Sorca - Şor Türkçesi
Vikipedi

Şorca veya Şor Türkçesi, Şorlar tarafından konuşulan Türk lehçelerinin Sibirya öbeğine ait kolu, çağdaş Türk yazı dillerinden biridir. Tuva Türkçesine büyük benzerlik gösterir. Hakas Türkleri gibi kendilerine Tadar (Tatar) kişi demektedirler. Rusya Federasyonu’nun Kemerova bölgesinde 9.800 kişi konuşmaktadır. Günümüzde Şorca Kemerovo Üniversitesi'nde öğretilmektedir.


Alfabe

Şorca'nın alfabesi 19. yüzyılın ortalarında Rus Hıristiyan misyonerleri tarafından oluşturulmuştur. 1929-1938 yılları arasında Latin alfabesi kullanan Şorlar, sonra tekrar Sovyet-Rus yönetiminin baskısı ile Kiril Alfabesi'ne geçirilmişlerdir.
Şor alfabesinde şu harfler vardır: А Б В Г Д Е З И Й К Қ Л М Н О Ö П Р С Т У Ӱ Ф Х Ч Ш Ы Э Я
А а Б б В в Г г Ғ ғ Д д Е е Ё ё
Ж ж З з И и Й й К к Қ қ Л л М м
Н н Ң ң О о Ö ö П п Р р С с Т т
У у Ӱ ӱ Ф ф Х х Ц ц Ч ч Ш ш Щ щ
Ъ ъ Ы ы Ь ь Э э Ю ю Я я
Transkripsiyon
А а B b V v G g Ğ ğ D d Е е YO yo
J j Z z İ i Y y K k Q q L l M m
N n Ñ ñ* О о Ö ö P p R r S s Т t
U u Ü ü F f Х х** TS ts Ç ç Ş ş ŞÇ şç
sert iş. I ı yum. iş. E e YU yu YA ya

*'Ñ' nazal n'dir. Nazal n Türkiye Türkçesi'nin ağızlarında da bulunabilir. Birçok Türk lehçesinde vazgeçilmez bir ses olarak önemini korur.
**X, İngiliz alfabesindeki x değildir. 'X' geniz h'sidir (hırıltılı h).


Morfoloji

Bütün Türk Diyalekt (lehçe) ve şivelerinde olduğu gibi yani Tüm Türk dillerindeki özellikler gibi zümre, sınıf, cinsiyet, kategori ayrımı yoktur. Çoğluk eki kelimeye göre ayarlanır, bu ekler (-lar/-ler, -nar/-ner, -tar/-ter), ekleridir.


Bazı sözcük ve cümleler

  • Knigalardı ogannarga peraar. ‘Kitapları oğlanlara veriniz.’
  • Kresloga odur salaar. ‘Koltuğa oturunuz.’
  • Püün kaydıg çislo ? ‘Bu gün günlerden ne ?’
  • Urok togus çasta pajalça. ‘Ders saat dokuzda başlıyor.’
  • Zanyatiyalar kaçan pajalarlar ? ‘Dersler ne zaman başlayacak ?’
  • Pıçaktı kuhnyaga apar sal. ‘Bıçağı mutfağa götür.’
  • Pozuhnıh saçineniehni kaçan pererzih ? ‘Kendi eserini ne zaman vereceksin ?’
  • Noodah aara sen atvet perdih ? ‘Neden sen cevap verdin ?’
  • Men varane alarga sanaçam.‘Ben reçel almak istiyorum.’
  • Püün nedlenih kaydıg künü ? ‘Bu gün haftanın hangi günü?’
  • Açam otpuskaga negeçimme meeh tuhmalarım*ma kelça. ‘Ağabeyim yıllık izne yengemle, küçük kardeşlerimle geliyor.’
  • Ezenneştiler / Ostol tarttılar ‘Selâmlaştılar/Masa çektiler (hazırladılar)’
  • Ostolga ottur. ‘Masaya otur’
  • Pardı, kirdi / Ostol tarttı / Tabak saldı ‘Gitti, girdi / Masa hazırladı / Yemek koydu’
  • Peçezi ostol tarttı ‘Ablası masa hazırladı’
  • Altın Kan adazı altın stolga odurup… ‘Altın Han babası altın masaya oturup…’
  • Anıh soonda pılar iigele altın stolga odurdılar. ‘Ondan sonra bunlar ikisi altın masaya oturdular.’
  • otpuska:'izin, yıllık izin’
  • ispişke ‘vestiyer, portmanto’
  • kapsta ‘lahana’
  • nedle ‘hafta’
  • pasek ‘kovan, arı kovanı’
  • minut ‘dakika’
  • sekund ‘saniye’
  • atvet ‘cevap’
  • kanke ‘paten’
  • marköp ‘havuç’
  • saçinenie ‘eser’



Metinler

  • Tuğan çerim- Tağlıg Şor
  • Çatkan çurtum ırıstığ çurt.
  • Tuğan içem- Kudaydığ içe.
  • Çatkan ügem çarık üge.
  • Tuğan çerimde - ak çaçıktar.
  • Çatkan çerimde- Kök Tegri.