Konu: SOSYAL BİLGİLER-ders notları..4

DEVLET VE VATANDAŞ İLİŞKİSİ






Devlet ve Devleti Meydana Getiren Öğeler:
Devlet: Belirli bir ülkede yaşayan insan topluluğunun bağımsız ve düzen içerisinde yaşamak için oluşturmuş olduğu siyasi örgütlenmedir. Ulus: Aynı toprak üzerinde yaşayan insanların aynı dil, tarih, duygu , ülkü, gelenek ve görenek birliği olan insan topluluğudur. Yurt: Ulusun üzerinde yaşadığı toprak parçasıdır. Egemenlik: Devletin yönetebilme gücüdür. Devletin olabilmesi için Ulus, Yurt ve Egemenlik olması gereklidir. Devletin Temel Amaç ve Görevleri : Devletin Temel Amaçları: Türk devletinin temel amacı, Türk ulusunun bağımsızlığını, bütünlüğünü, ülkenin bölünmezliğini, cumhuriyeti ve demokrasiyi korumaktır. Ayrıca Kamu düzenini korur, Toplumun huzur ve mutluluğunu sağlar.
DEVLETİN VATANDAŞA KARŞI GÖREVLERİ
Sosyal ve Ekonomik Haklar
Sosyal devletin temel görevlerinin başında ailenin korunması gelir. Ailenin sağlıklı olması ve korunması toplumun huzuru bakımından önemlidir. Bu bakımdan devlet, ailenin huzur ve refahı, aile planlamasının öğretilmesi ve uygulanması için gerekli önlemleri alır. Devlet, milletlerarası çalışma standartlarına göre çalışma şartlarını düzenler. Anayasamızın çalışma ile ilgili hükümlerinde çalışma hakkı, çalışma şartları ve dinlenme hakkı, sendika kurma ve sendikal faaliyetler düzenlenmiştir. Bu düzenlemeler şunlardır: A. Devlet, çalışanların hayat seviyesini yükseltmek, çalışmayı desteklemek ve işsizliği önlemek için ekonomik tedbirler alır. B. Kimse yaşına, cinsiyetine ve gücüne uymayan işlerde çalıştırılamaz. C. İşçiler ve işverenler sendika kurma ve sendikalara üye olma hakkına sahiptir. Toplu iş sözleşmelerinin nasıl yapılacağı kanunla düzenlenmiştir. Çalışanların yaptıkları işe uygun, adaletli ücret almaları ve asgari ücretin tespitinde devlet görevlidir.
Siyasi Haklar
Anayasa, Türk Devleti'ne vatandaşlık bağı ile bağlı herkesin Türk olduğunu belirtir. Hiç kimse vatan hainliği yapmadıkça vatandaşlıktan çıkarılamaz. Türk vatandaşı olan herkes 18 yaşına girdiğinde seçme, 30 yaşına girdiğinde ise milletvekili seçilme hakkına sahiptir. Ancak bu durumu da sınırIayan kanunlar vardır. Ayrıca her Türk vatandaşı kamu hizmetlerine girme ile istek ve şikayetlerini bildiren dilekçe verme hakkına sahiptir.
Eğitim ve Sağlık Hakkı
Devlet, ülkedeki tüm bireylerin günün ve toplumun ihtiyaçları doğrultusunda eğitim almalarını sağlar. Eğitim ve öğretim, Atatürk ilkeleri ve inkılapIarı doğrultusunda, çağdaş bilim ve eğitim esaslarına göre, devlet denetiminde yapılır.İlköğretim zorunlu ve devlet okullarında parasızdır. Yoksul öğrencilere burs yardımı yapılır. Devlet ayrıca, herkesin hayatını ruh ve beden sağlığı içinde sürdürmesi amacıyla sağlık kuruluşIarını tek elden planlayıp hizmet vermesini sağlar. Sağlık hizmetlerinin yaygınlaştırılması için gerekli çalışmaları düzenler.
Tüketicinin Korunması
Gelişmiş ülkelerdeki yaygın görüşe göre, tüketiciyi korumanın en iyi yolu bireyleri iyi bir tüketici olmaları için eğitmektir. Bu nedenle Milli Eğitim Bakanlığı okullardaki eğitici kollara ''Tüketicileri Koruma Kolu''nu ilave etmiştir. Üretimde standardı belirlemek ve kaliteyi artırıcı araştırma, kurs ve seminerler düzenlemek amacıyla Türk Standartları Enstitüsü kurulmuştur. Ayrıca üyeleri Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'nca seçiIen Tüketici Konseyi ve Tüketici Mahkemeleri de tüketiciyi koruyan teşkilatlardandır.
ANAYASAMIZIN DEĞİŞTİRİLEMEYECEK MADDELERİ
1924 Anayasası'nda ''Türkiye Devleti bir Cumhuriyet'tir'' maddesinin değiştirilmesinin veya kaldırılmasının teklif dahi edilemeyeceği belirtilmiştir. 1961 Anayasası'nda ise ''Devlet biçiminin Cumhuriyet olduğu değiştirilemez, değiştirilmesi teklif edilemez'' denilmektedir. 1982 Anayasası ise değiştirilemeyecek, değiştirilmesi dahi teklif edilemeyecek maddelerin kapsamını genişletmiştir. Anayasa'nın ilk 3. maddesi olan aşağıdaki maddelerin değiştirilmeyeceği 4. madde ile belirtilmiştir. Madde 1. ''Türkiye Devleti bir Cumhuriyet'tir.'' Madde 2. ''Türkiye Cumhuriyeti toplumun, huzuru, milli dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, -Atatürk Milliyetçiliğine bağlı -Anayasa'nın başlangıcında belirtilen temel ilkelere dayanan -Demokratik -Laik ve sosyal bir hukuk devletidir.'' Madde 3. Türkiye Devleti ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür. Dili Türkçedir. Bayrağı, şekli kanunla belirtilen, beyaz ay yıldızlı al bayraktır. Milli marşı istiklal Marşı'dır. Başkenti Ankara'dır.
VATANDAŞLIK HAK VE ÖDEVLERİ
a. Seçme ve seçilme hakkı : Demokrasinin temelini seçim oluşturur. Halk kendini yönetecek insanları kendisi seçer, eğer uygun şartları taşıyorsa seçilmek için aday olur. Türkiye Cumhuriyeti yasaları gereği 18 yaşına giren her Türk vatandaşı seçme hakkına sahiptir. Ancak silah altında bulunan erbaş ve erler, askeri öğrenciler, tutuklular ve hükümlüler, akıl hastaları oy kullanamazlar. 30 yaşını dolduran ve kanunlarla belirlenen mahkumiyetlerinden dolayı siyaset yasağı olmayan ve Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan kişiIer seçilme hakkına sahiptir. b. Kanunlara uymak : Vatandaş olarak toplumun huzuru için düzenlenmiş kanunlara uymak mecburiyetindeyiz. Kanunlara uyulmaması durumunda yasalarla belirtilmiş cezalar verilir. c. Vergi vermek : Vergi, devletin görevlerini yerine getirebilmesi için, vatandaşların devlete ödedikleri paradır. Vergi verilmemesi halinde devIet görevlerini yerine getiremez. Devletin en önemli gelir kaynağı vergidir. DevIet tarafından toplanan vergiler eğitim, sağlık, altyapı hizmetleri olarak vatandaşa geri döner. Kamu giderlerinin karşılanması için, herkes maddi gücüne göre vergi ödemekle yükümlüdür. d. Askerlik yapmak : Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan her erkek kanunda belirtilen şartları taşıyorsa askerlik görevini yapmakla yükümlü- dür. Askerlik çağı, 20 yaşına girilen ocak ayının birinci gününde başlar, 41 yaşına girilen ocak ayının birinci günü sona erer. Askerlik çağı yoklama, muvazzaflık ve ihtiyatIık olmak üzere üçe ayrılır.

8.UZAKTAKİ ARKADAŞLARIM




YURDUMUZUN KOMŞULARI




AZERBAYCAN

YURDUMUZUN KOMŞULARI





Tam Adı : Azerbaycan Cumhuriyeti
Yüzölçümü : 86 600 km²
Başkenti : Baku
Para Birimi : Azeri Manatı
Dili : Azerbaycan Dili
Nüfusu : 7,798,497 kişi (2002 tahmini)
Ortalama Ömür : 63.06 yıl (2002 tahmini)
Okur Yazarlık Oranı : % 97 (1989 tahmini)
Kişi Başına Düşen Milli Gelir : 3 100 $ (2001 tahmini)

Asya'nın batısında Kafkaslarda yer alan Azerbaycan, kuzeyde Rusya Federasyonu ve Gürcistan, doğuda Hazar Denizi, güneyde İran, batıda Ermenistan ve Nahcivan Özerk Cumhuriyeti ile de Türkiye ile komşudur.

Hazar Denizine 800 km kıyısı olan ülkenin 2 013 km kara sınırı vardır. Gürcistan ile 322 km, Rusya Federasyonu ile 284 km, İran ile 611 km (bunun 179 km'si Nahcivan sınırı), Ermenistan ile 797 km (bunun 221 km'si Nahcivan sınırı), Türkiye ile 9 km sınırı bulunmaktadır.

Toplam 86 600 km² alan kaplayan Azerbaycan 41° 53' K - 38° 23' K paralelleri ile 45° 00' D - 50° 20' D boylamları arasında yer almaktadır. Ülke arazisinin 500 km² si göller oluştururken, 86 100 km² si kara yüzeyidir.

Ülkenin en alçak yeri - 28 m ile Hazar Denizi kıyısında yer alırken, en yüksek yeri 4 485 m ile Bazardüzü tepesidir.

Bugünkü Azerbaycan, önemli bir göç yolu üzerinde olduğu için çeşitli toplumların yaşadığı bir saha olmuştur. 7. yüzyılda Müslüman Arapların hâkimiyetinde kalan ülkede İslâmiyet kabul edildi. Daha sonra Preslerle Türklerin arasında el değiştiren Azerbaycan'a 1700'lü yıllarda Ruslar girmeye başladılar. 1917'de Rusya'daki devriminden birkaç ay sonra Azerbaycan bağımsızlığını ilan etti. Ancak Türkler ve Ermeniler arasındaki çatışmalar ülkeyi zayıflattı, bunu fırsat bilen Kızıl ordu ülkeyi işgal etti. Sovyetler Birliği bloğuna giren Azerbaycan, 1936'da federal bir cumhuriyet şekline geçti.

1991'de Sovyet Rusya'dan ayrılarak bağımsızlığını kazandı. 1992'de devlet başkanlığına getirilen Elçibey, görevden uzaklaştırılarak doğduğu yer olan Nahcivan'a sığındı. 1993'ten beri Sovyetler döneminde de ülke idaresinde etkin olan Aliyev, devlet başkanlığına getirildi.

Azerbaycan'ın dış politikada en önemli sorunu, Ermenistan'ın sürekli hak iddia ettiği Dağlık Karabağ bölgesinin aidiyet durumudur. Rusya destekli Ermenistan saldırısı karşısında Azerbaycan büyük bir can, mal ve toprak kaybına uğramıştır. 1994'teki ateşkese rağmen Dağlık Karabağ bölgesindeki Azeri-Ermeni çatışması henüz sona ermemiştir. Halen Rusların da desteği ile Ermeniler, Dağlık Karabağ Bölgesi'ndeki toprakların bir bölümünü elinde tutmaktadır. Azerbaycan çarpışmalar sonucu neredeyse topraklarının % 25'sini kaybetme tehlikesi yaşamaktadır. Bu savaş sebebiyle 750 000 insan mülteci durumuna düşmüştür.

Rüşvetin çok yaygın olduğu Azerbaycan'da zengin petrol yatakları ümit verici bir zenginliktir.

Bugün Azerbaycan toprakları ikiye bölünmüş durumdadır. Kuzey Azerbaycan ve Güney Azerbaycan. Güney Azerbaycan, İran sınırlan içersinde kalmakta ve iki il Teşkilatını oluşturmaktadır. 97 750 km2 alan kaplamakta ve nüfusu ise 6 milyon dolayındadır.

Ülkenin Tam Adı : Azerbaycan Cumhuriyeti

Kısa Adı: Azerbaycan

Yönetim Şekli: Cumhuriyet

Başkent: Bakü

Kurtuluş Günü: 30 Ağustos 1991 (SSCB'den)

Milli Tatil Günü: 28 Mayıs (1968) Azerbaycan Demokratik Cumhuriyetinin Kuruluşu

Ülke toplam 59 rayon, 11 şehir, 1otonom cumhuriyetten oluşmaktadır, Abşeron Rayonu, Agcabadi Rayonu, Agdam Rayonu, Agdas Rayonu, Agstafa Rayonu, Agsu Rayonu, Ali Bayramlı Şehri, Astara Rayonu, Bakü Şehri, Balakan Rayonu, Barda Rayonu, Beylaqan Rayonu, Bilasuvar Rayonu, Cabrayil Rayonu, Calilabad Rayonu, Daskasan Rayonu, Deveci Rayonu, Fuzuli Rayonu, Gadabay Rayonu, Gence Şehri, Goranboy Rayonu, Goycay Rayonu, Haciqabul Rayonu, Imisli Rayonu, İsmayilli Rayonu, Kalbacar Rayonu, Kurdamir Rayonu, Lacin Rayonu, Lankaran Rayonu, Lankaran Şehri, Lerik Rayonu, Masallı Rayonu, Mingacevir Şehri, Naftalan Şehri, Nahcivan Muhtar Cumhuriyeti, Neftcala Rayonu, Oguz Rayonu, Kabala Rayonu, Kaks Rayonu, Kazak Rayonu, Kobustan Rayonu, Kuba Rayonu, Kubadli Rayonu, Kusar Rayonu, Saatli Rayonu, Sabirabad Rayonu, Saki Rayonu, Saki Şehri, Salyan Rayonu, Samaksi Rayonu, Samkir Rayonu, Samuks Rayonu, Siyazan Rayonu, Sumqayit Şehri, Susa Rayonu, Susa Şehri, Tartar Rayonu, Tovuz Rayonu, Uçar Rayonu, Kaçmaz Rayonu, Hankendi Şehri, Hanlar Rayonu, Kizi Rayonu, Koçali Rayonu, Hocavand Rayonu, Yardımlı Rayonu, Yevlaks Rayonu, Yevlaks Şehri, Zangilan Rayonu, Zakatala Rayonu, Zardab Rayonu

Anayasa: 12 Kasım 1995'te kabul edildi.

