Konu: Türk Tarih Müzesi

Çadırlar

Osmanlılar, savaşlarda saray teşkilatından devlet idaresi birimlerine, günlük yaşamda ise mesire ve eğlencelerde, adalet sisteminde ve sağlık ihtiyaçlarında çadırdan yararlanmışlardır. Başta padişahın çadır grubu olmak üzere vezir ve paşaların çadırlarında saray ve konaklarındaki her türlü hizmetin çeşitli bölümlerden oluşan bir bütün içinde başarı ile yürütülmesi sağlanırken seferlerde çadırlardan bir saray dahi oluşturulmuştur.

Savaşlarda askerî birlik ve yardımcı kuruluşların barınma gereksinmelerini sağlayan çadırlardan başka mescit, hastane, hazine, erzak, mutfak, hamam, tuvalet, ahır gibi ihtiyaçları karşılayan çadırların yanı sıra idamların gerçekleştirildiği idam çadırları da kullanılmaktaydı.



Çift Direkli Çadır

Milliyeti:Osmanlı

Dönemi:XVII. yüzyıl ikinci yarısıDış yüzü yeşil renk pamuklu kumaştan, iç yüzü kırmızı renk pamuklu kumaştan yapılmıştır.



Tek Direkli Çadır

Milliyeti:Osmanlı

Dönemi:1886Sultan II. Abdülhamit adına yaptırılmıştır. Çadırın her iki yüzünde yeşil renk ipek tafta ve saten kumaş kullanılmıştır.



Tek Direkli Çadır

Milliyeti:Osmanlı

Dönemi:17-18.yy.

Osmanlı çadırları taşıyıcı sistemine göre toprak ev, kara çadır, tek direkli çadır, iki veya üç direkli çadır, şemsiye biçiminde çadır ve sayebanolarak gruplanırken padişaha ait iki veya çok direkli taşıyıcı sistemine sahip olan Otağı Hümayun gerek boyutları ve süslemeleri gerekse fonksiyonu bakımından başlı başına bir grubu oluşturmaktadır. Sadrazam çadırları ise Otağı Asafi olarak isimlendirilmiştir.

Otağı Hümayunu, ilk olarak zukakolarak isimlendirilen tekstilden âdeta bir sur duvarı ve bunun dışında ise ordu birliklerinin çadırları çevrelemekteydi. Ortada ise yol olarak kullanılan dar bir açıklık bırakılırdı. Padişah otağının arkasında galeriler ile bağlantının sağlandığı Divan çadırı ile Hazine-i Hümayun çadırları bulunuyordu. Ön tarafta ise leylek veya leylak olarak isimlendirilen, idamların infaz edildiği, dört yanı açık şekilde ahşap direklerden oluşan çadır kurulmaktaydı.



Çadır Alemi

Milliyeti:Osmanlı

Dönemi:XIX. yüzyılSarı madenden yapılmış olan çadır aleminin tepeliği 12 kollu bir yıldız ve hilalden oluşmaktadır.



Çadır Direği Parçası

Milliyeti:Osmanlı

Dönemi:XIX. yüzyılAhşap direk sarmal formda olup lake, alçak kabartma ve kazıma teknikleri kullanılmıştır.



Çadır Direği Manşonu

Milliyeti:Osmanlı

Dönemi:XIX. yüzyılÇadır direk parçalarını birleştiren madeni manşon. Sarmal formlu olup kazıma ve alçak kabartma teknikleri kullanılmıştır.

Bütünüyle birer sanat eseri olan otağlar ihtişamlı dış görüntüleri yanında mükemmel bir süsleme programına sahiptirler. Çadırın iç zeminine zevkli ve uyumlu motiflerle bezenmiş yer yaygıları, ipekli ve desenli kalın canfes kumaşlar ile birer sanat eseri niteliğinde halılar döşenmekte, oturmak için işlemeli yastıklar ve minderlere sahip sedirler kullanılarak iç mekânın rahat ve konforlu olması sağlanmaktadır. Otağlarda en çok kırmızı renk kullanılmıştır. Çadırların dış yüzünde dayanıklı kumaşlar, iç yüzde özellikle süslemelerde atlas ve benzer ipekli kumaşlar tercih edilmiştir.

