Konu: Dahiliye Hastalıkları Hakkında ßilgi - Tüm Yönleri İle Dahiliye

Dahiliye Hastalıkları Hakkında Geniş Bilgi ~ Tüm Yönleri İle Dahiliye

Dahiliye (Tüm Yönleriyle) Geniş Açıklamalı







~ ADDİSON HASTALIĞI(BÖBREKÜSTÜ BEZİ YETERSİZLİĞİ)


TEMEL BİLGİLER

TANIMLAMA:

Böbreküstü bezinin primer hastalığına bağlı yetersiz çalışması surumudur
Böbrek üstü bezinin tamamının veya bir kısmının hasarı nedeniyle oluşur
% 80 vakada bağışıklık sisteminde bozukluk ana sebeptir
Tüberküloz ikinci sıradadır
AİDS, son yıllarda artan nedenlerdendir
• Sürrenal krizi- Böbrek üstü bezini yetmezliğinin ani ve şiddetle gelişmesi sonucu oluşan ciddi bir taplodur

• Genetik: Genetik geçiş ispatlanmıştır

• Yaş: Her yaşta görülebilir
• Cinsiyet: Kadınlarda daha fazladır




BELİRTİ VE BULGULAR
• Kuvvetsizlik
• Yorgunluk
• Kilo kaybı
• Tansiyon düşmesi
• Deride koyulaşma
• Zayıflama
• Kusma
• İshal
• Soğuğa toleransın azalması




NEDENLERİ
•Bağışıklık sisteminde bozumaya bağlı böbrek üstü yetmezliği
•Sebebi bilinmeyen böbrek üstü bezi yetersiz büyümesi
• Mantar hastalığı (histoplazmoz
blastomikozis)
• Sarkoidoz hastalığıının böbrek üstü bezine sirayet etmesi
• Böbrek üstü bezi içine kanama
• Hemokromatozis hastalığı
• Ameliyatla her iki böbrek üstü bezinin alınması

• Böbrek üstü bezi tümörleri
• Bazı hastalıklara(Tüberküloz Sarkoidoz vs) bağlı böbrek üstü bezinine protein tabiatında madde birikmesi (Amiloidoz)
•AİDS




RİSK FAKTÖRLERİ
• Bağısıklık sisteminde bozukluğa bağlı Böbrek üstü yetmezliğinde aile hikayesi vardır
• Uzun süre steroid kullanımı ciddi infeksiyon travma veya cerrahi işlemler sonrası



TANI



LABORATUAR
• Düşük serum sodyumu (130 mEq/ L'den az)
• Yüksek serum potasyumu (5 mEq/l_'den fazla)
• BUN yükselir
• Kortizol düşer renin yükselir
• ACTH seviyesi yükselir
• Orta derecede nötropeni




ÖZEL TESTLER
• Cosyntropin adlı madde 025 mg damardan injekte edilir
Enjeksiyondan önce ve sonra kortizol seviyesi ölçülür
Addison hastalığında düşük veya normal bulunur




GÖRÜNTÜLEME
• Batın bilgisayarlı tomografisimde böbrek üstü bezlerinde anormal büyüklük veya küçüklük

• Batın grafisinde böbrek üstü bezinin olduğu bölgede kireçlenme odakları

• Göğüs grafisi: kalp konturlarının küçülmesi




TEDAVİ
• Ayaktan tedavi hafi veya orta vakalrda yapılır
• Adrenal krizde hastaneye yatırmak şarttır




GENEL ÖNLEMLER
Adrenal yetmezliği glukokortikoid ve mineralokortikoid ile tedavi edilir




AKTİVİTE
Tolore edebildiği kadar



DİYET
Sodyumve Potasyum dengesi sağlayacak diyet önerilir




TERCİH EDİLEN İLAÇLAR

• Hidrokortizon Fludrokortizon Prednisone gibi kortizon preparatları kullanılır

• Karaciğer hastalığı olanlarda doz azaltılır

• Kullanılan doz yavaş yavaş azaltılır



ÖNLEM / KAÇINMA
• Addison hastalığının önlemi bilinmemektedir



BEKLENEN GELİŞME VE PROGNOZ
• Uygun tedavide sonuçlar iyidir
• Aktuf tüberküloz ve mantar infeksiyonlarında ilaç tedavisi gerekir