Adli Sistem: Sivil Hukuk Sistemine dayanır.

Oy Hakkı: 18 yaşını dolduran herkesin oy hakkı bulunmaktadır.

Yürütme Dalları: Devlet Başkanı: Başkan Haydar ALİYEV (18 Haziran 1993'ten bu yana)

Hükümetin Başı: Başbakan Artur RASİZADE (26 Kasım 1996'dan bu yana)

Kabine: Bakanlar kurulu Devlet Başkanı tarafından atanır ve Millet Meclisi tarafından onanır.

Seçimler: Devlet Başkanı 5 yıllığına halk oyuyla seçilir. Son seçim 11 Ekim 1999'da yapıldı. Bir sonraki seçim Ekim 2003'te yapılacaktır. Başbakan ve Başbakan 1. yardımcısı Devlet Başkanı tarafından atanır ve Millet Meclisi tarafından onanır.

Seçim Sonuçları: Haydar ALİYEV yeniden Devlet Başkanı seçildi. Haydar ALİYEV % 77.6, Etibar MEMEDOV % 11.8, Nizami SÜLEYMANOV % 8.2 oy aldılar.

Yasama Dalları: 125 üyeli Millet Meclisi 5 yıllığına halk oyuyla seçilirler.

Seçimler: Son secim 4 Kasım 2000'de yapıldı, gelecek secim Kasım 2005'te yapılacaktır.

Seçim Sonuçları: Yeni Azerbaycan partisi ve müttefikleri 108, Azerbaycan Halk Cephesi 6, Yurttaş Dayanışma Partisi 3, Azerbaycan Milli Bağımsızlık Partisi 2, Musavat Partisi 2, Azerbaycan Komunist Partisi 2, Azerbaycan Halk Partisi Gelenekçiler 1 ve Vatandaş Partisi 1 millet vekili çıkardılar.

Adli Dallar: Yargıtay

Politik Patiler ve Liderleri: Azerbaycan Halk Cephesi (Ali KARIMLI - reformcu kesimin lideri, Mirmahmud FATTAYEV - gelenekçi kesimin lideri), Yurttaş Dayanışma Partisi (Sabir RÜSTEMHANLI), Yurttaş Birlik Partisi (Ayaz MUTALİBOV), Azerbaycan Komunist Partisi (Ramiz AHMADOV), Vatandaş Partisi (Mais SEFERLİ), Azerbaycan Demokrasi Partisi (Resul KULİYEV), Adalet Partisi (İlyas İSMAİLOV), Azerbaycan Liberal Partisi (Lala Shvkat HACIYEVA), Musavat (İsa GAMBAR), Yeni Azerbaycan Partisi (Haydar ALİYEV), Azerbaycan Milli Bağımsızlık Partisi (Etibar MAMMADOV), Azerbaycan Sosyal Demokrat Partisi (Zerdüşt ALİZADE ve Araz ALİZADE)

Katıldığı Uluslar Arası Organizasyonlar: AsDB, BSEC, CCC, CE, CIS, EAPC, EBRD, ECE, ECO, ESCAP, FAO, IAEA, IBRD, ICAO, ICFTU, ICRM, IDA, IDB, IFAD, IFC, IFRCS, ILO, IMF, IMO, Interpol, IOC, IOM, ISO (correspondent), ITU, NAM (observer), OAS (observer), OIC, OPCW, OSCE, PFP, UN, UNCTAD, UNESCO, UNIDO, UPU, WFTU, WHO, WIPO, WMO, WToO, WTrO (observer)
Uluslar Arası Çevre Anlaşmaları:
Taraf Oldukdukları: Biyolojik Çeşitlilik, İklim Değişiklikleri, İklim Değişiklikleri - Kyoto Protokolü, Çölleşme, Tehlikedeki Türler, Tehlikeli Atıklar, Denize Boşaltma, Ozon Tabakasının Korunması, Sulak Alanlar.
Uluslar Arası Sorunları:
Anlaşmazlıklar: Ermenistandan destek gören Dağlık Karabağ Bölgesindeki ayrılıkçı Ermeniler nerdedeyse Azerbaycan topraklarının 1/5'ini işgal altına aldılar. Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Örgütü devamlı olarak meselede arabuluculuk yapmaktadır.

Azerbaycan Rusya ile Hazar Denizindeki karasuları sınırının yeniden belirlenmesi konusunda iki taraflı bir anlaşma imzaladı. Fakat Hazar'a kıyısı olan ülkeler Hazar denizindeki karasuları ve buradaki kaynakların paylaşımı konusunda tüm kıyı ülkelerinin katılacağı bir anlaşma istemektedir. İran, Hazar Denizinin İran, Azerbaycan, Kazakistan, Rusya ve Türkmenistan arasında 5 eşit parçaya ayrılması konusunda ısrarlı davranmaktadır. İran Azerbaycan'ı tartışmalı bölgelerde petrol aradığı için tehdit etmekte ve bu konunun bir an önce kendi lehine çözülmesi için çaba sarfetmektedir.

Yasak İlaçlar: Esrar ve eroin üretiminde kullanılan bitkilerin tarımı sınırlandırılmıştır.


Kuzeyde yer alan oldukça derin vadilerle yarılmış olan Kafkas sıradağlarının yükseltisi yer yer 4000 m.yi geçer. Ülke sınırları içersindeki en yüksek noktası, 4480 m.ye ulaşan Bazardüzü'dür. 4000 m.nin üzerinde yükseltiye sahip olan Bazardüzü, Bazaryurd ve Tufan dağlarında, kalıcı kar (toktoğan kar) sınırının üzerinde, buzullar vardır. Söz konusu bu buzullardan Tihisar buzulu Bazardüzü dağlarında yer alır ve 1100 m uzunluğunda, 100 ile 200 m. genişliğinde olup, kapladığı alan 3,5 km.yi bulur. Kafkas dağları, güneydoğuya doğru gidildikçe yükseltisi azalır.

Güneydoğusunda ise Küçük Kafkas Dağları uzanır. Bu kısım Şah dağ, Murat dağı ve Zangezur dağları ile Karabağ platosundan oluşur. Güneyde, Taliş dağları (Kuyum Yurkvay tepesi, 2477 m.) uzanır. Kuzeybatı-güneydoğu istikametinde 100 km uzanan bu dağlar üzerinde, sürekli akarsular yanında, çok sayıda kuru vadiler de yer almaktadır.

Bu iki dağlık kütlenin arasında Hazar Denizine açılan Kura-Aras oluğu oldukça geniş ve düz bir ovadır. Kura-Aras ovaları, dağ eteği düzlükleri, ova düzlükleri ve kıyı ovaları olarak üç ayrı morfolojik üniteye ayrılır. Dağ eteği düzlükleri içinde, Gence, Karabağ-Mil ve Cebrail düzlükleri önemlidir. Ova düzlükleri arasında ise, Şirvan, Karabağ-Mil, Güney Mugan, Mil-Mugan-Şirvan ovaları, Akarsuların getirdiği alüvyal depolarla örtülmüştür. Söz konusu bu ovalar, Azerbaycan tarımında önemli rol oynarlar. Kura ırmağının Hazar denizine döküldüğü delta kesiminde, Salyan ve Güneydoğu Şirvan kıyı ovaları yer almaktadır. Bu oluğun doğu kısmında Hazar denizi kıyılarında yükseklik, deniz seviyesinin altına iner. Türkiye'den kaynağını alan Kura nehri, bura dan geçerek Hazar denizine dökülür. Nahcivan Özerk Cumhuriyeti'nden Türkiye'den gelen Aras nehri geçer ve daha sonra Kura nehri ile birleşerek Hazar denizine kavuşur. Bakü'nün yerleştiği Apşeron Yarımadası Hazar Denizine sokulmuştur.

Ülkenin en önemli nehirleri, Kura ve Aras'dır. Kura nehri, Azerbaycan'ın olduğu gibi, tüm Kafkasya bölgesinin en büyük akarsuyudur. Nehrin toplam uzunluğu 1515 km, akaçlama alanı ise 188.042 km²yi bulur. Kura nehrinin 200 km'si Türkiye, 900 km.si Azerbaycan toprakları içinde kalır. Kura nehrinin en büyük kolu olan Aras nehri ise, 1 072 km uzunluğa ve 102.000 km2 akaçlama alanına sahiptir. Kura üzerinde yapılan ve 1955 yılında tamamlanan Mingeçaur Barajı yer alır. Hem elektrik üretimi ve hem de sulama amacıyla inşa edilen baraj gölünün yüzölçümü, 620 km2 yi bulur. Öte yandan, ülkede 250 kadar küçük göl vardır. Ancak bu göller, pek o kadar önemli değildir.

Azerbaycan'da, mineralli su kaynaklan çok sayıdadır. Büyük Kafkas silsilesinin güneydoğu kesiminde, Küçük Kafkas silsilesinde, Lenkoran ve Apşeron bölgeleri ile Nahçıvan'da jeolojik özelliklerine bağlı olarak, çok çeşitli mineraller içeren kaynaklar vardır. Söz konusu bu kaynakların özellikleri, birbirinden farklıdırlar. Ülke genelinde, dünya ölçeğinde önemli sayılabilecek 200'ü aşkın madensuyu kaynağı bulunmaktadır

Doğal Afetler: Kuraklık

Çevre konusunda önemli noktalar: Azeri bilim adamları, Apşeron Yarımadası ve Hazar Denizini hava, su ve toprak kirliliği yönünden dünyanın en çok tahrip edilmiş sahası olarak kabul etmektedirler. Pamuk üretiminde DDT ve zehirli pestisidlerin kullanımı sonucunda toprak aşırı derecede kirlenmiştir.

Azerbaycan'ın doğu ve orta bölümlerinde, subtropikal iklim şartlan görülür. Ülkede kurak ve yarı kurak step iklimi görülür. Kışlar ılık ve yağışlı, yazlar sıcak ve kurak geçer. Ancak gölün havayı yumuşatıcı etkisinden dolayı Hazar kıyıları kışın oldukça ılık, yazın da nispeten serin geçer. Yıllık ortalama sıcaklık 14-16 °C dolayındadır. Yağış miktarları, orta ve doğu kesimde 200-250 mm. (Baku 200 mm.) kadar iken, kuzeybatıda 1000 mm.yi aşar. Yağışlar daha ziyade kış mevsiminde düşer.

BULGARİSTAN

Tam Adı : Bulgaristan Cumhuriyeti
Yüzölçümü : 110 910 km²
Başkenti : Sofya
Para Birimi : Leva
Dili : Bulgarca
Nüfusu : 7 621 337 kişi (2002 tahmini)
Ortalama Ömür : 71.5 yıl (2002 tahmini)
Okur Yazarlık Oranı : % 98 (1999 tahmini)
Kişi Başına Düşen Milli Gelir : 6 200 $ (2001 tahmini)


Avrupa'nın güneydoğusunda yer alan Bulgaristan, doğusundan Karadeniz'e komşudur.

354 km kıyısı olan Bulgaristan'ın, toplam 1 808 km olan kara sınırının, 240 km'si Türkiye, 494 km'si Yunanistan, 148 km'si Makedonya, 318 km'si Yugoslavya ve 608 km'si de Romanya iledir.

Toplam 110 910 km² alan kaplayan Bulgaristan 41° 14' K - 44° 13' K paralelleri ile 22° 22' D - 28° 34' D boylamları arasında yer almaktadır. Ülke arazisinin 360 km² si göller oluştururken, 110 550 km² si kara yüzeyidir.

Ülkenin en alçak yeri 0 m ile Karadeniz kıyıları iken, en yüksek yeri 2 925 m ile Musala Tepesidir
Bulgaristan'a M.Ö. 7. yüzyılda Orta Asya'dan gelen Hun Türkleri yerleşerek buradaki Slavlarla kaynaşmışlardır. Takip eden yıllarda Balkan ülkelerini ele geçirmek için Bizans İmparatorluğu ile mücadeleye giren Bulgaristan 14 yy'dan itibaren (1396) Osmanlılar tarafından alınarak yaklaşık 500 yıl Osmanlı idaresinde kalmıştır. 1878'de Berlin Antlaşması ile özerklik verilmiştir. 5 Ocak 1908'de Osmanlı Devleti'nden ayrılarak bağımsızlığını almıştır. Bulgaristan girdiği her iki Dünya Savaşında da kaybeden tarafta yer aldığı için Sovyetler Birliğinin etkisi altına girdi ve ve 1946 yılında ülkede Halk Cumhuriyeti ilan edildi. Bu dönemde Bulgaristan'da yaşayan Türklere sürekli zulüm yapılmış, dil ve dinlerini değiştirmek için uğraşılmıştır.

