Elektra Kompleksi Nedir?
Elektra kompleksi, Sigmund Freud'un bir görüşü olan Oedipus kompleksinin kız çocukları için geçerli olanıdır. 3-6 yaş arası kız çocuklarının babaya aşırı düşkün olmaları ve anneyi rakip olarak görmelerine Elektra kompleksi denir. Bu karmaşa yaş ilerleyince anneyle özdeşleşme olarak çözümlenir. Sigmund Freud, bu teorisini Yunan Mitolojisi'ndeki ünlü Yunan kumandan Agamemnon'un hikayesinden esinlenerek isimlendirmiştir.
Hangi yaşta olursa olsun kız çocukları için babalarının yeri bir başkadır. Onlar ilk ve en büyük aşktır, kalplerdeki özel yerlerini her zaman muhafaza ederler. Uzmanlara göre kız çocuğunun babasına duyulan bu sevgisinin temelinde çocukluk döneminde meydana gelen Elektra Kompleksi yatıyor ve tüm bu davranışlar 4-5 yaş civarında şekilleniyor. Kız çocukların babasını kıskanarak annesini rakip olarak görmesi şeklinde açıklanan Elektra Kompleksi, birçok kız çocuğunda görülse de anne-babaların bu dönemde dikkatli olmaları gereken birtakım noktalar var. Bu konuda bakın Özgür Bilge Eğitim ve Danışmanlık Merkezi'nden Psikolog Serap Duygulu şunları anlatıyor.
Cinsellik hayatın her döneminde önemli!
Çocuklar farklı gelişim süreçleri yaşarlar. Bu süreçler gelişimleri boyunca geçmeleri gereken basamaklar bütünüdür ve cinselliği de içerir. İnsan hayatında cinsellik, çocukluk döneminden itibaren önemlidir. Bireyler toplumsallaşmaya başladıkça bu konu hakkında konuşmak ayıplanmıştır ve bu da ciddi sorunlara yol açmıştır. İşte bu nedenle bazı kuramcılar ve araştırmacılar, işin bu yönü üzerinde durmuşlar ve bazı değerlendirmelerde bulunmuşlardır. Bütün çalışmalar gösteriyor ki gelişimlerimizin doğal süreçleri içinde cinsellik gerçekten çok önemlidir ve özellikle çocukluk dönemindeki bazı dönemler doğrudan bununla ilgilidir. Bilindiği gibi çocuklar yaklaşık 2 yaş civarında kendileri ve cinsel kimlikleriyle ilgili sorular sormaya başlarlar. "Ben nasıl oldum?", "Nasıl baba olunur?", "Benim neden göğüslerim yok?" gibi sorular başlıcalarıdır. Çocuklar kız ve erkek arasındaki farklılıkları ve nedenlerini öğrenmeye çalışır. Her zaman karşılaştığımız ve sıkça tekrarlanan bu tip sorular son derece doğaldır. Aynı şekilde doğal olarak karşılanmalı ve çocuğa açıklama yapılmalıdır. Çocuğun sorusuna uygun yanıtları basit bir dille anlatmak en doğrusudur.
Elektra Kompleksi nedir?
Kız çocuğunun babasını kıskanarak annesini rakip görmesi durumuna Elektra Kompleksi denir. Kız çocuk, karşı cinsten olan ebeveyne karşı sevgi dolu bir bağlılık geliştirir ve hemcinsine karşı karmaşa dolu bir duygu durumu yaşar. Sigmund Freud, Electra Kompleksi ile ilgili, "Çocuk kızsa, ilk sevgilisi babası olacaktır." der. Yaşamın 3-6 yaşları arasında ve genellikle de 4-5 yaşlarına denk gelen bu döneminde yaşanılan olumlu ya da olumsuz duygu durumları insan hayatının en önemli dönüm noktalarını oluşturur. O kadar önemlidir ki, bu dönemde yaşanılan her şey gelecekte de bireyin hayatını ciddi olarak etkileyerek, onun mutlu ya da mutsuz, içe kapanık ya da dışa dönük, bağımlı ya da bağımsız, güvenli ya da güvensiz olması gibi kişilik özellikleri edinmesine yol açacaktır. Bu nedenle çocuğun 3-6 yaş arasındaki dönemde sevgi dolu bir ortamda ve sağlıklı bir aile yapısı içinde büyümesi beklenir. Genellikle bizim en sık duyduğumuz erkek çocuklarının anneye aşırı düşkünlükleri konusu olarak Oedipus Kompleksi olsa da, aslında aynı derecede etkili olan Elektra Kompleksi çok bilinmez ve dikkate alınmaz. Oysa bu sorunda da kız çocuk gelecekte hayatına girecek insanları özellikle de eşini, hayat arkadaşını seçerken bu dönemde babasına beslediği aşkın izlerini de aktaracaktır.