~Adams stokes sendromu

Geçici komplet kalp bloğuna (İnfranodal AtriyoVentriküler Blok) bağlı olarak gelişen ve hipotansiyonla beraber ciddi bradikardi veya asistoliyle sonuçlanan senkop durumudur





Genel bilgi

Kalpten çıkan uyarının atriyoventriküler düğümü (AV Nodu) normal geçtiği halde ventriküllerin özelleşmiş ileti sisteminde / His demetinde veya kardiyak ileti sisteminin her üç fasikülünde engellendiği AV blok olarak tanımlanabilecek olan İnfranodal AV Blok ileri yaşta olan hastalarda sık görülür
Bayılma ve Konvülsiyon ile sonuçlanabilir
Eğer bu senkop infranodal bloğa bağlı ise Adams Stokes Krizi olarak adlandırılır
Adams Stokes Krizi habersiz ortaya çıkar ve kısa sürer
Ancak krizler giderek sıklaşma eğilimi taşır
Dakika nabız sayısı genellikle 20- 50 arasındadır
Juguler venöz nabızda "Dev A Dalgaları" farkedilebilir



Etkilenen sistemler nelerdir ?
Kalp ve Damar Sistemi Sinir Sistemi
Belirtileri nelerdir ?
Akut bradikardi (20-50/dk)
Hipotansiyon
Solukluk
Pozisyon veya efora bağlı olmayan duygu veya bilinç kaybı
Senkop veya senkopa benzer semptomların aniden oluşumu (çarpıntı olsun veya olmasın)
Juguler venöz nabızda dev A dalgaları

Nedenleri nelerdir ?
İlaçlar
* Kalsiyum kanal blokerleri
* Beta blokerler
* Digoksin
* Ouabain
* Propafenon
* Klonidin


AV nodu tutan myokardiyal iskemi
Kalp ve ileti sistemini tutan infiltratif veya fibröz hastalıklar (AmiloidSifilis Tümör)
Yaşa bağlı AV nodun dejenerasyonu
Nöromuskuler hastalıklar (myotonik musküler distrofi veya Kearns-Sayre Sendromu)




Risk faktörleri nelerdir ?
Kalsiyum Kanal Blokerleri Beta Blokerler Digoksin Ouabain Propafenon Klonidin vb ilaçların kullanımı
Koroner arteryel hastalık
AV nod disfonksiyonu
Akut myokard infarktüsü (özellikle akut sağ koroner arter oklüzyonu)
Amiloidoz
Chagas hastalığı
Kalbi tutan bağ doku hastalıkları (sistemik lupus eritemotosus romatoid artrit)



Patolojik bulgular nelerdir ?
Serum digoksin düzeyleri artmış
Serum kardiyak enzimleri artmış
EKG olayın monitorizasyonu veya Holter monitorü yavaşlamış ve ventriküler kaçaksız geçici tam kalp bloğunu gösterir

Yapılabilecek testler nelerdir ?
Elektrokardiyografi
Monitorizasyon
Holter Monitorizasyon



Tanısal işlemler nelerdir ?
Koroner iskemiyi ekarte etmek amacıyla koroner kateterizasyon
AV nodu ileti durumunun değerlendirilmesi amacıyla elektrofizyolojik testler
İnfiltratif hastalıktan kuşkulanıldığında myokard biyopsisi



Bakım ve önlemler nelerdir ?
Monitorizasyonun gerektiği durumlarda hospitalizasyon



Devamlı tedavi ambulatuar takip

İşlemler boyunca kardiyak monitorizasyon
İşlemler boyunca mevcut trans-torasik pace
İşlemler boyunca atropin
İşlemler süresince geçici pace-makerin yerleştirilmesi ihtimali
Geçici tam kalp bloğu geri dönüşümsüz olduğu zaman kalıcı pacemaker uygulaması
Tanı konulduğunda tanı ile ilgili ve pace yerleştirildiğinde bununla ilgili hastaya yeterince bilgi sağlanmalıdır






Tedavi yolları nelerdir ?

