Genleşme


  • Maddelerin sıcaklığı değiştiğinde hacimlerinde meydana gelen değişmeye genleşme denir.
  • Genleşmeyi katı, sıvı ve gazlarda olmak üzere üç bölümde inceleyeceğiz.



Katılarda Genleşme

1. Boyca genleşme



NOT: Genleşme katsayısı büyük olan cisim ısıtılınca daha çok genleşirken soğutulunca daha çok büzüşür.

Uzama katsayıları arasındaki ilişki lX > lY olan eşit boydaki
X ve Y çubuklarının,
– Sıcaklıkları eşit miktarda artırıldığında fiekil II deki gibi X in boyu Y ninkinden daha fazla uzar.
– Sıcaklıkları eşit miktarda azaltılırsa fiekil III deki gibi X in boyu Y ninkinden daha fazla kısalır.

Metal Çiftleri


  • Eşit boydaki iki farklı metal çubuğun birbirine perçinlenmesi ile oluşturulan düzeneğe metal çifti denir.
  • Farklı sıcaklıklardaki metal çubukları perçinlenmişse çubuklar arasında ısı alışverişi olur. Sıcaklığı yüksek olanın sıcaklığı azalırken boyu kısalır, sıcaklığı düşük olanın sıcaklığı artarken boyu uzar.


Uzama katsayıları arasındaki ilişki lA > lB olan, aynı sıcaklıkta ve eşit boydaki A ve B çubuklarının perçinlenmesi ile şekil I deki A–B metal çifti oluşturulmuştur.
Metal çifti ısıtıldığında, A çubuğu B çubuğundan daha fazla uzayacağından A çubuğu B nin üzerine şekildeki gibi bükülür.
Metal çifti soğutulduğunda, uzama katsayısı büyük olan A çubuğu B çubuğundan daha fazla kısalır. B çubuğu A in üzerine şekil II deki gibi bükülür
2. Yüzeyce Genleşme


Özellikler

  •  Saf katı maddeler genleşirken veya büzülürken genel biçimleri değişmez. fiekildeki daire dilimi genleştiğinde r değerleri artarken Q açıları değişmez.



  • Herhangi bir maddenin genleşmesi veya büzüşmesi fotokopik olacağından şekildeki içi boş metal levha ısıtıldığında genleşme dışarı doğru olacağından x ve y uzunlukları artar.



3. Hacimce Genleşme