KIYAFETLER

Osmanlı Devleti’nde Yeniçeri Ocağının kurulması ile birlikte, orduda görev yapan kişilerin ayrı bir kıyafet giymeleri kabul edilmiştir. Başlangıçta kıyafet tespitinde, elbiseden çok başlıklara önem verilmiş ve askeri, barışta halktan, savaşta düşmandan ayırmaya yarayacak başlıklar kullanılmıştır. Ülke genişleyip asker sayısı arttıkça yeni kurulan her sınıf ve yöre için farklı başlık ve kıyafetler giydirilmiştir.



Serasker Hüseyin Avni Paşa'nın Setresi

Milliyeti : Osmanlı
Dönemi : 19.yüzyıl sonu
Kime Ait Olduğu : Hüseyin Avni Paşa

Serasker Hüseyin Avni Paşa (1820-1876)
1820 yılında Isparta'da doğmuştur. 1848'de Harbiyeden kurmay yüzbaşı olarak mezun olmuş, Kırım Savaşı'nda görev almıştır. Kurmay Başkanlığı, Mekteb-i Harbiye-i Şahane Nazırlığı ve Serasker Kaymakamlığından sonra 1867 yılında Girit'te kumandan iken adanın valiliğine getirilmiştir. 1868'de seraskerlik görevine yeniden getirilmiştir. Mahmut Nedim Paşa'nın sadrazamlığı sırasında görevinden alınarak sürgün edilmiştir. Daha sonra Aydın Valisi ve Bahriye Nazırı olmuş, 1873 yılında tekrar seraskerlik makamına getirilmiştir. 1874 yılında sadrazam olmuştur. 14 ay sonra görevinden azledilerek valilik görevleri yapmıştır. Dördüncü defa seraskerlik görevi verildiğinde yenilik taraftarlarıyla birleşerek, 30 Mayıs 1876'da şahsen kin duyduğu Sultan Abdülaziz'i, üç arkadaşı Sadrazam Rüştü Paşa, Şûrayı Devlet Reisi Mithat Paşa ve Şeyhülislam Hayrullah Efendi ile beraber tahttan indirmiştir. Taht değişikliğinden sonra Meşrutiyet taraftarları ile fikir ayrılığına düşmüştür. Sultan Murat'ın tahtta bulunduğu sırada kendisi seraskerlikte kalmıştır. 15 Haziran 1876 tarihinde Sultan Abdülaziz'in kayınbiraderi ve taraftarı olan Kurmay Binbaşı Çerkez Hasan Bey tarafından öldürülmüştür.



Enver Paşa'nın Üniforması

Milliyeti : Osmanlı
Dönemi : 19. yüzyıl sonu
Kime Ait Olduğu : Enver Paşa

Enver Paşa (1881-1922)

Osmanlı asker ve siyaset adamıdır. İttihat ve Terakkinin önderlerindendir ve Birinci Dünya Savaşı'nda Osmanlı ordularının başkomutanlığını yapmıştır. 4 Ağustos 1922'de Tacikistan'ın Belcivan kenti yakınlarında ölmüştür.



Kâzım Karabekir'in Üniforması

Milliyeti : Türk
Dönemi : 20.yüzyıl
Kime Ait Olduğu : Kazım Karabekir

Kâzım Karabekir (1882-1948)