Atropin 1 mg İV puşe tarzında tam kalp bloğuyla beraber olan hipotansiyonda verilir
Toplam doz 2 mg oluncaya dek tekrarlanabilir Epinefrin 1 mg 1:10
000 İV puşe halinde asistoli ile birlikte olan tam kalp bloğunda verilir her 5 dakikada bir tekrarlanabilir
İsoproterenol damla halinde 1 mg 250 ml % 5 dextroz veya normal serum fizyolojik ile dakikada 5 mikrogram perfüzyon şeklinde atropin verilmesine karşın hipotansiyon ve bradikardi devam eden hastalarda Tam infranodal AV Blok için tek tedavi ; sağ ventrikül endokardına ihtiyaç duyulduğu anda uyarı verecek olan demand-pace maker yerleştirilmesidir

Adele kas krampı

Kramp aslında bir doku spazmıdır Burada doku kasılır ve ani ve şiddetli ağrıya yol açar Özellikle yaygın bir kramp çeşidi uyku sırasında baldır adalelerinde meydana gelir Fakat fazla yüklenme incinme adale zorlanması (gerilmesi) veya uzun süre aynı pozisyonda kalmak adale kramplarına yol açabilir Bunlar sıklıkla sıcak havada oynanan spor karşılaşmalarında aşırı yorulan ve susuz kalan sporcularda görülür



Belirtiler

- Ani ve keskin adale ağrısı çoğunlukla bacaklarda

- Cildin altında çarpılmış bir adale dokusu yumrusu görülmesi

Belirli aktiviteler karakteristik olarak profesyonel kramplar denilen kramplara yol açar Yazar krampı klasik örnektir -yazan elin başparmağı işaret ve orta parmakları uzun süre sıkıcı kalem tutma sonucu kramp duygusu yaşar Geçmişte saatçi ve terzi krampları çok görülürdü

Hemen herkes şu veya bu zamanda adale krampı geçirir yine de çoğu kimseler için bunlar sadece ara sıra karşılaştıkları önemsiz bir rahatsızlık nedenidir Fakat diğerleri için adale krampları özellikle geceleri rahatsız edici bir problemdir Eğer uykunuzu bölen sık ve şiddetli kramplarınız varsa doktorunuza danışın


Krampların belirgin bir tipi olan bacakta dolaşım bozukluğu nedeniyle zaman zaman topallayarak yürüme (intermitent klodikasyon) harekete bağlı olup baldırlara yeterli kan gitmemesine bağlıdır
Bacaklarda harekete bağlı krampların bir diğer çeşidi omurgada sinir sıkışması ile bağlantılıdır
Eğer hareket sonucu bacaklarda kramp olayı sürekli tekrarlanıyorsa doktorunuza gidin Diüretik (idrar söktürücü) kullanımı ve aşırı terleme nedeniyle potasyum kaybı genellikle adale kramplarının nedeni olarak belirtilir fakat sık rastlanan bir neden değildir






Tedavi

Kramp meydana geldiğinde etkilenen adaleyi germeye çalışın
Yumuşak bir tavırla düzeltin
Çünkü kasılan adaleyi germek genellikle derhal rahatlamayı sağlayacaktır
Etkilenen kasa kompres ve masaj yapmayı deneyin
Sıcak banyoya daldırmak veya sıcak kompres koymak da rahatlatabilir


Soğuk kompres de adale spazmını azaltabilir veya gergin bir adaleyi gevşetebilir
Bazen kramp giren adalelerin karşısındaki adaleleri istemli olarak kasmak ağrının şiddetini azaltabilir
örneğin eğer bacağınıza kramp girdiyse ayağınızın ucunu dizinize doğru büküp ağrı azalana kadar orada tutun