II Dünya Savaşından sonra çok partili ilk seçimin yapıldığı 1990 yılında Komünist etkisi sona erdi ve devlet başkanı Todor Zhivkov görevden uzaklaştırılmıştır. Ülkede demokrasinin getirdiği politik çekişmeler, piyasa ekonomisinin yol açtığı enflasyonla mücadele, işsizlik, rüşvet ve suç faaliyetleri baş gösterdi.

Bugün reformlarını büyük ölçüde tamamlayıp demokratikleşen Bulgaristan nihayetinde NATO ve AB'ye girecektir ki, 2000'de AB ile üyelik müzakereleri başlamıştır.

Son yıllarda Türkiye ile Bulgaristan arasındaki ilişkilerde önemli ölçüde iyileşme görülmektedir. Türk kökenli milletvekilleri de parlamentoya seçilmektedir


Ülkenin Tam Adı: Bulgaristan Cumhuriyeti

Kısa Adı: Bulgaristan

Yönetim Şekli: Parlamenter Demokrasi

Başkent: Sofya

Kurtuluş Günü: 3 Mart 1878 (Osmanlı İmparatorluğu'ndan)

Milli Tatil Günü: 3 Mart Bağımsızlık Günü (1878)

Ülke toplam 28 idari bölgeden oluşmaktadır. Blagoevgrad, Burgaz, Dobrich, Gabrovo, Khaskovo, Kurdzhali, Kyustendil, Lovech, Montana, Pazarcık, Pernik, Plevne, Plovdiv, Razgrad, Ruse, Shumen, Silistre, Sliven, Smolyan, Sofya, Sofya-Grad, Stara Zagora, Turgovishte, Varna, Veliko Turnovo, Vidin, Vratsa, Yambol.

Anayasa: 12 Temmuz 1991'de kabul edildi.

Adli Sistem: Yargı sivil hukuk ile ceza hukukuna (Roma Hukuku) dayanır.

Oy Hakkı: 18 yaşını dolduran herkesin oy hakkı bulunmaktadır.
Yürütme Dalları:
Devlet Başkanı: Cumhurbaşkanı Georgi PARVANOV (22 Ocak 2002'den beri), Cumhurbaşkanı Yardımcısı Angel MARIN (22 Ocak 2002'den beri).

Hükümetin Başı: Başbakan Simeon SAXE-COBURG-GOTHA (24 Temmuz 2001'den bu yana) Başbakan Vekili Nikolay VASILEV (24 Temmuz 2001'den bu yana), Kostadin PASKALEV (24 Temmuz 2001'den bu yana), ve Lidiya SHULEVA (24 Temmuz 2001'den bu yana).

Kabine: Bakanlar kurulu Milli meclis tarafından seçilir.

Seçimler: Cumhurbaşkanı ve Cumhurbaşkanı yardımcısı aynı oy pusulasında 5 yıllık bir süre için halk oyuyla seçilirler. Son seçim 11 - 18 Kasım 2001'de yapıldı. Gelecek seçim ise 2006 yılında yapılacaktır. Başbakan Cumhurbaşkanı tarafından atanırken Başbakan vekili Başbakan tarafından atanır.

Seçim Sonuçları: Georgi PARVANOV Cumhurbaşkanı seçildi, oy oranları - Georgi PARVANOV % 54.13, Petar STOYANOV % 45.87.

Yasama Dalları: Milli Meclis (Narodno Sobranie) 240 üyelidir ve üyeler 4 yıllığına halk oyuyla seçilirler.

Seçimler: Son seçim 17 Haziran 2001'de yapıldı. Gelecek Seçim Haziran 2005'de yapılacaktır.

Seçim Sonuçları: Partilerin aldıkları oy yüzdeleri - Simeon II Milli Hareketi % 42.74, Birleşik Demokrasi Güçleri % 18.18, Bulgaristan Koalisyonu % 17.15, Hak ve Özgürlükler Hareketi % 7.45, Partilerin kazandığı koltuk sayısı - Simeon II Milli Hareketi 120, Birleşik Demokrasi Güçleri 51, Bulgaristan Koalisyonu 48, Hak ve Özgürlükler Hareketi 21,

Adli Dallar: Yüksek İdari Mahkeme, Yüksek Temyiz Mahkemesi, Anayasa Mahkemesi (12 yargıç görev yapar. Görev süreleri 9 yıldır. Yüksek Adli Heyet (İki Yüksek Mahkemenin Başkanı, bir başsavcı ve 22 üyeden oluşur. Adelet sistemindeki hakim, savcı ve yüksek düzeydeki memurları atamaktan sorumludurlar. Yüksek Adli Heyet üyelerinin 11'i Milli Meclis 11'i Yargıçlar arasından 5 yıllık bir süre için seçilirler.).

Politik Patiler ve Liderleri: Radikal Bulgaristan Birliği (Evgeniy BAKURDZHIEV), Bulgaristan Sosyalist Partisi (Sergei STANISHEV), Bulgaristan Koalisyonu (Lideri bilinmiyor), Uluslararası Makedonya Devrim Organizasyonu (Krasimir KARAKACHNOV), Hak ve Özgürlükler Hareketi (Ahmet DOĞAN), Simeon II Milli Hareketi (Simeon SAXE-COBURG-GOTHA), Yeni Bulgaristan Vatandaş Partisi (Bogomil BONEV), Halk Birliği (Anastasiya MOZER), St. George's Günü (Lyuben DILOV, Jr.), Demokratik Güçler Birliği (Ekaterina MIKHAYLOVA), Özgür Demokratlar Birliği (Stefan SOFIYANSKI), Birleşik Demokrasi Güçleri (Ekaterina MIKHAYLOVA)

Politik Baskı Gurupları ve Liderleri: Tarımsal Hareket, Bulgar Demokrasi Merkezi, Bulgaristan Bağımsız Ticaret Birliği Konfederasyonu, Cumhuriyet için demokratik ittifak, Demokrasi için Yeni Birlik, Podkrepa İşçi Konfederasyonu ve çok sayıda bölgesel, etnik grup.

Katıldığı Uluslar Arası Organizasyonlar: ACCT, Australia Group, BIS, BSEC, CCC, CE, CEI, CERN, EAPC, EBRD, ECE, EU (aday), FAO, G- 9, IAEA, IBRD, ICAO, ICFTU, ICRM, IFC, IFRCS, IHO (askıda üye), ILO, IMF, IMO, Interpol, IOC, IOM, ISO, ITU, NAM (misafir), NSG, OAS (gözlemci), OPCW, OSCE, PCA, PFP, UN, UN Security Council (geçici), UNCTAD, UNESCO, UNIDO, UNMEE, UNMIBH, UNMIK, UNMOP, UPU, WCL, WEU (hakları sınırlı üye), WFTU, WHO, WIPO, WMO, WToO, WTrO, ZC
Uluslar Arası Çevre Anlaşmaları:
Taraf Oldukları: Hava Kirliliği, Hava Kirliliği - Nitrojen Oksit, Hava Kirliliği - Sürekli Organik Kirleticiler, Hava Kirliliği - Sülfür 85, Hava Kirliliği - Uçucu Organik Bileşikler, Antarktika Çevre Protokolü, Antarktika - Deniz Yaşamı Kaynakları, Antarktika Antlaşması, Biyolojik Çeşitlilik, İklim Değişiklikleri, Çölleşme, Tehlikedeki Türler, Çevresel Değişiklikler, Tehlikeli Atıklar, Deniz Hukuku, Nükleer Silah Denemeleri, Ozon Tabakasının Korunması, Gemilerin Yol Açtığı Kirlilik, Sulak Alanlar. Hava Kirliliği - Sülfür 94 ve İklim Değişiklikleri - Kyoto Protokolü'nü imzaladığı halde henüz onaylamamıştır.
Uluslar Arası Sorunları:
Anlaşmazlıklar: Bulgaristan ile Romanya arasında Denuba Bölgesinde 1920'lerde yapılan sınır değişiklikleri yüzünden çeşitli problemler vardır.

Yasaklanmış İlaçlar: Ortadoğu üzerinden gelen eroin ve Güney Amerika'dan gelen kokainde Avrupalı tüketicilere ulaştırılmaktadır.



Dağlık bir ülke olan Bulgaristan'da Balkan ve Rodop dağları olmak üzere iki ana dağ kuşağı vardır. Türkçe, sarp ve ormanlık sıradağlar anlamına gelen Balkanlar, Alp dağ kuşağına girer ve ülkenin orta bölümünde yer alır. Yüksek kısımları 2000 m'yi aşan bu dağlar, doğu da Dobruca bölgesine kadar devanı eder.

Balkanların kuzeyinde Romanya ile Bulgaristan arasında Tuna nehri boyunca uzanan ovalara ve alçak platolara geçilir. Bu kesimde Balkanlar'ın etekleri, Tuna'ya kavuşan akar sular tarafından yer yer yarılmıştır. Güneyinde ise Meriç nehrinin geçtiği alçak oluklar uzanır. Ülkenin güneybatısında uzanan Rodop dağları, Trakya'da Yıldız dağları ile birleşir. Bu dağlar üzerinde en yüksek tepeler 3000 m'ye yaklaşır (Musala tepesi 2925 m). Bulgaristan'ın Karadeniz'e bakan kesimlerinde yer yer düzlükler görülür. Karadeniz kıyısında Varna ve Bur gaz körfezleri yer alır.

Doğal Afetler: Şiddetli depremler ve heyelanlar ülkedeki en önemli doğal afetleridir.

Çevre konusunda önemli noktalar: Sanayinin yol açtığı hava kirliliği, kanalizasyon, ağır metaller ve deterjanın neden olduğu akarsu kirliliği, orman tahribatı, hava kirliği ve asit yağışlarının ormanlara verdiği zararlar, ağır maden sanayi ve endüstriyel atıkların neden olduğu ağır metallerin neden olduğu toprak kirliliği ülkenin önemli çevre problemleridir.

YURDUMUZUN KOMŞULARI




Bulgaristan'da iklim ılımandır. Kışlar soğuk ve yağışlı, yazlar ise sıcak ve kuraktır. Ülkenin güneyinde Akdeniz ikliminin etkileri hissedilir. Kışın Karadeniz kıyıları, iç kısımlar kadar soğuk değildir. Yaz mevsimi de yağış alan Bulgaristan'ın yıllık ortalama yağış miktarı 500-600 mm dolayındadır.

Nüfusun çoğunluğunu Bulgarlar oluşturur. Türkler ise çoğunlukla Rodop ve Dobruca kesiminde yaşamakta olup ülke nüfusun % 10'a yakın kısmını meydana getirir, geriye kalan azınlıklar ise Makedonlar, Romenler, Ermeniler ve Çingenelerdir. Nüfus artışının az olduğu bu ülkede genç nüfus ülke nüfusunun % 30 kadarını meydana getirir.

Nüfus çoğunlukla Meriç vadisi Tuna boyları ve Karadeniz kıyılarındaki tarım yapılan alanlarda yoğunlaşmıştır. Kır nüfusu, birbirinden ayrı, Türkçe çiftlik denilen toplu köylerde yaşar.

Nüfus: 7 621 337 kişi (2002 tahmini)

Yaş yapısı: 0-14 yaş: % 14.6 (erkek 572 961 kişi, kadın 543 004 kişi)
15-64 yaş: % 68.5 (erkek 2 569 199 kişi, kadın 2 648 461 kişi)
65 yaş ve üzeri: % 16.9 (erkek 540 109 kişi, kadın 747 603 kişi) (2002 tahmini)

Nüfus artış oranı: % - 1.11 (2002 tahmini)

Doğum oranı: 1 000 kişide / 8.05 doğum (2002 tahmini)

Ölüm Oranı: 1 000 kişide / 14.42 ölüm (2002 tahmini)

Net göç oranı: 1 000 kişide / - 4.74 göç (2002 tahmini)

Cinsiyet oranı: Doğumda: 1.06 erkek / kadın

15 yaş altı: 1.06 erkek / kadın
15-64 yaş: 0.97 erkek / kadın
65 yaş ve üzeri: 0.72 erkek / kadın
Toplam nüfusun: 0.94 erkek / kadın (2002 tahmini)

Bebek ölüm oranı:1 000 canlı doğumda / 14.18 ölü (2002 tahmini)

Ortalama Ömür: Toplam nüfus: 71.5 yıl
Kadın: 75.22 yıl
Erkek: 67.98 yıl (2002 tahmini)

Doğurganlık oranı : Kadın başına 1.13 çocuk (2002 tahmini)

HIV/AİDS - yetişkin nüfusta yayılma oranı: % 0.01 (1999 tahmini)

HIV/AİDS - taşıyan insan sayısı: 346 kişi (2000 tahmini)

HIV/AİDS - ölü sayısı: 100 (1999 tahmini)

Milliyet (Uyruk): Bulgar

Etnik guruplar: Bulgar % 83.6, Türk % 9.5, Romen % 4.6 ve diğerleri % 2.3 (Makedon, Ermeni Tatar)

Din: Bulgar Ortodoks % 83.8, Müslüman % 12.1, Katolik % 1.7, Yahudi % 0.8, Protestan, Ermeni ve diğerleri % 1.6 (1998).

Dil: Bulgarca.

