları
Şiddet (ateşli silah ya da bıçak yarası)
Omurilik üzerinde bir apse oluşması
Enfeksiyonlar

BELİRTİLERİ NELERDİR?

Travmatik bir olaydan sonra, bir kişide meydana gelen belirtiler olayın şiddeti konumuna göre değişir. Özellikle de yaralanmanın yeri, beliritlerin ciddiyeti hakkında fikir verecektir. Örneğin, servikal (boyun bölgesinde) zarar bir yölgede meydana gelen bir hasar dört uzuvda (kol ve bacak) kas fonksiyonu ya da güç kaybına neden olabilir. Bu tetrapleji olarak da adlandırılır. Bu tip yaralanmalar çoğu zaman göğüs kaslarını da zayıflattığı için mekanik solunum desteği gerektirir. Bacaklarda ve alt vücutta felç ve fonksiyon kaybına neden olan omuriliğin alt kısmındaki bir yaralanma ise parapleji olarak isimlendirilir.

Omuriliğe gelen zararın ölçüsü yaralanmanın tam veya eksik olup olmadığını belirler. Tam bir yaralanmada kişide herhangi bir hareket veya duygu olmadığı anlamına gelir. Tamamlanmamış bir yaralanmada ise hisler ve hareketler hala bir ölçüde vardır.

Başlangıçtaki bir omurilik yaralanmasında, hasta kas hareketleri, refleks ve duyularda azalma ve kayıplara yol açan spinal şok yaşarlar. Bu belirtilerin yanı sıra yaralanma yerinde şişlikler oluşabilir. Genellikle üst seviyedeki bir omurilik yaralanması çok ciddi belirtiler verir. Örneğin boyundaki bir yaralanma yani omurga sütunundaki ilk ve ikinci omur ve 3. 4. 5. omurlardaki yaralanmalar solunum kaslarını etkiler ve nefes alınabilmesini imkansız hale getirir. Daha düşük bir yaralanma, yani lumbar omurlarındaki bir yaralanma ise mesane, bacak ve bağırsaklardaki sinir ve kas kontrolünü etkiler.

Aşağıda akut omurilik yaralanmalarının en sık görülen belirtileri ele alınmıştır;

Kas zayıflığı
Göğüs, kol veya bacaklardaki istemli kas hareketlerinin kaybı,
Solunum sorunları
Göğüs, kol veya bacaklarda duygu kaybı,
Bağırsak ve mesane fonksiyonunda kayıplar

Akut omurilik yaralanmaları belirtileri bazı hastalıkların belirtilerine benzeyebilir. Her zaman doğru bir tanı için doktorunuza danışın.

NASIL TEŞHİS EDİLİR?

Omurilik yaralanmaları hemen kaza yada yaralanma sonrası anlaşılamayabilir. Yaralanmanın tam ölçüsü ancak kapsamlı bir tıbbi değerlendirme ve tanı testleri ile ortaya konabilir. Akut omurilik yaralanması acil tıbbi bir durum olduğundan şüphe olması durumunda her zaman, acil tıbbi müdahale kesinlikle gereklidir.

Tanı fizik muayene ve tanı testleri ile yapılır. Tanısal testler şunları içerebilir:

Kan testleri
X-ray filmi- film üzerine iç doku, kemik ve organların görüntülerini oluşturan ve görünmez elektromanyetik enerji ışınları kullanan bir tanı testi.
Bilgisayarlı tomografi – Vücudun kesitsel görüntülerini resmetmek için x-ışınları ve bilgisayar teknolojisini bir arada kullanan bir tanısal görüntüleme yöntemidir. Bu test kemik, kas, yağ ve organlar da dahil olmak üzere vücudun herhangi bir bölümünün ayrıntılarını gösterebilir.
Elektroansefalogram (EEG) – kafa derisine bağlı elektrotlar vasıtasıyla sürekli olarak beynin elektriksel aktivitelerini kaydeden bir işlem.,
Manyetik rezonans görüntüleme (MRG) – vücut içindeki organ ve yapıların ayrıntılı görüntülerini üreten büyük mıknatıslar, frekansları ve bilgisayar teknolojisini bir arada kullanan bir tanı yöntemidir.

TEDAVİ NASIL YAPILIR?

Akut omurilik yaralanması için spesifik tedavi doktorunuz tarafından belirlenecektir. Omurilik yaralanmaları acil tıbbi müdahale gerektirir. Öncelikle hastanın hareket etmesini önlemek için hastanın boyun ve baş bölgesine sabitleyici kullanılması sağlanır. Yaralanma geçiren kişi kaza sonrası korkmuş olabilir. Günümüzde ezilmiş yada hasar görmüş omurganın tedavi yolu yoktur. Fakat omurilik yaralanmasının derecesine göre hafif, orta ve ölümcül olabilir.

Cerrahi operasyon, yaralı kordonu değerlendirmek, kırık geri kemikleri sabitlemek yada kaza bölgesinin baskıdan kurtarma nedeni ile gerekli olabilir. Tedavi, diğer yaralanmaların varlığı ve koşulların derecesine bağlı olarak kişiselleştirilebilir. Tedavi şunları içerebilir:

Yoğun bakım ünitesinde tıbbi bakım ve gözlem
Kortikosteroidler gibi ilaçlar (omurilik şişmesini azaltmak için)
Mekanik ventilatör, bir solunum makinesi (hastanın nefes almasına yardımcı olmak için)
Mesane kateteri bir toplama torbası içine idrarı boşaltmaya yardımcı olan mesane içine yerleştirilen bir tüp
Besleme borusu (mide burun yoluyla ya da karın içinden doğrudan mide içine yerleştirilen boru. Bu boru hastanın beslenmesine yardımcı olur.

Omurilik yaralanmaları genelde uzun süre hastanede tedavi ve bakım gerektirir. Terapist, hemşire ve fizik tedavi uzmanlarının da aralarında yer aldığı bir kadro gerektirir. Bu kadronun görevi ağrıyı kontrol edebilmek, kalp fonksiyonlarını izlemek, tansiyonu takip etmek, vücut sıcaklığını takip etmek, beslenme konusunda yardımcı olmak, boşaltım ve sindirim artıklarının kontrolünü sağlamak ve istemsiz kas hareketlerini kontrol altında tutmaktır. Yanı sıra kas kaybı ve harekete yardımcı olmak için rehabilitasyon hizmetleri de gereklidir. Omurilik yaralanmalarının bazıları yatak yaraları ve pnomoni gibi farklı komplikasyonlara yol açabilir.