Ağız içi iltihapları stomatitler

Ağıziçinin tipik iltihapları ağızdaki nedenlerden kaynaklanıyorsa birincil başka hastalıklardan kaynaklanıyorsa ikincil olarak nitelenir
Stomatit ağız mukozasının akut ya da kronik biçimde iltihaplanmasıdır
Ağız mukozasında enfeksiyona yol açabilecek duruma gelmiş çeşitli mikropların varlığına bağlı olarak gelişir
Kanamalı Stomatit kolayca kanayan dişeti mukozasının kızarması ve şişmesi ile kendini belli eder
Çoğu kez genel bir hastalığa zehirlenmeye ya da vitamin yetmezliğine bağlıdır

Yunanca'da stoma "ağız" itis "ilti*hap" demektir
Stomatit geniş anlamıy*la ağız içindeki bütün iltihaplan içerir
Dar anlamıyla ise gerçek ağız boşluğu mukozasıyla sınırlı olarak kullanılır
İl*tihap dildeyse glossit dişeti mukozasındaysa jinjivit adını alır
Ağız mukozası doğrudan doğruya ağızdaki nedenlerle kolayca hastalanır
Ayrıca bazı genel hastalıkların da ilk belirtileri ağızda or*taya çıkar
Bu nedenle ağız içi iltihapları birincil ve ikincil olarak ikiye ayrılır
İlki başka hastalıklara bağlı olmadan gelişir
İkincil olanlar başka organlann hastalanmasından sonra ortaya çıkar


Ağıziçi iltihabının başlıca türleri arasında ağız nezlesi ile eksüdalı ülser*li kangrenli kanamalı ve aftlı iltihaplar sayılabilir


• Ağız nezlesi
En sık görülen ve en az zararlı türdür
Ağızdaki yerleşik bakteri florasının genel ve yerel çeşitli durum*lara bağlı olarak hastalık yapabilme ye*teneği kazanmasından kaynaklanır
Her yaşta görülebilir
Özellikle iyi beslen*meyen çocuklarda diş çıkaran bebek*lerde ve kızamık kızıl suçiçeği kızamıkçık gibi döküntülü hastalıklar sıra*sında ortaya çıkar
Erişkinlerde başlıca nedenleri diş taşları ve uygun olmayan diş protezlerinin kullanılmasıdır
Sindi*rim bozuklukları yüksek ateş örseleyi*ci yiyecekler çok sıcak içecekler ve si*gara da ağızda bu tip iltihap yapabilir
Ağız nezlesinin sık rastlanan bir başka nedeni vitamin eksikliğidir
Artık iskorbüt ve beriberi gibi ağır vitamin yet*mezliklerinden kaynaklanan hastalıklar dengeli beslenme bilinci ve olanakları*nın bulunduğu ülkelerin gündeminden çıkmıştır
Ama yetersiz ve dengesiz beslenmeye ya da vücuttaki işlev bo*zukluklarına bağlı olarak gizli vitamin eksikliği hastalıkları görülmektedir


Ağız nezlesi genellikle ağız boşlu*ğunda kırmızılıkla ortaya çıkar
Çoğu kez dil ve dudaklarda yaygın ve tekdüze kızarıklıklar görülür
Hasta ağzında kuru*ma ve yanma duyar
Yutma ve çiğneme hareketleri güçleşir
Bu tip ağıziçi ilti*hapları mikrop öldürücü gargaralar kul*lanılarak tedavi edilebilir
Ayrıca ağrı ve yanma duyumunu ortadan kaldıran hafif uyuşturucu ve mikrop öldürücü ilaçlar yararlı olabilir
İltihap vitamin eksikliğine bağlıysa tedavi eksik olan vitaminle*rin karşılanmasına dayanır




• Eksüdahlı ağıziçi iltihabı
Mukozada üstü beyaz renkli ağır bir iltihaplanma biçiminde ortaya çıkar
Genellikle ülserli stomatitin başlangıcıdır
Başlıca nedenleri ağız nezlesininkiyle aynıdır
Bazı meslek hastalıkları ve kimyasal maddelerin yol açtığı kronik zehirlenmeler de ağızda bu tip iltihaba neden olur
Bunların başında gelen kurşun ve civa zehirlenmeleri özellikle dişeti ve bazen dil iltihabına yol açar
Ağızdaki iltihaplanma bütün vücudu etkileyen hastalıkla birlikte tedavi edilir





