Doğum kontrol hapı kullanımı hamile kalmak istemeyen bayanların en çok tercih ettikleri doğum kontrol yöntemlerinin başında gelmektedir. Ancak doğum kontrol hapı kullanımı hapların alınış planı ve düzeni açısından diğer ilaçlarınkinden biraz farklıdır. Bu durum birçok bayanın ilacı almayı unutma, doz atlama veya ara vermeyi unutma gibi durumlarda neler yapmaları gerektiği konusunda soru işaretleri doğurmaktadır. Doğum kontrol haplarını güvenilir ve tam koruma sağlayacak şekilde kullanmak doğum kontrol hapı kullanan tüm bayanlar için en önemli husus olmalıdır. Maksimum faydanın sağlabilmesi için doğum kontrol hapı kullanımı düzenli ve direktifler doğrultusunda olmalıdır.
Doğum kontrol hapı nasıl kullanılır?
Eczanelerde bulunan doğum kontrol haplarının içinde 21 tablet bulunur. Bu tabletlerin içinde östrojen ve progesteron hormonu beraber bulunur. Adet kanamasının ilk 5 gününde tercihen 1. veya 2. günde ilk kutuya başlanmalıdır. Günde 1 adet belirlenen saatlerde alınmalıdır. 21 tablet bitene kadar ilaç kullanılır ve bittikten sonra ikinci kutuya başlamadan önce 7 gün ara verilir. Bu 7 günlük dönemde adet kanaması gerçekleşir. Genelde doğum kontrol haplarının kullanılması esansında daha az kanama görülebilir. 8. gün 2. kutuya başlanır ve kullanım bu şekilde devam eder. Yeni bir kutuya başlamak için adet kanamasının bitmesini beklemek gerekmez. 2 yıl aralıksız kullanımın ardından 2 ay ara verilmelidir.
Doğum kontrol hapı hamile kalmayı nasıl engeller?
Doğum kontrol hapları içeriğindeki östrojen ve progestereon hormonları sayesinde yumurtalığı uyaran hormonları baskılayarak yumurta gelişimini engeller. Öncelikli etkisi bu şekildedir. Bunun dışında rahim ağzındaki mukus denilen salgının kıvamını koyulaştırarak, spermin vajinadan rahim içine ve tüplere ilerleyişini engeller. Fakat asıl etkisi, hormonları baskılayarak yumurtalığın normal yumurtlama fonksiyonunu durdurmasıdır. Sperm hareketinin üzerinde direkt bir etkisi yoktur, sadece rahim ağzından geçişini etkileyen mukus sıvısının daha koyu kıvamlı olmasını sağlayarak sperm hareketlerini güçleştirir.
Doğum kontrol hapının koruyuculuğu ne zaman başlar?
Doğum kontrol hapının koruyuculuğu (kutunun tamamen bitirileceği varsayılırsa, aksi durumda zaten koruyuculuk sağlanmaz), ilk tabletten itibaren (adet kanamasının ilk 5 günü içinde tercihen 1. ya da 2. gün ) hemen başlar. Bayanlar arasında en çok merak edilen durumlardan biride 7 günlük arada doğum kontrol hapının korumaya devam edip etmediğidir. Doğum kontrol hapı bu 7 günlük arada da %99.9 oranında koruma sağlamaya devam eder.
Doğum kontrol hapım 7 gün ara verdiğim hapsız dönemde de beni korur mu? Ek bir koruyucu yöntem kullanmamıza gerek var mı?
Doğum kontrol hapı ile korunma yüzde yüz etkili mi?
Tıp dilinde %100 sözcüğü olmadığından hiçbir zaman yüzde yüz denemez. Fakat doğru kullanıldığında %99.9 koruyucudur. Doğru kullanımdan kasıt düzenli alımdır. Yani her gün aşağı yukarı aynı saatlerde kullanılması (2 saatlik sarkmalar olabilir ), gün atlanmaması, unutulduğunda ertesi gün akla gelindiği an unutulan ilacın alınıp devamında normal saatte o günün ilacının alınmasıdır. Fakat iki gün üst üste unutulması halinde ilaçların tamamı kullanılsa bile, artık koruyuculuğunun kalmadığı bilinmektedir. Ayrıca etkinliğini azaltan bir takım ilaçlar vardır. Örneğin tüberküloz tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar doğum kontrol hapının etkinliğini azaltabilir. İlacın emiliminin yeterli olmaması ya da kusma sonucu aldığınız ilacın geri çıkması da doğum kontrol hapının etkinliğini azaltır.