1882 yılında İstanbul'da doğmuştur. Fatih Askerî Rüştiyesini, Kuleli Askerî İdadisini, Harbiye ve Erkânıharp Okullarını bitirmiştir. 1905 yılında kurmay yüzbaşı olarak Manastır'a tayin edilmiş, orada Enver Paşa ile birlikte İttihat ve Terakki Cemiyetinin Manastır Şubesini kurmuştur. 31 Mart Hareketi'ni bastırmak üzere İstanbul'a gelen Hareket Ordusunda tümen kurmay başkanlığı görevi yapmıştır. İkinci Meşrutiyet'in ilanından sonra tamamen askerî görevine dönmüştür. Arnavutluk ayaklanmasının bastırılmasında, Balkan Savaşı ve Edirne savunmasında yararlılıklar göstermiştir. Birinci Dünya Savaşı'nda İran'da ve doğudaki harekâtlara katılmıştır. Daha sonra 14'üncü Tümen Komutanlığına getirilmiş ve Tümeni ile birlikte Çanakkale Cephesi'ne gönderilmiştir. Burada kazandığı başarılar üzerine 1915 yılında albaylığa terfi ettirilmiştir. Irak'ta İngiliz kuvvetlerine karşı çarpışmıştır. 1918 yılında Erzincan ve Erzurum'u Ermenilerden, ardından Kars, Sarıkamış, Gümrü Kaleleri ve Karaköse'yi Ruslardan kurtarması nedeniyle tuğgeneralliğe terfi ettirilmiştir. Mondros Mütarekesi'nin ardından Sadrazamın Genelkurmay Başkanlığı teklifini reddederek Anadolu'da görev almıştır. Hazırlıkları yapılan Erzurum Kongresi'nin toplanmasında önemli rol oynamıştır. Haziran 1920'de Doğu Cephesi Komutanlığına getirilmiş, Ankara Hükûmeti adına Ermenilerle Gümrü Anlaşması'nı imzalamıştır. Kars'ın alınmasından sonra korgeneralliğe yükselmiştir. Kars Anlaşması görüşmelerinde Heyet Başkanı olmuştur. Çok partili hayata geçişte İstanbul milletvekili olarak arkadaşlarıyla birlikte ilk muhalefet partisi olan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasını kurmuştur. 1938-1946 yılları arası TBMM'de İstanbul milletvekili olarak yer almıştır. 1946'da TBMM Başkanı seçilmiş, bu görevi sırasında 1948 yılında vefat etmiştir. General Kâzım Karabekir'in özellikle Kafkas Cephesi'ndeki savaşlarda gösterdiği üstün sevk, idare ve kahramanlığı harp tarihinde seçkin bir yer almasını sağlamıştır. Askerlik ve harp tarihine dair basılmış 44 eseri vardır.



Demirci Mehmet Efe'nin Kıyafeti

Milliyeti : Osmanlı
Dönemi : 19.yüzyıl
Kime Ait Olduğu : Demirci Mehmet Efe

Demirci Mehmet Efe (1885-1959)

Nazilli'nin Pirlibey köyünde doğmuştur. Birinci Dünya Savaşı sırasında bir Ermeni subayının davranışına kızıp askerden kaçmış ve dağa çıkarak efe olmuştur. Ödemiş, Denizli ve Aydın çevresinde adını duyurmuştur. 15 Mayıs 1919'da Yunanların İzmir'e çıkması üzerine direnişçilerin saflarına katılmıştır. 10 Temmuz 1919'da Umurlu'da Bnb. İsmail Hakkı Bey' in komutasına girmiştir. Yunanlara karşı yapılan baskınlarda yararlıklar gösterdiğinden Kuvayımilliye'nin Köşk Cephesi Komutanlığına getirilmiştir. Ancak Kuvayımilliye karargâhının Köşk'ten taşınmasından sonra başına buyruk davranmaya başlamıştır. 10 Kasım 1920'de kurulan Güney Cephesi Komutanlığına Refet Bey (Bele)'in atanmasından sonra Kuvayımilliye ile düzenli ordu arasındaki çekişmede ne Çerkez Ethem'in ne de Refet Bey'in düzenli orduya katılma çağrısını kabul etmiştir. Bunun üzerine Refet Bey bir baskın düzenleyerek Demirci'nin güçlerini dağıtmıştır. Daha sonra, Ankara Hükûmeti kendisine haber göndererek ulusal görevini yaptığını, artık dinlenmeye çekilmesi gerektiğini bildirmiştir. Bu isteğe uyan Demirci köyüne çekilerek ölene kadar orada yaşamıştır.