• Ülserli ağıziçi iltihabı
Ağız nezlesinden de eksüdalı ağıziçi iltihabından da ağırdır
Genellikle salgın biçiminde ortaya çıkar ve ağız boşluğunun temizliğine özen gösterilmemesi durumunda kolayca bulaşır
İltihap dişçilerinde başlar
Daha sonra bütün ağza yayılır
Diş köklerine hatta dudaklara da yayılan sarımsı bir eksüdaya ve ağrılı şişkinliğe neden olur
Ülserli ağıziçi iltihabı Fusobacterium ve spiroketlerin etken olduğu Vincent anjini gibi yutak enfeksiyonlarına bağlı olarak ortaya çıkabilir
İlk şişkinlik evresinin ardından çok yavaş iyileşen ülser ve yaraların belirdiği bu tip ağıziçi iltihabında mikrop öldürücü gargaralar yeterli değildir
Ayrıca antibiyotik ve sülfamitlere dayanan genel bir tedavi uygulanır; bazı olgularda kortizon da gerekebilir





• Kangrenli ağıziçi iltihabı
Ülserli tipin son evresidir
Organizmanın aşın ölçüde güçten düştüğü durumlarda görülür ve doku ölümüne yol açar





• Kanamalı ağıziçi iltihabı
Kanamalarla ortaya çıkan ağız mukozası iltihabıdır
Genellikle ağızdaki belirli bir nedenden kaynaklanmaz
Pıhtılaşma bozuklukları karaciğer ve kalp-damar hastalıkları zehirlenmeler ve vitamin yetmezlikleri (niyasin ve C vitamini eksikliği) gibi genel hastalıkların bir belirtisidir
Akut lösemi B12 vitamini eksikliğine bağlı kansızlık tifo sıtma gibi hastalıklar sırasında da sık görülür Tedavi genel hastalığa bağlı olarak yürütülür




• Aftlı ağıziçi iltihabı
Çoğu kez virüslerden kaynaklanır Genellikle süt çocuklarında gebe kadınlarda ve sindirim

bozukluğu çekenlerde görülür Bazı insanlarda ceviz badem çilek gibi belirili besinlerin yenmesiyle aftlı oluşumların yinelendiği göz önüne alınırsa bu hastalığın alerjik bir boyutu da olduğu söylenebilir

Hastalık titreme ve ateş yükselmesiyle birden ortaya çıkar Daha sonra ağız boşluğunda çok ağrılı ülserlere dönüşen sıvı dolu kabarcıklar görülür Hastalık hızlı gidişlidir ve 1-2 haftada iyileşir Gargara biçiminde bölgesel tedavinin yanı sıra antibiyotikler ve kortizonla genel tedavi uygulanır




• Kronik bakteri ve mantar enfeksiyonlarına bağlı ağıziçi iltihabı
Acti-nomyces ağız boşluğunda iltihaba yol açan önemli bir bakteri grubudur Bu bakteriler ağızdaki kemik ve kas dokusuna yerleşir Oluşturdukları fistüllerden çıkan irin çok miktarda tipik tanecikler içerir Bu bakterilerin giriş yollan genellikle diş çürükleridir

Oldukça sık rastlanan pamukçuk ağızda mantarlara bağlı bir iltihaptır Ağız boşluğu mukozasında Candida albicans türü mikroskopik bir mantarın gelişmesiyle oluşur Dişetlerini dili yanak iç yüzeylerini ve bademcikleri kaplayabilen kesilmiş süte benzer Ağızda birbirleriyle birleşmeye eğilimli beyaz alanlar ortaya çıkar Kolayca kaldırılabilen bu oluşumların altında kırmızı bir yüzey görülür
Pamukçuk daha çok yenidoğanlarda görülür
Yerel olarak uygulanan mantar öldürücü ilaçlar ve metilen mavisiyle kolayca tedavi edilebilir
Ama bu hastalık zayıf düşmüş ve organizmanın savunma yetenekleri azalmış yaşlılarda da ortaya çıkabilir
Bu durumda enfeksiyon derindeki dokulara yani solunum ve sindirim mukozalarına yayılabilir