Hangi davranışlar görülür?
Kız çocukların babalarına olan hayranlıklarını hepimiz biliriz. Freud'un kuramına göre bu yaşlarda babasına ciddi bir tutkuyla bağlanan ve ona bir aşk besleyen kız çocukları anneyi bir rakip olarak görürler. Baba çok güçlüdür ve ulaşılmazdır. Cinsel kimliklerini bulmaya çalıştıkları bir dönemde birden fark ederler ki babalarında kendilerinde olmayan bir şey vardır. Kızlar cinsel organlar arası farkı keşfettikleri andan itibaren sorular da bu yöne kaymaya başlar ve bu dönemde şöyle sorular oluşur:
Benim neden pipim yok?
Benim pipim ne zaman çıkacak?
Benim pipim düştü mü?
Ben neden babam gibi değilim?
Neden ben de erkek olmadım?
Ben de erkek olmak istiyorum.
Zaman zaman kız çocuklarında kendilerinde bir eksiklik olduğu gibi bir düşünce de oluşabilir. Kendisinde olmayan bir organa sahip olması bakımından baba önemli bir figürdür. Dolayısıyla baba-kız arasındaki ilişkinin temelde sağlıklı ve doyurucu olması sağlanmalıdır. Genel olarak kızlar sahip olmadıkları pipi gibi bir organın tamamlayıcısının babası olduğunu düşündüğünden onunla olan ilişkinin sağlamlığı, çocuğun geleceğinde önemli bir faktör olacaktır.
Anne-babalara öneriler
Çocukların genellikle en meraklı oldukları 5-6 yaş döneminde sorularına tutarlı ve doğru yanıtlar vermek gerekir. Özellikle cinsellik gibi çok önemli bir konuda çocuğun soruları asla yasak ya da ayıp gibi sözlerle geçiştirilmemeli ve baştan savma yanıtlar verilmemelidir. Burada önemli olan, bu cinsel organ farklılıklarını doğru açıklayabilmektir. Kadın ve erkek arasındaki fark, çocuğun anlayabileceği dille her seferinde mümkün olduğunca aynı kelimeleri kullanarak anlatılmalı ve soru sormasına da imkan verilmelidir. Kız çocuğu, aynı erkek çocuğun annesine olan aşkı gibi bir aşkı babasına karşı hisseder ve kendisinde eksik olduğunu düşündüğü bazı konuların tamamlayıcısı olarak babasını görür. .
Uzman görüşü
"Elektra Kompleksi doğal bir süreçtir"
Kız çocuklarda 4-5 yaş döneminde sıkça karşılaşılan sorunlardan birinin de Elektra Kompleksi olduğunu belirten Özgür Bilge Eğitim ve Danışmanlık Merkezi'nden Psikolog Serap Duygulu, sözlerine şöyle devam ediyor:
"Bu hem çok doğal bir süreçtir, hem de baba-kız arasındaki muhteşem ilişkinin yeni bir boyutudur. Bu yaşlar, babaların da tadını çıkarması gereken, keyfini sürmesini önerdiğimiz gerçekten hoş dönemlerdir. Çocuk tutarlı, ilgili ve sevgi dolu bir aile ortamı içinde büyüdüğünde, geleceğe yönelik son derece sağlam baba-kız ilişkisinin temelinin bu erken dönemde oluştuğunu da unutmamak gerekiyor".