Ahçı Ustası Kıyafeti

Bu kıyafetler genelde vezirler ve üst rütbeli subaylar için iç çamaşırı üzerine entari, kaftan ve en üstte de cüppe şeklinde bir giysiden oluşmaktaydı. Kaftanın üzerinden ve altından bele kuşak sarılır, altta ise çakşırdenilen bir cins şalvar bulunurdu. Küçük rütbeli subaylar ise benzer kıyafetleri cüppesiz olarak giyerlerdi. Ancak bele sarılan bu kuşaklar ve içinde taşınan silahların cinsi, boyu ve süslemeleri sınıf ve rütbeye göre değişirdi. Subaylar sarı, erler kırmızı renk ayakkabı giyerlerdi. Ökçesiz yemeni türünde olan bu ayakkabıların konçlu tipte olanları da vardı. Süvariler ise çizme giyerlerdi.



Çanakkale Savaşında Alayı ile birlikte şehit düşen 57.Alay Komutanı Yb.Hüseyin Avni Bey'in Üniforması



II.Abdülhamid Dönemi

Maiyet-i Seniye Süvari Neferi Ceketi



II.Abdülhamid Dönemi

Yaveran-ı Şehr-Yariden Dragon (Jandarma) Büyük üniforması



Setre (Osmanlı) 19.yy

1868-1876 tarihleri arasında serasker ve sadrazam olarak görev yapmış olan Hüseyin Avni Paşa'ya aittir.



Sultan Abdülaziz Dönemi Piyade Eri Pelerini

III. Selim (1789-1807)’den itibaren gerçekleştirilen yenileşme hareketleri içinde askerî kıyafetlerde de değişiklikler olmuştur. Bu dönemde kurulan Nizamı Cedit askerlerine, sıkmadenilen dar parçalı, üstü bol pantolonlar ve uzun mintanlar giydirilmiştir.
II. Mahmut (1784-1839) Döneminde tamamen Avrupa devletlerindekine benzer kıyafetler esas alınarak vücuda oturan bir ceket, topuklara kadar inen geniş bir pantolon ve potin giyilmesi kabul edilmiştir. Kavuk taşıma zorunluluğu kaldırılarak asker ve memurlar için başlık olarak fes kabul edilmiştir.
1909 yılında Elbise-i Askeriye Nizamnamesi yayımlanmıştır. Bu nizamname ile subaylar için haki renkte şayak kumaştan sınıf renginde devrik yakalı ceket ve pantolondan oluşan üniformalar, erler için ise aynı renkte aba kumaştan düz yakalı ceket ve pantolondan oluşan üniformalar kabul edilmiştir.
Türk ordusu bu kıyafet düzeni içinde İstiklal Savaşı'na girmişse de savaş yıllarında bu kıyafetler tedricen terk edilmiştir. Millî Mücadele'nin başlangıcında henüz düzenli kuvvetler oluşmadan önce subaylar, bir süre çeşitli kıyafetler üzerine kuzu derisinden yapılmış kalpaklar giyerek Kuvva-i Milliye ve çete faaliyetlerine katılmışlardır.
Cumhuriyet devrinin ilk kıyafet kararnamesi 1924 yılında yayımlanmıştır. Bu kararnameye göre kalpak tamamen kaldırılmıştır. 1925 yılında ise hâlen kullanılmakta olan siperlikli şapka biçimi esas alınmıştır.

Ben teşekkür ederim

Yazıtlarımız



Kül Tigin Yazıtı



Bilge Kağan Yazıtı



Küll Tigin Yazıtı



Tonyukuk Yazıtı



Tonyukuk Külliyesi



Karabalgasun Yazıtı



Bugut Yazıtı



Kurganlar



Köl İç Çor Yazıtı



Elegeş Yazıtı



Bugut Anıtı

Topkapı Sarayı



Dolmabahçe Sarayı