Konu: Atatürk ve Matematik

Atatürk Selanik Askeri Rüştiyesinde iken Matematik dersindeki başarısı ile öğretmeni Yüzbaşı Mustafa Efendi’nin gözüne girmiş ve bunun sonucu olarak isminin sonuna Kemal ismi eklenmiştir. Atatürk askeri öğrenimi süresince matematikle sistemli bir şekilde ilgilenmiştir.

O’nun 1904 yılında Harp Akademisi’ni bitirdikten sonra ve ölümünden 1,5 yıl öncesine kadar bu dehasını gözler önüne serecektir. Bunların birincisi “geometri” kitabı yazmış olması, ikincisi ise Sivas’ta bizzat geometri dersi anlatmasıdır.
Bu kitap, ilk kez 1937 yılında, Geometri öğretenlere ve bu konuda bilgi isteyenlere kılavuz olarak Kültür Bakanlığınca yayınlanmıştır. Atatürk bu eserde günümüzde kullandığımız terimleri türetmiştir.

M. KEMAL ATATÜRK’ÜN TÜRKÇEMİZE KAZANDIRDIĞI
MATEMATİKSEL TERİMLER

ESKİ İSMİ YENİ İSMİ

Maksum unaleyh BÖLEN
Taksim BÖLME
Haric_i Kısmet BÖLÜM
Kabiliyet_i Taksim BÖLÜNEBİLME
Zarb ÇARPI
Mazrup ÇARPAN
Mazrupata Tefrik ÇARPANLARA AYIRMA
Muhit_i daire ÇEMBER
Tarh ÇIKARMA
Amudi DİKEY
Gaye LİMİT
Aşa’ri ONDALIK
Kat’ı Mükafti PARABOL
Ehram PİRAMİT
Menşur PİRİZMA
İhtisar SADELEŞTİRME
Suret PAY
Mahrec PAYDA
Hatt_ı Müm as TEĞET
Vs..

Atatürk’ün bulduğu terimlerin hemen hemen çoğu bugüne dek hiç değiştirilmeden kullanılmıştır. O’nun sadece birkaç terimi sonradan biraz değişikliğe uğramıştır. Mesela varsayı- varsayım, tümey açı - tümler açı, bütey açı – bütünler açı haline gelmiştir.

Atatürk ayrıca bu kitabı eğitim sisteminde uygulanmasını sağlamış ve 13 Kasım 1937 tarihinde Sivas’ta geometri dersine girmiş, kendisi ders anlatmıştır.

Bilindiği gibi ilim konusu iki ayrı bölümde işlenir ve bunlardan faydalanılır; Müspet İlimler, Sosyal İlimler.. Atatürk gerek öğrencilik devirlerinden gerekse ömrü boyunca bu iki ilimden çok faydalanmıştır. Asıl müspet ilimlerin başında gelen matematik bilgisi, Atatürk için başlıca bir konudur. Çünkü matematik insan topluluklarına müspet yol gösteren ve uygulanmasında yarar sağlayan müspet bir ilim dalıdır. İşte Atatürk bu ilme çok değer verdiği için hem nazari kısımları çok iyi bellemiş hem de bunların uygulamasına her bakımdan önem vermiştir. Atatürk bu konuda “ben öğrenim devrimde matematik konusuna çok önem vermişimdir ve bundan hayatımın değişik safhalarında yararlanmış olduğumu söyleyebilirim. Onun için herkes matematik bilgisinin çok gerekli olduğuna inanmalıdır” demiştir Ulu Önder