Okur yazarlık oranı: 15 yaş altındaki herkes okuma yazma bilmektedir.
erkek: % 99
kadın: % 98
Toplam nüfus: % 98 (1999 tahmini)

ERMENİSTAN

Tam Adı : Ermenistan Cumhuriyeti
Yüzölçümü : 29 800 km²
Başkenti : Erivan
Para Birimi : Dram
Dili : Ermenice
Nüfusu : 3 330 099 kişi (2002 tahmini)
Ortalama Ömür : 66.59 yıl (2002 tahmini)
Okur Yazarlık Oranı : % 99 (1989 tahmini)
Kişi Başına Düşen Milli Gelir : 3 350 $ (2001 tahmini)


Asya'nın batısında yer alan Ermenistan, kuzeyde Gürcistan, doğuda Azerbaycan, güneyde İran ve güneybatıda Nahcivan ve batıda Türkiye ile komşudur. Denize kıyısı olmayan ve toplam 1 254 km kara sınırı olan Ermenistan'ın, Gürcistan ile 164 km, Azerbaycan ile 787 km (bunun 566 km'si Azerbaycan, 221 km'si Nahcivan iledir), İran ile 35 km, ve Türkiye ile 268 km sınırı bulunmaktadır. Toplam 29 800 km² alan kaplayan Ermenistan 38° 50' K - 41° 18' K paralelleri ile 43° 33' D - 46° 37' D boylamları arasında yer almaktadır. Ülke arazisinin 28 400 km'si kara yüzeyinde oluşurken 1 400 km'si göllerden oluşmaktadır. Ülkenin en alçak yeri 400 m ile Debed Nehri kenarında yer alırken, en yüksek yeri 4 090 m ile Aragats Lerrnagagat tepesidir.

Ermenilerin kökenleri sahaya yerleşmeleri nasıl ve ne zaman geldikleri pek bilinmemekle beraber eski tarihçilere göre Anadolu'nun doğusundaki Urartu krallığının hakimiyeti sonrasında milattan önce 6. yüzyılda çevrede yaşayanlar bu alanda bir topluluk oluşturmuşlar ve daha sonrada burası Pers İmparatorluğu'nun bir vilayeti haline gelmiştir. 3. yüzyılın başlarında Hıristiyanlığın etkisinde kalan Ermenistan'a Müslüman Arapların eline geçmesiyle nispi bir özerklik verilmiştir. Abbasiler zamanında ayrı bir krallık olarak tanınmıştır. 11. yüzyılda Büyük Selçuklular, ardından Moğollar ve Tatarların eline geçen ülke, Osmanlılar (1473) tarafından alınmıştır. Ermenistan, 1828'de Çarlık Rusyası ile ve 1920'de de SSCB ile ortaklık kurmuştur. 1917'de bir yıl süren Azerbaycan ve Gürcistan'la birlikte bolşevik olmayan Transkafkasya Federasyonu kuruldu. 1920'de Kızılordu ülkeye girdi. 12 Mart 1922'de Gürcistan, Azerbaycan ve Ermenistan'dan oluşan Transkafkasya Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği kuruldu. Ermenistan, 1936'da Sovyetler Birliği içinde ayrı bir cumhuriyet oldu. Moskova tarafından 1920'de Sovyet Azerbaycan'ına verilen Dağlık-Karabağ Bölgesinde uzun süredir devam eden çatışmalar Ermeni liderleri düşündürmektedir. Ermeniler ile Azeriler arasındaki mücadele 1988'de başladı ve 1991'de her iki ülkenin Sovyetler Birliğinden bağımsızlığını alana kadar devam etti. Mayıs 1994'te Dağlık-Karabağ Bölgesinde ateşkes yapıldı. Fakat bu çok uzun sürmedi. Çünkü bu saha Azerbaycan topraklarının önemli bir kısmını oluşturmaktadır. Her iki tarafında ekonomisi bu işten ciddi zararlar gördüğü için barış yolunda ilerlemek zorunda kaldılar. 1995'te Rusya Federasyonu ile yapılan bir antlaşma ile ülkede iki Sovyet askerî üssünün kalmasına müsaade edildi.

Ülkenin Tam Adı : Ermenistan Cumhuriyeti

Kısa Adı : Ermenistan

Yönetim Şekli : Cumhuriyet

Başkent : Erivan

Kurtuluş Günü : 21 Eylül 1991 (SSCB'den)

Milli Tatil Günü : 21 Eylül (1921, Bağımsızlık Günü) Ülke toplam 11 idari bölgeden oluşmaktadır. Bunlar, Aragatsotn, Ararat, Armavir, Geghark'unik, Kotayk, Lori, Shirak, Syunik, Tavush, Vayots Dzor, Erivan. Anayasa: 5 Temmuz 1995'de kabul edildi. Adli Sistem: Sivil hukuk sistemine dayanır. Oy Hakkı: 18 yaşını dolduran herkesin oy hakkı bulunmaktadır. Yürütme Dalları: Devlet Başkanı: Cumhurbaşkanı Robert KOCHARIAN (30 Mart 1998'den beri) Hükümetin Başı: Başbakan Andranik MARKARYAN (12 Mayıs 2000'den beri) Kabine: Başbakan tarafından atanan Bakanlar Kurulu. Seçimler: Cumhurbaşkanı 5 yıllık bir süre için halk oyuyla seçilir. Son seçim 30 Mart 1998'de yapıldı. Başbakan Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Seçim Sonuçları: Oyların % 59.5'ini alan Robert KOCHARIAN Cumhurbaşkanı seçildi. rakibi Karen DEMIRCHYAN ise % 40.5 oy aldı. Yasama Dalları: Milli Meclis (Parlamento-Azgayin Zhoghov) 131 üyelidir. Üyeler dört yıllığına halk oyuyla seçilir. Seçimler: Son seçim 30 Mayıs 1999'da yapıldı. Gelecek seçim 2003 İlkbaharında yapılacaktır. Seçim Sonuçları: Birlik Bloku 61 Cumhuriyetçi Parti 41, Ermeni Halk Partisi 20, Kararlı Gurup (Bağımsız millet vekillerinin oluşturduğu birlik) 21, Ermeni Komünist Partisi 10, Ermeni Devrim Federasyonu (Daşnak) 8, Hukuk ve Birlik Partisi 7, NDU 6, Hukuk Yönetim Partisi 6, Bağımsızlar 10, boş 2. Adli Dallar: Yargıtay ve Anayasa Mahkemesi. Politik Patiler ve Liderleri: Teknik Tarım Halk Gurubu (Hmayk HOVHANISSIAN), Ermeni Komünist Partisi - ACP (Vladimir DARBINYAN), Ermeni Demokratik Partisi (Armen SARGSIAN), Ermeni Devrim Federasyonu (Daşnak) - ARF (Hrant MARKARYAN), Demeokrat Hıristiyan Birliği - CDU (Azat ARSHAKYN), Anayasal Haklar Birliği (Hrant KHACHATRYAN), Demokratik Özgürlük Partisi (Ruben MIRZAKHANIAN), Hukuk ve Birlik Partisi (Artashes GEGAMIAN), Hukuk Yönetim Partisi (Artur BAGDASARIAN), Milli Mutabakat Birliği (Ashot MANUTCHARIAN), Milli Demokrasi İttifakı (Arshak ZADOYAN), Milli Demokrasi Partisi (Shavarsh KOCHARIAN), Milli Demeokratik Birliği - NDU (Vazgen MANUKIAN), Birleşik Ermenistan Milli Hareketi - PANM (Alex ARZOUMANYAN), Demokratik Halk Partisi (Gagik ASLANYAN), Halkın Vekilleri Gurubu (Hovhannes HOVHANISSIAN), Ermeni Halk Partisi (Stepan DEMIRCHYAN), Cumhuriyet Partisi (Aram SARGSIAN), Cumhuriyetçi Parti - RPA (Andranik MARKARYAN), Shamiram Kadınlar Hareketi - SWM (Shogher MATEVOSIAN), Sosyal Demokrat Parti (Yeghia SHAMSHAYN), Sosyal Demokrat Birliği (Paruyr HAYRIKIAN), Yirmibirinci Yüzyıl Partisi (David SHAKHNAZARIAN), Birlik Bloku (Stepan DEMIRCHIAN ve Andranik MARKARYAN) Yerkrapah Birliği (Manval GRIGORYAN). Katıldığı Uluslar Arası Organizasyonlar: BSEC, CCC, CE, CIS, EAPC, EBRD, ECE, ESCAP, FAO, IAEA, IBRD, ICAO, ICRM, IDA, IFAD, IFC, IFRCS, ILO, IMF, Interpol, IOC, IOM, ISO, ITU, NAM (observer), OAS (observer), OPCW, OSCE, PFP, UN, UNCTAD, UNESCO, UNIDO, UPU, WFTU, WHO, WIPO, WMO, WToO, WTrO (observer) Uluslar Arası Çevre Anlaşmaları: Taraf Oldukları: Hava Kirliliği, Biyolojik Çeşitlilik, İklim Değişiklikleri, Protokolü, Çölleşme, Tehlikeli Atıklar,Nükleer Silah Denemeleri, Ozon Tabakasının Korunması, Sulak Alanlar. Hava Kirliliği-Sürekli Organik Kirleticiler'i kabul ettiği halde Mecliste henüz oylamamıştır. Uluslar Arası Sorunları: Anlaşmazlıklar: Ermenistan'dan destek bulan Dağlık-Karabağ Bölgesindeki ayrılıkçı Ermeniler Azerbaycan topraklarının neredeyse % 20'sini işgal etmişlerdir. Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Örgütü sürekli olarak meselede arabulucuk etmektedir. Dağlık-Karabağ sorunu nedeniyle Türkiye Ermenistan sınırını kapatmıştır. Ermenistan'ın kendi toprağı olarak kabul ettiği Doğu Anadolu üzerindeki isteği yumuşamıştır. Yasak İlaçlar: İç tüketime yönelik kaçak olarak haşhaş ekimi yapılmaktadır. İran, Orta Asya ve Rusya üzerinden Batı Avrupa ve Amerika'ya esrar ve eroin aktarımı yapılmaktadır. Orta Doğu'da Kafkas ülkeleri içinde yer akın Ermenistan'ın uzun yıllar boyunca çevresindeki ülkeler ile pek iyi bir uyum içinde olduğu söylenemez. Bu bakımdan çevresi ile siyasi, ekonomik ve ticari ilişkileri fazla gelişmemiştir. Ticari ilişkilerin yoğun bir biçimde sürdürdüğü ülke Rusya Federasyonu'dur. Ancak Ermenistan son yıllarda çevresindeki ülkeler ile olan anlaşmazlıklarını barış yolu ile çözmek için girişimlere başlamış olduğu da dikkati çeken bir husustur. Türkiye ile olan ilişkileri iyi değildir. Bunun nedenleri, 1970'li yıllar da yurt dışındaki bazı Türk diplomatlarının Ermeni terör örgütünce şehit edilmesi, Türkiye aleyhine propaganda yapmaları ve Azeri topraklarını işgal etmeleridir, işgal altındaki Azerbaycan topraklarını terk ettiği takdirde Türkiye, Ermenistan'a yardım yapacağını vaad etmiştir. Tüm bunlara karşın Türkiye, Ermenistan'ın komşuluk haklarını gözetmektedir.



Dağlık ve engebeli alanların fazla olduğu Ermenistan'da karasal iklim özellikleri görülür. Kışlar çok soğuk ve kar yağışlı, yazlar ise sıcak ve kuraktır. Yağış miktarı yükseltiye bağlı olarak değişir. Çukur alanlara düşen yağış miktarı azdır (250 mm), özellikle dağların Karadeniz'den gelen nemli hava kütlesini alan kesimlerine fazla yağış (800 mm) düşer.

GÜRCİSTAN

Tam Adı : Gürcistan Cumhuriyeti
Yüzölçümü : 69 700 km²
Başkenti : Tiflis
Para Birimi : Lari
Dili : Gürcüce
Nüfusu : 4,960,951 kişi (2002 tahmini)
Ortalama Ömür : 64.67 yıl (2002 tahmini)
Okur Yazarlık Oranı : % 99 (1989 tahmini)
Kişi Başına Düşen Milli Gelir : 3 100 $ (2001 tahmini)

Asya'nın batısında yer alan Gürcistan, kuzeyde Rusya Federasyonu, doğuda Azerbaycan, güneyde Ermenistan ve güneybatıda Türkiye ile komşudur. Karadeniz'e 310 kıyısı ve toplam 1 461 km kara sınırı olan Gürcistan'ın, Rusya Federasyonu ile 723 km, Azerbaycan ile 322 km, Ermenistan ile 164 km ve Türkiye ile 252 km sınırı bulunmaktadır. Toplam 69 700 km² alan kaplayan Gürcistan 43° 34' K - 41° 07' K paralelleri ile 40° 01' D - 46° 43' D boylamları arasında yer almaktadır. Ülkenin en alçak yeri 0 m ile Karadeniz kıyısında yer alırken, en yüksek yeri 5 047 m ile Kafkas Dağları üzerinde Kazbek tepesidir

4. yüzyılda bir krallık olan Gürcistan, Arapların (7, yüzyıl) ve Büyük Selçukluların (11. yüzyıl) eline geçti. 16. ve 18. yüzyıllar arasında Rus ve Osmanlıların mücadele sahası haline geldi. Gürcistan 19. yy'da Rus İmparatorluğu tarafından yutulmuştur. Bir ara Gürcistan, Azerbaycan, Ermenistan ile birlikte Kafkasya devletini kurmaya çalışmışlardır. Rusya'daki devrimi müteakip 1918-1921 yılları arasında üç yıl bağımsız kalan ülkeye 1922'de Kızılordu girdi ve Rusların baskısına dayanamayarak 1936'da Sovyetler Birliği içinde ayrı bir cumhuriyet olarak kaldı. 1990'da bağımsızlığını ilan etti. 1991 yılında Sovyetler Birliği'nin dağılması ile tam bağımsız bir devlet halini almıştır. Hükümetin Rus askeri üslerini reddetmesi ile ülkenin bütününde etkili bir kontrol sağlayamadı ve Abhazya ile Güney Osetya'da ayrılıklar bağ gösterdi. 1993'te Abhazya Bölgesi'nde hükümet güçleri ile ayrılıkçı güçler arasında çatışmalar oldu. Gürcistan'da, Abhazya, Güney Osetya ve Acaristan'dan oluşan üç ayrı Özerk cumhuriyet bulunmaktadır. Ülkede zaman zaman etnik gruplar arasında çatışmalar olmaktadır. Pek çok probleme rağmen piyasa reformlarını ilerletmek ve demokratikleşmek için ülke batının politik, ekonomik ve güvenlik kurumlarıyla büyük bir entegrasyona dayanmıştır.