Doğum kontrol hapımı düzenli olarak kullanıyorum ancak elimdeki kutunun bitmesinin üzerinden 5 gün geçmesine rağmen adet (regl) olamadım, hamile miyim?
Doğum kontrol hapını almayı unutmak
Eğer ilacın alımı unutulursa hatırlanıldığı anda hemen alınmalıdır. Örneğin salı akşam almanız gereken ilacınızı almadınız ve çarşamba sabahı hatırladınız. Hatırladığınız anda ilacı alınız ve çarşamba akşamki ilacıda alarak ilaç kullanımına normal şekilde devam ediniz. Eğer doğum kontrol hapları belirtildiği gibi kullanılmaz ise güvenilirliğini kaybeder.
Doğum kontrol hapının farklı saatlerde alınması sorun yaratır mı?
Doğum kontrol hapları bulantı, baş ağrısı gibi şikayetler yapabildiğinden gece yatmadan önce alınması önerilir ve kullanım saatleri 2 saat öncesine veya sonrasına sarkıtılabilir. Örnek olarak akşam saat 22.00 de ilk ilaç alınırsa ertesi gün ilacın 20.00-24.00 arası alınması gerekir. Kandaki etkin madde seviyesinin belli oranda kalması önemli olduğundan, ilacın çok farklı saatlerde alınması uygun değildir. En etkin yöntemin her gün aynı saat de kullanım olduğu unutulmamalıdır.
Doğum kontrol hapı kullanırken nelere dikkat etmeliyiz?
Doğum kontrol hapı kullanımının ideal olanı, kadın doğum uzmanı tavsiyesiyle olandır. Çünkü hastanın; migren, aktif karaciğer, aktif hepatit, damar tıkanıklığı problemi ya da damar içi pıhtılaşmaya bağlı emboli gibi hastalıklara sahip olma ya da ailesinde bu durumların görülmesi gibi bazı kullanmaması gereken durumlar olabilir. Bu gibi durumlara sahip olan kişilerin doğum kontrol hapı kullanması uygun değildir. Bunların dışında hamilelik ya da sebebi belli olmayan kanama varlığında da kullanılmadan önce mutlaka muayene gerekir. İlk kullanıma mutlaka adetin ilk 3-5 günü içinde başlanması gerekir. Adet bittikten sonra kullanılmaya başlanması uygun değildir.
Doğum kontrol hapının ne tür yan etkileri var?
En sık görülen yan etkisi içeriğindeki östrojenden kaynaklanan bulantıdır. Kusma ve baş ağrısı da kullanım esnasında görülebilir. İçeriğindeki progesteron sebebiyle mantar, kaşıntı, akıntı gibi şikayetler de olabilir. En istenmeyen yan etkisi tromboembolik ataklardır. Bu hormonlar damar içi pıhtılaşmayı artırdığından buradan bir pıhtı çıkıp beyin damarlarından birini tıkayabilir. Tromboembolik vakalar bu şekilde meydana gelir. Bu nedenle kendisi ya da ailesinde bu durumlardan herhangi birini yaşamış olanlar doğum kontrol hapı kullanmamalıdır.
Kimler doğum kontrol hapı kullanmamalı? (Yaş/menapoz)
Doğum kontrol hapları 35 yaşına kadar ve 35 yaşından sonra menopoz öncesi döneme kadar doktor tavsiyesi ile kullanılabilir. Aşırı şişmanlar, daha önce damar tıkanıklığı problemi geçirmiş olanlar ya da ailesinde akciğer embolisi, beyin damarlarının tıkanması gibi hastalık geçmişi olanlar, günde 1 paket ve üzeri sigara içenler, çok şiddetli migren atakları olanlar, kronik hepatit-B, karaciğer hastalığı olan kişiler ya da sebebi belli olmayan kanaması olanlar doğum kontrol hapı kullanmamalıdır. 12-13 yaş öncesi ve adet öncesi dönemde bu ilaçlar kullanılmaz.