Ülkenin Tam Adı : Gürcistan Cumhuriyeti

Kısa Adı : Gürcistan

Yönetim Şekli : Cumhuriyet

Başkent : Tiflis

Kurtuluş Günü : 9 Nisan 1991 (SSCB'den)

Milli Tatil Günü : 26 Mayıs (1918, Bağımsızlık Günü) Ülke toplam 9 idari bölge, 9 şehir ve 2 Otonom Cumhuriyet'ten oluşmaktadır. Otonom Cumhuriyetler, Abhazya Otonom Cumhuriyeti (Başkenti Suhumi) ve Acara Otonom Cumhuriyeti (Başkenti Batum)'dir. 9 idari bölge, Guria, Imereti, Kakheti, Kvemo Kartli, Mtskheta-Mtianeti, Racha-Lechkhumi ve Kvemo Svaneti, Samtskhe-Javakheti, Shida Kartli, Samegrelo ve Zemo Svaneti. Şehirler, Çiatura, Gori, Kutaisi, Poti, Rustavi, Tiflis, Tqibuli, Tsqaltubo, Zugdidi. Anayasa: 17 Ekim 1995'de kabul edildi. Adli Sistem: Sivil hukuk sistemine dayanır. Oy Hakkı: 18 yaşını dolduran herkesin oy hakkı bulunmaktadır.
Yürütme Dalları:
Devlet Başkanı: Cumhurbaşkanı Eduard Amvrosiyevich SHEVARDNADZE (daha önce 10 Mart 1992'de Hükümet meclisinin başkanlığına seçildi, meclis dağılınca 11 Ekim 1992'de Parlamento başkanlığına seçildi ve 26 Kasım 1995'den beride Cumhurbaşkanı). Hükümetin Başı: Cumhurbaşkanı Eduard Amvrosiyevich SHEVARDNADZE (daha önce 10 Mart 1992'de Hükümet meclisinin başkanlığına seçildi, meclis dağılınca 11 Ekim 1992'de Parlamento başkanlığına seçildi ve 26 Kasım 1995'den beride Cumhurbaşkanı). SHEVARDNADZE, hem Devlet başkanlığını hem de hükümet başkanlığını birlikte yürütmektedir. Kabine: Bakanlar kurulu. Seçimler: Devlet Başkanı 5 yıllık bir süre için halk oyuyla seçilir. Son seçim 9 Nisan 2000'de yapıldı. Seçim Sonuçları: Eduard SHEVARDNADZE oyların % 80'ini alarak yeniden Cumhurbaşkanlığına seçildi. Yasama Dalları: Yüce Divan (Parlamento olarak bilinir) 235 üyelidir. Üyeler dört yıllığına halk oyuyla seçilir. Seçimler: Son seçim 31 Ekim ve 14 Kasım 1999'da yapıldı. Gelecek seçim 2003'de yapılacaktır. Seçim Sonuçları: Seçimlerinde Partilerin aldıkları oy yüzdeleri, Gürcistan Yurttaş Birliği % 41.85, 'Uyanış' Birlik Partisi % 25.65, Sanayi Gürcistan'ı Kurtaracak % 7.8, diğer tüm partiler % 7'den az oy aldılar. Partilerin kazandıkları koltuk sayısı, Gürcistan Yurttaş Birliği 130, 'Uyanış' Birlik Partisi 58, Sanayi Gürcistan'ı Kurtaracak 15, Abhaz (sürgündeki hükümet) temsilcileri 12, bağımsızlar 17, diğerleri 3. Adli Dallar: Yargıtay (Yüce Divandan Cumhurbaşkanı'nın tavsiyesi ile seçilirler) ve Anayasa Mahkemesi. Politik Patiler ve Liderleri: Gürcistan Yurttaş Birliği - CUG (Zarab ZHVANIA), Gürcistan Halk Cephesi (Nodar NATADZE), Gürcistan Birleşik Komünist Partisi - UCPG (Panteleimon GIORGADZE), Yeşiller (Giorgi GACHECHILADZE), Sanayi Gürcistanı Kurtaracak - IWSG (Georgi TOPADZE), İşçi Partisi (Salva NATELASHVILI), Milli Demokrtasi Partisi - NDP (Irina SARISHVILI-CHANTURIA), Yeni Milli Hareket (Mikheil SAAKASHVILI), Yeni Sağcılar (Levaii GACHECHILADZE), Cumhuriyetçi Parti (David BERDZENISHVILI), 'Uyanış' Birlik Partisi - AGUR (Alsan ABASHIDZE), Sosyalist Parti - SPG (Irakli MINDELI), Gelenekçiler (Akaki ASATIANI). Politik Baskı Gurupları ve Liderleri: Abhazya'dan gelen bağımsız millet vekilleri (Gürcistan Parlamentosundaki ayrılıkçı Abhazlar ), Abhazya'nın bağımsızlığı için mücadele etmektedirler, Muhalefet sürgüne gönderilen eski Cumhurbaşkanı Zviad GAMSAKHURDYA'a dayanmaktadır. Katıldığı Uluslar Arası Organizasyonlar: BSEC, CCC, CE, CIS, EAPC, EBRD, ECE, FAO, IAEA, IBRD, ICAO, ICFTU, IDA, IFAD, IFC, IFRCS, ILO, IMF, IMO, Interpol, IOC, IOM, ITU, OPCW, OSCE, PFP, UN, UNCTAD, UNESCO, UNIDO, UPU, WHO, WIPO, WMO, WToO, WTrO
Uluslar Arası Çevre Anlaşmaları:
Taraf Oldukdukları: Hava Kirliliği, Biyolojik Çeşitlilik, İklim Değişiklikleri, İklim Değişiklikleri - Kyoto Protokolü, Çölleşme, Tehlikedeki Türler, Tehlikeli Atıklar, Deniz Hukuku, Ozon Tabakasının Korunması, Gemilerin Yol Açtığı Kirlilik, Sulak Alanlar.
Uluslar Arası Sorunları:
Anlaşmazlıklar: Çeçenler ve diğer silahlı guruplar Pankisi vadisinden geçerek Akhmeti Bölgesine sızmışlardır. Rusya ile olan sınır birkaç stratejik bölge dışında belirlendi. Yasak İlaçlar: Esrar ve eroin üretiminde kullanılan bitkilerin tarımı sınırlandırılmıştır. Daha çok iç tüketim için üretim yapılmaktadır. Orta Asya ile Batı Avrupa - Rusya arasındaki uyuşturucu trafiği üzerinde yer almaktadır. Gürcistan'ın Türkiye ile olan ilişkileri iyidir. Karadeniz halkımızın akrabaları da vardır. Sarp sınır kapısında sınır ticareti de yapılır. Gürcistan, Türkiye'ye boksit ve bazı demir-çelik ürünleri satmaktadır. Ülkemizden Gürcistan'a bazı gıda ürünleri (un, seker, tahıl) ve makine ihraç edilmektedir. Ardahan ve Posof üzerinden Gürcistan'a ve Orta Asya'ya geçecek yolun yapımına başlanmıştır.


Engebeli olan Gürcistan'ın kuzeyinde Alp sıradağlarına alt Büyük Kafkaslar, güneyinde Kuzey Anadolu dağlarının doğu uzantısında bulunan Küçük Kafkaslar yer alır. Kafkasların yüksekliği 5000 m'yi aşar ve dağın yüksek kesimlerinde buzullar görülür. Burada ülkenin en yüksek zirveleri (Şahara 5068 m., Kazbek 5033 m.) dikkati çeker. Ülkenin orta bölümünde dağlar arasında ise bir oluk uzanır. Karadeniz kıyılarına yakın kesiminde Enguri, Rioni, Kodori ırmaklarının getirdiği alüvyonlardan oluşan Kolkhida düzlüğü batıda Karadeniz'e açılır. Doğuda Türkiye'den kaynağını alan Kura nehrinin geçtiği Kura oluğu uzanır. Bu iki düzlük arasındaki Meshedi ve Lihi dağlarından oluşan eşik, Karadeniz ile Hazar Denizinin su bölümü hattını oluşturur. Türkiye'den doğan Çoruh nehri de, Batum'dan Karadeniz'e dökülür. Karadeniz'in doğusunda stratejik bir konumda yer alan Gürcistan Kafkas Dağlarının bir çok kısmını ve oradan geçen güzergahları kontrol altında tutmaktadır. Doğal Afetler: Ülkede zaman zaman şiddetli depremler olur. Çevre konusunda önemli noktalar: Hava kirliliği, özellikle Rustavi, Mtkvari nehrinde ve Karadeniz'de görülen ağır kirlilik, yetersiz içme suyu ve toprağın toksik maddeler tarafından kirletilmesi en önemli çevresel sorunlardır.

IRAK

Tam Adı : Irak Cumhuriyeti
Yüzölçümü : 437 072 km²
Başkenti : Bağdat
Para Birimi : Irak Dinarı
Dili : Arapça
Nüfusu : 24 001 816 kişi (2002 tahmini)
Ortalama Ömür : 67.38 yıl (2002 tahmini)
Okur Yazarlık Oranı : % 58 (1995 tahmini)
Kişi Başına Düşen Milli Gelir : 2 500 $ (200 tahmini)

Asya'nın güneybatısında yani Ortadoğu'da yer alan Irak, kuzeyde Türkiye, doğuda İran, güneydoğuda Kuveyt, güneyde Suudi Arabistan ve batıda Ürdün ve Suriye ile komşudur. Basra körfezine dar bir kıyısı olan ülkenin toplam kıyı uzunluğu sadece 58 km'dir. 3 650 km kara sınırı olan Irak'ın, Türkiye ile 352 km, İran ile 1 458 km, Kuveyt ile 240 km, Suudi Arabistan ile 814 km, Ürdün ile 181 km ve Suriye ile 605 km sınırı bulunmaktadır. Toplam 437 072 km² alan kaplayan Irak 37° 23' K - 29° 06' K paralelleri ile 38° 47' D - 48° 35' D boylamları arasında yer almaktadır. Ülke arazisinin 4 910 km² si göller oluştururken, 432 162 km² si kara yüzeyidir. Ülkenin en alçak yeri 0 m ile Basra Körfezi kıyısında yer alırken, en yüksek yeri 3 600 m ile Hacı İbrahim tepesidir.
Irak, Milattan önceki yıllarda Fırat ve Dicle nehirlerinin suladığı alanda gelişmiş Mezopotamya Medeniyeti'nin mirasını taşımak tadır. M.Ö. ki yıllarda Pers ve Makedonların egemenliğinde kalan ülke 7. yüzyıldan itibaren Müslüman Arapların eline geçti. Bağdat, İslamiyet'in büyük merkezi haline geldi. Daha sonra Abbasiler 13. yüzyılın ortalarına kadar ülkeyi ellerinde tuttu. 16. yüzyılda Osmanlıların eline geçti. 19. yüzyılın başlarından itibaren ülkeye el atan İngilizler, 1. Dünya Savaşı'ndan sonra Osmanlılar'ın yenik düşmesiyle 1920'de Irak'a iyice yerleşmeye başladılar. Irak, 1932'de itibaren Arap milliyetçilerinin harekete geçmesiyle İngiliz mandasından kurutuldu. 1945'te Arap Teşkilatı'na giren Irak'ta askeri darbeler birbirini izledi. 1979'dan itibaren Irak'ın yönetimi, Saddam Hüseyin'in eline geçti. Irak, Basra Körfezi'ne bağlantı sağladığı Şat-ül Arap su yolunun İran tarafından kontrol edilmesinden dolayı sıkıntı içindeydi ve bu yüzden iki ülke arasında gerginlik vardı, İran'daki iç karışıklıktan faydalanan Irak'ın bu su yolunun kontrolünü ele geçirmek için 20 Eylül 1980'de İran'a saldırmasıyla başlayan savaş 1988'e kadar devam etti. İki ülkede büyük mal ve can kaybına (en az 100 bin İran ve 50 bin Irak vatandaşı hayatını kaybetti) neden oldu. İran-Irak Savaşı esnasında Saddam Hüseyin, Kuzey Irak'ta yaşayan. Kürtleri ve Türkmenleri sindirmek İçin kimyasal silah da kullanarak binlerce direnişçiyi öldürttü. Irak, saldırgan tutumuna devam ederek, petrol fiyatının uluslararası pazarlarda düşürdüğü gerekçesiyle 2 Ağustos 1990'da Kuveyt'i işgal etti, Irak Silahlı Kuvvetleri, Birleşmiş Milletlerin askeri müdahalesi ile 17 Ocak 1991'de başlayan ve yaklaşık bir ay kadar süren Körfez Savaşı sonunda Kuveyt'ten çıkarıldı. Savaş sonucunda büyük zararlara uğrayan Irak'a Birleşmiş Milletler (BM) ekonomik ambargo uygulanmaya başlandı. Öte yandan BM, Irak Silahlı Kuvvetleri'nin Kuzey Irak'taki Kürt gruplara kimyasal silahlarla saldırısını ve buradaki insanların komşu ülkelere göçünü önlemek için Kuzey Irak'ı denetim altına aldı. ABD ve BM, Irak'ta kitle imha silahlarının üretimini engellemek ve bu silahları yok etmek için Irak'ta denetime başladılar. 1998 Aralık ayında ABD ve Birleşik Krallık, BM komisyonunun araştırmasını engellediği bahanesiyle Irak'ı tekrar bombaladılar.

Nüfus: 24 001 816 (2002 tahmini) Yaş yapısı: 0-14 yaş: % 41.1 (erkek 5 003 755 kişi, kadın 4 849 238) 15-64 yaş: % 55.9 (erkek 6 794 265 kişi, kadın 6 624 662 kişi)
65 yaş ve üzeri: % 3 (erkek 341 520 kişi, kadın 388 376 kişi) (2002 tahmini) Nüfus artış oranı: % 2.82 (2002 tahmini) Doğum oranı: 1 000 kişide / 34.2 doğum (2002 tahmini) Ölüm Oranı: 1 000 kişide / 6.02 ölüm (2002 tahmini) Net göç oranı: 1 000 kişide / 0 göç (2002 tahmini) Cinsiyet oranı: Doğumda: 1.05 erkek / kadın 15 yaş altı: 1.03 erkek / kadın
15-64 yaş: 1.03 erkek / kadın
65 yaş ve üzeri: 0.88 erkek / kadın
Toplam nüfusun: 1.02 erkek / kadın (2002 tahmini) Bebek ölüm oranı:1 000 canlı doğumda / 57.61 ölü (2002 tahmini) Ortalama Ömür: Toplam nüfus: 67.38 yıl
Kadın: 68.5 yıl
Erkek: 66.31 yıl (2002 tahmini) Doğurganlık oranı : Kadın başına 4.63 çocuk (2002 tahmini) HIV/AİDS - yetişkin nüfusta yayılma oranı: % 0.01'den daha az (1999 tahmini) Milliyet (Uyruk): Iraklı Etnik guruplar: Arap % 75-80, Kürt % 15-20, Türkmen, Assuri ve diğerleri % 5 Din: Şii Müslüman % 60-65, Sünni Müslüman % 32-37, Hıristiyan ve diğerleri % 3 Dil: Arapça (Resmi), Türkçe, Kürtçe ve Assuri dili Okur yazalık oranı: 15 yaş altındaki herkes okuma yazma bilmektedir.
erkek: % 70.7
kadın: % 45
Toplam nüfus: % 58 (1995 tahmini)

İRAN


Tam Adı : İran İslam Cumhuriyeti
Yüzölçümü : 1 648 000 000 km²
Başkenti : Tahran
Para Birimi : İran Riyali
Dili : Farsça
Nüfusu : 66 622 704 kişi (2002 tahmini)
Ortalama Ömür : 70.25 yıl (2002 tahmini)
Okur Yazarlık Oranı : % 72.1 (1994 tahmini)
Kişi Başına Düşen Milli Gelir : 6 400 $ (2001 tahmini)

Asya'nın güneybatısında yani Ortadoğu'da yer alan İran, kuzeyde Nahcivan, Ermenistan, Azerbaycan ve Türkmenistan, doğuda Afganistan ve Pakistan, güney ve güneybatıdan Basra Körfezi, batıda Irak ve Türkiye ile komşudur. Basra körfezine uzun bir kıyısı olan ülkenin toplam kıyı uzunluğu 2 440 km'dir. Hazar Denizine olan kıyı uzunluğu ise 740 km'dir. 5 440 km kara sınırı olan İran'ın, Türkiye ile 499 km, Ermenistan ile 35 km, Azerbaycan ile 432 km, Nahcivan ile 179 km, Türkmenistan ile 992 km, Afganistan ile 936 km, Pakistan ile 909 km ve Irak ile 1 458 km sınırı bulunmaktadır. Toplam 1 648 000 km² alan kaplayan İran 25° 05' K - 39° 42' K paralelleri ile 44° 02' D - 63° 20' D boylamları arasında yer almaktadır. Ülke arazisinin 12 000 km² si göller oluştururken, 1 636 000 km² si kara yüzeyidir. Ülkenin en alçak yeri -28 m ile Hazar Denizi kıyısında yer alırken, en yüksek yeri 5671 m ile Demavent tepesidir.

İran adı, Persler tarafından verilmiştir ve Farsça Aryanam'dan gelişen bir sözcüktür ve anlamı 'Arilerin Ülkesi' demektir. Batılılar bölgeye Persia ya da Persis diyorlardı. Ancak Persia ya da Persis sözcükleri, bölgede ülke ya da millet adı olarak hiç bir zaman kullanılmamıştır. Pers ya da Fars, genelde körfezin doğusundaki eyaletin adı olarak kullanılmıştır. İran adı, 1935 yılından sonra tüm Dünya ülkelerine kabul ettirilmiştir. En eski uygarlıkların bulunduğu İran toprakları, yaklaşık 10.000 yılı bulan bir yerleşim alanı olma özelliğine sahiptir. İran daha ilkçağlarda güçlü bir imparatorluktu. Asırlar boyunca da çeşitli imparatorluk ve devletlerin baskılarına karşı koymuş bir devlet olarak ayakta kalabilmiştir. I. Darius zamanında, Nil ve İndus nehrine kadar uzanan sahaya egemen oldular. Asur, Med, Sasani ve Romalılardan sonra ülke, Müslüman Arapların etkisinde kaldı. Daha sonra ülkede Safavi Devleti kuruldu. 1921'de General Rıza Pehlevi ile 1925'te başlayan monarşik yapıda Şah dönemi 1979'a Kadar sürdü. Bu döneminde İran'da sanayi tesisleri, bankalar ve sigorta şirketleri kuruldu. Ancak halka yönelik reformların yapılmaması ve dini liderlere karşı gösterilen sert tutum, ülkede sosyal istikrarı sağlayamadı. İran'daki dini liderlerle yönetim arasında yoğun bir mücadele başladı. Ülkede ardı arkası kesilmeyen gösteriler sonucu İran Şahı, M. Rıza Pehlevi'nin ülkeyi terk etmesinden hemen sonra Fransa'da sürgün hayatı yaşayan ülkenin dini lideri Ayetullah Hümeyni İran'a döndü. 1979'da İran İslam Cumhuriyeti ilan edildi. Çok sayıda devlet adamı asıldı, yüz binlerce İranlı yurt dışına kaçtı. İran İslam devrimi esnasında bir gurup devrim yanlısı İranlı öğrenci Tahran'daki ABD elçiliği 4 Kasım 1979'da basılarak elçilik görevlileri esir alındı. Bunun üzerine ABD Başkanı Carter, ülkesinde İran'a ait hesaplara ve mallar el koydu, bazı Batılı ülkelerle birleşerek İran'a ekonomik ambargo uygulandı, ABD'deki İranlı öğrenciler ülkelerine gönderildi. Batılıların devreye girmesiyle 52 Amerikalı esir 20 Ocak 1981'de serbest bırakıldı. 2 Ocak 1981'de Ayetullah Hümeyni, İran devlet başkanı oldu. 1980'de Irak'ın İran'a saldırması ile başlayan ve Ağustos 1988'de sona eren İran-Irak savaşları meydana geldi. Bu savaşta yaklaşık 100 bin insanını kaybetti. Haziran 1989'da Hümeyni'nin ölmesinden sonra devlet başkanları seçimle işbaşına gelmektedir. 1997'de devlet başkanı seçilen M. Hatemi ılımlı bir politika izleyerek ABD ile ülkesi arasındaki buzları çözmeye çalışmakta ve dini liderlerin ülke yönetimindeki ağırlığını azaltmaya uğraşmaktadır.

YUNANİSTAN




Tam Adı : Yunanistan Cumhuriyeti
Yüzölçümü : 131 940 km²
Başkenti : Atina
Para Birimi : Euro
Dili : Yunanca
Nüfusu : 10 645 343 kişi (2002 tahmini)
Ortalama Ömür : 78.74 yıl (2002 tahmini)
Okur Yazarlık Oranı : % 97 (1999 tahmini)
Kişi Başına Düşen Milli Gelir : 17 900 $ (2001 tahmini)


Avrupa'nın güneydoğusunda yer alan Yunanistan, üç taraftan denizlerle çevrili bir yarım ada üzerinde yer almaktadır. 13 676 km kıyısı olan Yunanistan güneyden Akdeniz, doğudan Ege Denizi ve batıdan da İon Denizi ile üç çevrilmiştir. Toplam 1 228 km olan kara sınırının, 206 km'si Türkiye, 282 km'si Arnavutluk, 246 km'si Makedonya ve 494 km'side Bulgaristan iledir. Toplam 131 940 km² alan kaplayan Yunanistan 34° 53' - K 41° 26' K paralelleri ile 20° 01' D - 29° 07' D boylamları arasında yer almaktadır. Ülke arazisinin 1 140 km² si göller oluştururken, 130 800 km² si kara yüzeyidir. Ülkenin en alçak yeri 0 m ile Akdeniz kıyıları iken, en yüksek yeri 2 917 m ile Olimpos Dağıdır.
Akdeniz medeniyetinin geliştiği ülkelerden biri olan bugünkü Yunanistan'da, ilk çağlarda kent devletleri kurulmuştur. M.Ö. 5. ve 2. yy arasında en parlak dönem yaşanmıştır. Fatih Sultan Mehmet'in İstanbul'u alarak Bizans Devleti'ne son vermesiyle peyderpey Osmanlı Devleti'nin hakimiyetine girmiştir. Yunanistan 1829'da kilisenin etkisi ile başlayan milliyetçilik hareketleri sonucu Osmanlı İmparatorluğundan bağımsızlığını kazanmıştır. 19. yy ikinci yarısı ve 20. yy'lın ilk yarısında kademeli olarak Osmanlı İmparatorluğu topraklarını işgal ederek genişlemesini sürdürmüştür. 1. Dünya Savaşı'ndan sonra başta, İngilizlerin destek ve himayeleri ile Batı Anadolu'yu işgal eden Yunanlılar, Atatürk'ün önderliğindeki Kurtuluş Savaşı sonucunda Anadolu'dan çıkarılmıştır. 1941'de Almanların işgalinden sonra ülkede 1944'de iç savaşlar başlamıştır. 1949'da Komünist isyancıların yenilmesine müteakip1952'de Yunanistan NATO'ya katılmıştır. 1967'de bir askeri darbe ile el koyarak krallık rejimine son verilmiş ve sürgünde olan C. Karamanlis ülkeye gelerek yönetimi ele almıştır. 1974'te demokratik seçimler yapılarak parlamenter cumhuriyet kuruldu. 1981'de Avrupa topluluğuna ve 1992'den sonrada Avrupa birliğine girdi.
Ülkenin Tam Adı : Yunanistan Cumhuriyeti
Kısa Adı : Yunanistan
Yönetim Şekli : Parlamenter Cumhuriyet
Başkent : Atina
Kurtuluş Günü : 1829 (Osmanlı İmparatorluğu'ndan)
Milli Tatil Günü : 25 Mart Bağımsızlık Günü (1821)

Ülke toplam 51 idari bölge ve bir otonom bölgeden oluşmaktadır. Otonom bölge, Agion Oros (Mt. Athos). İdari Bölgeler, Achaia, Aitolia kai Akarmania, Argolis, Arkadia, Arta, Attiki, Chalkidiki, Chanion, Chios, Dodekanisos, Drama, Evros, Evrytania, Evvoia, Florina, Fokidos, Fthiotis, Grevena, Ileia, Imathia, Ioannina, Irakleion, Karditsa, Kastoria, Kavala, Kefallinia, Kerkyra, Kilkis, Korinthia, Kozani, Kyklades, Lakonia, Larisa, Lasithi, Lefkas, Lesvos, Magnisia, Messinia, Pella, Pieria, Preveza, Rethynnis, Rodopi, Samos, Serrai, Thesprotia, Thessaloniki, Trikala, Voiotia, Xanthi, Zakynthos Anayasa: 11 Haziran 1975'de kabul edildi.Mart 1986 ve Nisan 2001'de yeni düzenlemeler yapıldı. Adli Sistem: Roma hukukuna dayanır. Yargı, Sivil Mahkemeler, Ceza Mahkemeleri ve İdari Mahkemeler olmak üzere üçe bölünmüştür. Oy Hakkı: 18 yaşını dolduran herkesin oy hakkı bulunmaktadır.
Yürütme Dalları:
Devlet Başkanı: Cumhurbaşkanı Konstandinos (Kostis) STEPHANOPOULOS (10 Mart 1995'den bu yana) Seçimler: Cumhurbaşkanı 5 yıllık bir süre için Parlamento tarafından seçilir. Son seçim 8 Şubat 2000'de yapıldı. Başbakan Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Hükümetin Başı: Başbakan Konstandinos SIMITIS (19 Ocak 1996'dan bu yana) Kabine: Bakanlar kurulu Başbakanın tavsiyesiyle Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Seçim Sonuçları: Cumhurbaşkanı Konstandinos STEPHANOPOULOS oyların % 90'ını alarak yeniden Cumhurbaşkanlığına seçildi. Yasama Dalları: 300 üyeli Parlamento (Vouli ton Ellinon) 4 yıllık bir dönem için halk oyuyla seçilirler. Seçimler: Son seçim 9 Nisan 2000'de yapıldı. Gelecek seçim Nisan 2004'te yapılacak. Seçim Sonuçları: Parlemento seçimlerinde Partilerin aldıkları oy yüzdeleri, Panhellenic Sosyalist Hareketi - PASOK % 43.8, Yeni Demokrasi % 42.7, Yunanistan Komünist Partisi % 5.5, İlerici ve Sol Koalisyonu % 3.2, partilerin koltuk sayısı - Panhellenic Sosyalist Hareketi - PASOK 158, Yeni Demokrasi 125, Yunanistan Komünist Partisi 11, İlerici ve Sol Koalisyonu 6 Adli Dallar: Anayasa Mahkemesi (Yargıtay), Özel Yüksek Mahkeme. Hakimler Cumhurbaşkanı tarafından atanırlar. Göreve atanan hakimler ömür boyu hizmet ederler. Politik Patiler ve Liderleri: İlerici ve Sol Koalisyonu (Nikolaos KONSTANDOPOULOS), Yunanistan Komünist Partisi (Aleka PAPARIGA), Yeni Demokrasi (Konstandinos KARAMANLIS), Panhellenic Sosyalist Hareketi - PASOK (Konstandinos SIMITIS) Politik Baskı Gurupları ve Liderleri: Bilinmiyor. Katıldığı Uluslar Arası Organizasyonlar: Australia Group, BIS, BSEC, CCC, CE, CERN, EAPC, EBRD, ECE, EIB, EMU, EU, FAO, G- 6, IAEA, IBRD, ICAO, ICC, ICFTU, ICRM, IDA, IEA, IFAD, IFC, IFRCS, IHO, ILO, IMF, IMO, Interpol, IOC, IOM, ISO, ITU, MINURSO, NAM (guest), NATO, NEA, NSG, OAS (observer), OECD, OPCW, OSCE, PCA, UN, UNCTAD, UNESCO, UNHCR, UNIDO, UNIKOM, UNMEE, UNMIBH, UNMIK, UNOMIG, UPU, WEU, WFTU, WHO, WIPO, WMO, WToO, WTrO, ZC
Uluslar Arası Çevre Anlaşmaları:
Taraf Oldukları: Hava Kirliliği, Hava Kirliliği - Nitrojen Oksit, Hava Kirliliği - Sulphur 94, Antarktika Çevre Protokolü, Antarktika - Deniz Yaşamı Kaynakları, Biyolojik Çeşitlilik, İklim Değişiklikleri, Çölleşme, Tehlikedeki Türler, Çevresel Değişiklikler, Tehlikeli Atıklar, Deniz Hukuku, Denize Boşaltma, Nükleer Silah Denemeleri, Ozon Tabakasının Korunması, Gemilerin Yol Açtığı Kirlilik, Tropikal kereste 83, Tropikal kereste 94, Sulak Alanlar. Hava Kirliliği - Sürekli Organik Kirleticiler, Hava Kirliliği - Uçucu Organik Bileşikler, Antarktika Antlaşması, İklim Değişiklikleri - Kyoto Protokolü'nü imzaladığı halde henüz onaylamamıştır.
Uluslar Arası Sorunları:
Anlaşmazlıklar: Yunanistan İle Türkiye arasında Ege Denizi ile ilgili sınır tartışmaları ve Kıbrıs sorunu devam etmektedir. Makedonya Cumhuriyeti ilede isim tartışması devam etmektedir. Yasaklanmış İlaçlar: Ortadoğu üzerinden gelen eroin ve Hint kenevirinin Avrupa'daki giriş kapısıdır. Yine Güney Amerika'dan gelen kokainde Yunanlı tüketicilere ulaşmaktadır. Türkiye ile Yunanistan arasındaki ticari ve siyasî ilişkiler iyi değildir. Yunanistan, uluslararası alanda sürekli olarak ülkemizin hak ve menfaatlerinin kısıtlanmasına çalışmaktadır. Güney Kıbrıs Rum Yönetimi ve Ege adalarını silahlandırarak Türkiye'ye komşuluk haklarına sığmayan tutumunu sürdürmeye çalışmaktadır. Ancak politikacıların bu tutumuna Yunan halkının büyük bir bölümü destek vermemekte ve ticarete dayanan karşılıklı ilişki istemektedir.

SURİYE


DEVLETİN ADI: Suriye Arap Cumhûriyeti

BAŞŞEHRİ: Şam

YÜZÖLÇÜMÜ: 185.180 km2

NÜFUSU: 12.524.000

RESMİ DİLİ: Arapça

DİNİ: İslâm

PARA BİRİMİ: Suriye Paundu (= 100 piasters)

Ortadoğu ülkelerinden. Güneybatı Asya'da, Ortadoğu'nun kalbi durumunda bir mevkiye sâhiptir. 32° 19' - 37° 20' kuzey enlemleriyle 35° 37' - 42° 22' doğu boylamları arasındadır. Kuzey ve kuzeybatıdan Türkiye, doğudan Irak, güneyden Ürdün, batıdan İsrail, Lübnan ve Akdeniz ile çevrilidir.
Târihi
Suriye, toprakları üzerinden çeşitli medeniyet ve kültürlerin geçtiği ve pekçok istilâların, hâdiselerin meydana geldiği, eski ve kritik bir mevkiye sâhiptir. Ülkeye ilk yerleşenler hazret-i Nuh'un oğlu Sâm'dan türeyen ve Sâmi dilini konuşan Sâmilerdir. Müslümanların Suriye'ye hâkim olmasına kadar bölge Amoritler, Fenikeliler, İbrânîler, Hititler, Persler, Makedonyalı İskender, Roma ve Bizans imparatorlukları idâresinde kaldı.

Peygamberimiz hazret-i Muhammed'in tebliğ ettiği İslâm dîni bütün Ortadoğu'ya yayıldığında, Suriye de İslâmlaştı. Hazret-i Ebû Bekir'in halifeliği devrinde, Suriye'ye gönderilen İslâm orduları, hazret-i Ömer zamânında 635'te bölgeyi fethetti. Hazret-i Ömer bölgeye gelip, Suriye'yi teşkilâtlandırdı. Hazret-i Ömer, önce hazret-i Muâviye'nin kardeşi hazret-i Yezîd'i Şam vâlisi tâyin etti. Şam, bölgenin en büyük şehirlerinden olup, şehrin adı eskiden Suriye olarak bilinirdi. Yezîd'in vefâtıyla hazret-i Muâviye Şam vâlisi oldu. Hazret-i Muâviye, Suriye'yi teşkilâtlandırıp, medenîleştirdi.

662'de Emevî Hânedanı Suriye'de kurulup, Şam şehri merkezleriydi. Emevî Halîfeliğinden sonra,Abbâsîlerin hâkimiyetine geçti. Abbâsî Halîfeliği (662-749) devrinde Suriye, çok gelişip, pek çok ilim, kültür, medeniyet ve sosyal tesisler yapıldı.

Onuncu yüzyılın sonunda, Mısır'a hâkim Şiî Fâtımîler, Suriye'yi işgâl ettiler. On birinci yüzyıldaSelçuklular, bölgeyi hâkimiyetlerine aldılarsa da, 1096'da Haçlı Seferleri başladı. Haçlı Seferleri (1096-1270) esnâsında Haçlı-Şiî Fâtimî ittifakından Suriye çok zarar gördü. Haçlıları, Eyyûbî Hânedanının kurucusu Selâhaddîn-i Eyyûbî (1169-1193) Suriye'den uzaklaştırdı. Suriye, Selçuklu Atabekliği, Eyyûbîler ve Memlûklerden 1517 yılında Osmanlı hâkimiyetine geçti.

On altıncı yüzyılın başından 20. asrın başına kadar Osmanlı hâkimiyetinde kalan Suriye, bu zamanda gelişip, en huzurlu ve müreffeh devrini yaşadı. Osmanlı idârî teşkilâtında vilâyet hâlindeydi. 1833 yılında Osmanlıya tâbi Mısır Vâlisi Mehmed Ali Paşa sülâlesine verildi. Birinci Cihan Harbi (1914-1918) sonrasına kadarOsmanlı idâresinde kalan Suriye'ye Osmanlılar, pekçok ilmî, sosyal, kültürel, tarım, sınâî ve ulaşım tesisleri kazandırdılar. Bu devirde pekçok ilim adamı yetişip, medeniyete hizmet ettiler.

Birinci Dünyâ Harbinde müttefik ordularının yenilmesi netîcesinde, Osmanlı Devletiyle imzâlanan Mondros Antlaşmasıyla bölge Fransızların işgâline uğradı.

1920'de Fransa'nın mandasına girdi. Suriye, Fransa'nın idâresine girmesiyle Osmanlı devrindeki huzur ve müreffeh hayâtın yerini, anarşi ve sefâlet aldı. Suriye'de Müslümanlar çoğunlukta olmasına rağmen, idârede Fransızlar, Ermeniler ve Nusayrîler hâkimdi. Şam, Halep, Nusayrî merkezî Lazkiye ve Harran bölgesindeki Dürzilerle Fransa'nın mücâdelesi, Suriye'de hâlâ devâm eden anarşinin kaynağıdır. Fransa, Suriye mandasına âit Hatay ve İskenderun'u antlaşmayla 1939'da Türkiye'ye vermek zorunda kaldı.

İkinci Dünyâ Harbi (1939-1945) yıllarında, 1941'de, Fransa, nüfûzu altında kalmak şartıyla Suriye'ye kısmî istiklâl verdi. 1943 seçimlerinde Şükrü el-Kuwatli, Suriye'nin ilk Cumhurbaşkanı seçildi. Fransa harp sonrasında Suriye'den kısmî olarak çekildiyse de, geride pekçok problem bıraktı. 1945'te Birleşmiş Milletlere Cumhûriyet idâresiyle katıldı. 1948'de Arab-İsrail Harbine katılan Suriye'de, 1949 ihtilâliyle Şükrü el-Kuwatli iktidardan uzaklaştırıldı.

Sovyetler Birliği ile yakın münâsebete girince, idâre Rusya'ya yanaştı. İç huzursuzluklar artıp, komşularıyla münâsebeti bozuldu. Sosyalist Baas Partisi kurulup, memleketteki huzursuzlukdan faydalanarak, kuvvetlendi. 1958'de Mısır ile Birleşik Arap Cumhûriyeti adıyla birleşti. Birleşme uzun sürmeyip, 1961'de ayrıldı. Baas Partisi, dışta Pan-Arap, içte sosyalizm propagandasıyla Suriye'de güçlenip, 1963'te ülkenin tek kânûnî partisi hüviyetini kazandı. Baas Partisi, Suriye'de dikta rejimi kurup, ülkeye eski Lazkiye bölgesindeki Nasturî aşireti idâreye hâkim oldu. 1967 Arap-İsrâil Harbinde Golan Tepelerini İsrâil işgâl etti. 1973'te Mısır ile anlaşıp, İsrail'e kuzeyden saldırmışsa da başarılı olamadı. Arap ülkelerinden ve Sovyet Rusya'dan yardım aldı. 1976'da Lübnan'ın içişlerine müdâhale edip, asker gönderdi. Suriye askerleri Lübnan'da püskürtülerek, geri çekilmek zorunda kaldı. 1982'de İsrâil'in hava taarruzlarına uğradı. Baas Partisi'nin Rusya ile yakın münâsebeti, ülke içinde ve dışında çatışmaya sebep olmaktadır. Bitmek bilmeyen harp ve anarşi, Osmanlı Devletinin yıkılmasından sonra manda devleti ve Sosyalist Baas Partisi diktatörlüğünde hâlen devâm etmektedir. 1991'de Irak'ı, işgâl ettiği Kuveyt topraklarından çıkarmak için başlatılan harekâtta Çok Uluslu Müttefik Kuvvetlerin yanında yer aldı.
Fizikî Yapı
Suriye'nin yüzölçümü yaklaşık 185.180 km2dir. Mevkii îtibâriyle Akdeniz'in doğusundadır. Kuzey ve kuzeybatısında Türkiye, doğusunda Irak, güneyinde Ürdün ve batısında İsrail ve Lübnan ile komşudur. Başşehir Şam'dır. Halep ve Humus diğer iki önemli şehridir.

Suriye fizikî yapı bakımından bir farklılık ve tezat ülkesidir. Ülkenin üçte biri çöl veya çıplak dağlarla örtülü, üçte biri kıt ve elverişsiz çayırlık ve geri kalan üçte biri de ekilebilir arâzidir. Ülke, esâsen üç bölgeye ayrılabilir, kıyı kesimi, dağlık bölge ve Suriye Çölü. Suriye, kısa bir Akdeniz kıyısına sâhiptir. Kıyıyı doğuya ve güneye uzanan verimli ova ve yaylalar tâkip eder. Bundan sonra doğuya doğru, dağlar ve vâdiler uzanır. Bunların peşinden kısa ve verimli bir şeridin hemen arkasından, Fırat Nehriyle birlikte ülkeyi güneydoğu istikâmetinde baştan başa geçen, Suriye Çölü gelir.

Akdeniz, Suriye'nin dörtte bir batı sınırını meydana getirir. Kıyı yaylası kıyıdan îtibâren 8 ilâ 32 km kadar uzanır. Bu yaylanın doğusundaki dağlık bölge, ortalama yüksekliği 1585 m olan Ensariye Dağı, 2135 m olan Anti-Lübnan Dağ Silsilesi ve 2814 m ile ülkenin en yüksek yeri olan Hermon Dağından teşekkül etmiştir. Suriye'nin en verimli ve gelişmiş bölgesi bu bölgenin doğusu olup, Şam, Halep, Hama ve Humus şehirleri de buradadır. Şam ile Ürdün sınırı arasında yer alan Dürzi Dağı ise, ortalama olarak 1675 m kadar yüksekliğe çıkabilen yüksek bir yayla görünümündedir. Bu dağ volkanik olup, etek kısımları lavlarla dolu geniş bir çölün içindedir.

Ülkenin ortasını ve kuzeydoğusunu Suriye Çölü kaplamıştır. Bu geniş çöl orta kısımda tepeliktir. Çölde birkaç köy ve birkaç eski eserden başka bir şey yoktur. Suriye Çölünde ise, kuru ve kavurucu sıcak çöl iklimi mevcuttur.
Tabiî Kaynaklar
Suriye genel olarak tabii kaynaklar bakımından fakir bir ülkedir. Yeraltı kaynaklarından en önemli mineral petrol olup, daha çok kuzeydoğudan çıkarılır. Bundan başka alçıtaşı ve bazalt (volkanik taş, siyah mermer) da elde edilmektedir. Bulunan diğer mineraller şunlardır: Fosfat, kurşun ve bakır. Latakia bölgesi civârında ise çok az da olsa zift (katran) ve krom mevcuttur.

Suriye'nin kıyı bölgeleri nispeten yeşillik alanlar ve ağaçlarla kaplıdır. Dağlık bölgelerse, umûmiyetle çıplak olup, bir kısmı cılız otlarla örtülüdür.

Suriye Çölünün, batısında kalan bozkır-çöl arâziyse bitki örtüsünün kıt olduğu bir bölgedir. Bu bölgede ve Suriye Çölünde yağışlar olduğu zamanlarda bir miktar kısa ömürlü otlar, maki tipi çalılık ve dikenlikler yetişir.

Hayvanlar âlemi olarak pek fazla zengin bir ülke değildir. Daha çok çöl ceylanı (gazal, âhû), aktavşan (bir çeşit tarla fâresi), toykuşu, deve, keçi, koyun, eşek ve sığır yetişir.
İklim
Kıyı bölgesinde iklim, yaz aylarında nemli ve aşırı sıcaktır. Kış aylarında sık sık sis olayları olur ve bölge bol yağış alır.

Ülkenin ikinci bölgesi olan 'dağlık bölgesi', yılda aşağı yukarı 1000 mm'lik yağış alır. Öyle zamanlar olur ki, sularla dolan nehirler seller meydana getirir.

Halep civârındaki bölgede ve bozkır çölde tatlı bir iklim vardır. Kışın bol sis olur. Ağustos sıcaklığı yaklaşık 38°C civârındadır. Hemen hemen 380 ilâ 520 mm arasında bir yağış ortalamasına sâhip olan bu bölgenin nem miktarı düşüktür. Şam civârında ise gündüz-gece sıcaklık farklılıkları fazla olan ve genellikle kuru bir atmosferi olan kara iklimi hüküm sürer.

Ülkenin en büyük nehri Fırat olup, üç ana kolla kuzeyden gelir ve Meyadin'in güney doğusundan, Irak topraklarına girer. Diğer nehirleriyse Berada ve Oronto nehirleridir. Ülkede büyük göl bulunmayıp, az sayıda küçük göl vardır.
Nüfus ve Sosyal Hayat
Suriye'nin nüfûsu yaklaşık 12.524.000'dir. Yıllık nüfus artışı % 3,5 dolayındadır. Nüfus yoğunluğu ise aşağı yukarı 63'tür.

Suriyeliler, Arabistan, Asya ve Avrupa'dan göç etmiş insanların karışımından meydana gelmişlerdir. Ekseriyeti Sâmi soyundan gelen Araplar teşkil eder. Nüfûsun % 89'unu Araplar, % 6'sını Kürtler, % 3'ünü Ermeniler ve geri kalanını da Türk, Çerkez ve Asurîler teşkil eder.

Suriye'nin resmî dili Arapçadır. Sâmi soyundan gelen Araplar olduğu için, Suriyeliler genellikle Sâmi dilinden gelen Arapçayı konuşurlar. Bundan başka ayrıca Türkçe, Süryânice, Kürtçe, Ermenice ve Çerkezce de konuşulmaktadır.

Nüfûsun hemen hepsi Müslümandır. Çok az bir bölümü Hıristiyandır. Bu Hıristiyanlar genellikle Katolik, Ortodoks, Suriye Ortodoksu, Monofist, Protestan, Keldani ve Nesturî gibi ayrı gruplar hâlindedir.

Müslümanların büyük bir bölümü Sünnîdir. Ayrıca Alevîler, İsmâilîler veDürzîler de vardır. Çok az sayıda Yezîdî, Râfizî ve Şiî mevcuttur. Bunlardan Yezidîler 'Şeytana taparlar'.

Nüfûsun yarısı okuma-yazma bilir. Genç nüfûsun % 60'ı okula gitmektedir.

En büyük ve gelişmiş şehir Şam'dır. Diğer önemli şehirleri Halep, Humus, Hama ve Lazkiye'dir.
Siyâsî Hayat
Suriye, Cumhûriyetle idâre olunan bir Arap devletidir. Devlet başkanı Hâfız Esad'dır. Çok partili cumhûriyet olmasına rağmen siyâsî iktidar Baas Partisinin elindedir. Şam ülkenin başşehri olmak üzere ülke 13 il'e ayrılmıştır. Birleşmiş Milletler üyesidir. Varşova Paktına dâhilken bu pakt resmen 1991 yılında feshedildi.
Ekonomi
Suriye, ekonomisi esas îtibâriyle tarıma dayanır. Tabiî kaynaklar bakımından ülke pek zayıftır. Arâzisinin % 40'ına yakın bir bölümü ekilebilir. Fakat sulama imkânları geniş değildir. Ormanlar, mâdenler, bitki örtüsü oldukça kıt olduğundan ekonomik olarak geri kalmış bir ülkedir. Başlıca tarım ürünleri şunlardır: Arpa, buğday, yulaf, darı, mısır, sebze, meyve, tütün ve şekerkamışı. Bâzı bölgelerde pamuk ve zeytin zirâati de yapılır. Deve, koyun, keçi ve sığır yetiştirilir.

Suriye'nin endüstrisi, tarıma nazaran gelişmiş ve ekonomiye katkısı büyüktür. Arap dünyâsında, Mısır'dan sonra endüstride kalkınmış ikinci ülkedir. Başlıca endüstri dalları, pamuklu ve ipekli kumaşlar, yünlü kumaşlar, çimento, yemeklik sıvı yağlar, tütün, kakmalı ve işlemeli mobilya eşyâlar, gümüş eşyâlar, petrol endüstrisi, tekstil, cam eşyâ, şeker ve pirinç âletlerdir.

Mâden olarak fosfat çıkarılır. Petrolü sınırlı ölçüdedir. Ayrıca Irak'tan Akdeniz'e akıtılan petrol boru hatlarından geliri vardır.

İthalât daha çok Irak, İtalya, Almanya ve Fransa'dan yapılmaktadır.

Ülkenin ihrâcatı ithâlatının ancak yarısı kadardır. Suriye ürettiği ürünlerini, genellikle İtalya ve Romanya'ya satar.

Son yılarda Suriye'nin dış ticâreti daha çok komünist ülkelere yönelikti. Böylece ithâlat ve ihrâcat yaptığı ülkelere Küba ve Çin gibi ülkeler de katılmıştır. Suriye'nin Türkiye ve Japonya ile de ticârî münâsebetleri vardır.

Suriye'nin başlıca ihraç ürünleri şunlardır: Ham petrol, pamuk, tekstil ürünleri, canlı havyan, hayvan ürünleri ve tahıl ürünleri. Buna karşılık Suriye dışardan genellikle tekstil ürünleri, katı yakıtlar, makina, inşaat malzemeleri, metaller, kimyevî maddeler, motorlu taşıtlar ve tütün satın alır. Suriye'nin içinde bulunduğu ödemeler dengesi, ülke ekonomisini dışarıya ve hârici para kaynaklarına bağlı bırakmıştır.

Suriye'nin ulaştırma imkânları oldukça gelişmiş, hem toprak ve hem de asfalt yollar uzanabildiğince bütün ülke boyunca inşâ edilmiştir. Suriye, Türkiye, Ürdün, Lübnan veIrak'ı birbirine irtibatlayan demiryolu sisteminin ortalarında yer alır. Lâzkiye ve Tortus limanları, ülkenin deniz ulaşımına kâfi gelmektedir. Hem dış ve hem de iç hat havayolu ulaşımı düzenlidir. Suriye'nin ulaştırma ve haberleşme alanında, ileri seviyede olması sebebiyle turizm ve otelcilik alanları önemli birer gelir kaynağı olmuştur.

KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Türkiye'nin güneyinde yer alan Kıbrıs adasının kuzey bölümünü oluşturur Ada yüz ölçümünün (9252 km2), %35,4'ünü kaplayan KKTC'nin başkenti, Lefkoşe'nin Türk kesimidir.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin kuzeyinde Beşparmak sıradağları uzanır. Güneydoğusunda ise İç ova yer alır.

Ülkede, Akdeniz iklimi etkilidir. Yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlıdır. Hâkim bitki örtüsünü makiler oluşturur. Ancak, Beşparmak dağlarında seyrek orman örtüsüne de rastlanır.

Ülkedeki akarsuların hemen hepsi kısa ve rejimleri düzensizdir.

KKTC'nin nüfusu, 175 bin kadardır. Nüfus daha çok ülkenin kıyı kesimlerinde ve İç ova çevresinde yoğunlaşmıştır. Başkent Lefkoşa ile Girne, Gazi Magosa ve Güzelyurt önemli yerleşim birimlerini oluşturur.

1571 yılında Osmanlılar tarafından fethedilen Kıbrıs adası, 307 yıl Osmanlı Devleti'nin yönetiminde kalmıştır. Kıbrıs Türkleri adaya, Anadolu'nun çeşitli yerlerinden gelip yerleşmişlerdir. Buradaki Türkler, inançlarını, geleneklerini günümüze kadar korumuş vatansever insanlardır. Yurdumuz Türkiye'den 'ana vatan' olarak söz ederler.

Kıbrıs'ta Türk köyleri, Türk mahalleleri uzaktan görünen minareleri ile kendini belli eder. Adanın her tarafında cami, medrese, çeşme, su kemerleri, hamam, kütüphane, konak gibi Türk mimarîsinin izlerini taşıyan eserler bulunmaktadır.

1877-1878 Osmanlı - Rus Savaşı'ndan sonra Kıbrıs, geçici olarak İngiliz yönetimine bırakılmıştır.

İngiltere, Birinci Dünya Savaşı'nın başında (1914) adayı resmen egemenliğine geçirmiştir. İngiltere'nin, Kıbrıs'ı ilhak etmesinden bir süre sonra Kıbrıslı Rumlar ve Yunanlılar, adanın Yunanistan'a bağlanması yönünde faaliyete girişmişlerdir. 1950'lerde bu amaçla EOKA isimli bir terör örgütü kurarak tedhiş yoluyla adanın Yunanistan'a ilhakı (Enosis) mücadelesine başladılar. Başlangıçta İngiliz yönetimine yönelik olarak sürdürülen tedhiş faaliyetleri, kısa sürede Türk nüfusu üzerine de yönlendirildi. Uzun süren kanlı çarpışmalar oldu. Birçok masum Türk katledildi. Sonuçta, 1959 Londra ve Zürih Antlaşmaları ile iki toplumdan oluşan Kıbrıs Cumhuriyeti kuruldu. Ancak Rumlar, 1963 Aralık ayında Türklere karşı katliama giriştiler ve 1960'ta kurulan anayasal düzeni ihlâl ettiler. Kıbrıs'ı Yunanistan'a ilhak etme çalışmalarını yoğun bir şekilde yürüttüler. 15 Temmuz 1974'te Yunanistan'ın desteğiyle yapılan bir darbeyle adanın Yunanistan'a katılmasının yolunu açtılar. Bunun üzerine Türkiye, 1960 Garantörlük Antlaşması'ndan kaynaklanan hak ve görevlerine dayanarak adadaki Türklerin hayatını korumak ve kalıcı barışı sağlamak amacıyla 20 Temmuz 1974 günü Barış Harekâtı'nı başlattı. Yunanistan'ın ateşkes sonucundaki görüşmelerde alınan kararlara sadık kalmaması, Türkiye'nin 15 Ağustos 1974'te ikinci bir Barış Harekâtı'nı başlatmasına neden oldu. Bu harekât sonucunda bugünkü Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin sınırlarına ulaşıldı. Bugün soydaşlarımız, Kuzey Kıbrıs'ta 1983 yılında kurdukları Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti sınırlan içinde ve ana vatanlarının teminatı altında güven içinde yaşamaktadırlar.