• İkincil ağıziçi iltihapları
Genel bir hastalığa bağlı olarak ortaya çıkar
Kızıl kızamık kızamıkçık ve suçiçeği gibi döküntülü hastalıklar iskorbüt ve hemofili gibi kanamalı hastalıklar lösemi agranülositoz ve B12 vitamini eksikliğine bağlı kansızlık gibi kan hastalıkları civa bizmut kurşun gümüş bakır gibi kimyasal madde zehirlenmesine bağlı çeşitli meslek hastalıkları sırasında görülür


Özgül mikropların neden olduğu başlıca ağıziçi iltihaplan şunlardır: Frengide birinci evre lezyonu ikinci evreye özgü kabartı ya da kızarıklıklar ve üçüncü evreye özgü göm (yumuşak şişkinlikler) ve ülserler biçiminde iltihaplar (frengi stomatiti); veremde ülserler ve çatlaklarla birlikte görülen iltihaplar (verem stomatiti); cüzamda zamanla ülserleşen derin düğümcük oluşumlan (cüzam stomatiti); belsoğukluğunda hastalık etkeni olan gonokoklara bağlı iltihaplar; difteri yılancık ve impetigo etkenlerine bağlı ağıziçi iltihaplan

Ağız kokusu halitosis



Ağız kokusu insanı olumsuz etkileyen bir durum olarak bilinir


Erişkinler veya küçüklerin yaşamlarında mutlaka ağız kokusundan şikayetçi oldukları zamanlar olmuştur
Bazılarının ise bu durumdan şikâyeti kroniktir


Ağız kokusu; etkilediği bireyler için sosyal ve psikolojik yönden olumsuz bir durum haline gelmiştir


Kötü ağız hijyeni dişler üzerindeki gıda birikimi ağızdaki çürük kaviteleri çekim yaraları ülserler dental ve tonsiller apseler (diş ve bademcikle ilgili apseler) ; gingivitis periodontitis ve stomatitis gibi diş eti hastalıkları ağız kuruluğu kıllı dil gibi ağız içindeki problemlerden oluştuğu gibi üremi diabetik ketoasidoz karaciğer rahatsızlıkları kronik pulmoner hastalıklar mide rahatsızlıkları gibi sistemik nedenlerle de görülebilir


Diş hekimleri ağız kokusunun lokal mi yoksa sistemik faktörlere mi bağlı olduğunu tespit etmeli ve doğru teşhisi koyup ona göre tedavi yöntemini belirlemelidir


Solunum sisteminden gelen hava ağızdan dışarı yayılırken oral kavitedeki (ağız boşluğu) kötü kokulu uçucu karışımla birleşerek dışarı çıkar ve kişilerin kendisini de çevresini de rahatsız eden hoş olmayan kokular oluşur

Bu konuda yapılan araştırmalar sonucunda ağız kokusu vakalarının çoğunluğunun oral kaviteden kaynaklandığı tespit edilmiştir

Kötü ağız kokusunun oluşmasına etki eden faktörler arasında tükürüğün önemli rol oynadığı kabul edilmektedir

Sağlıklı ağızdan alınan tükürüğe göre periodontitisli ağızlardan alınan tükürüğün daha hızlı kokuştuğu belirtilmiştir


Aktif periodontitisli hastalardan alınan tükürükte çok parçalanmış epitel hücresi vardır
Ve bu hücreler önemli ölçüde bakterilerle kaplıdır
Ayrıca tükürükte zarar görmüş lökositler de mevcuttur
Lökositler çok miktarda kükürt taşıyan aminoasitlere sahiptir ve bunlar uçucu sülfür bileşiği üretiminde kullanılırlar
Lökositler periodontal hastalıklar sırasında göç ederek periodontal hastalıklı bireylerin tükürüklerinda artarlar


Hem oral mukazadan serbest epitelyal hücreler hem mikroorganizmalar hem de lökositler bakteri plağına dahil olup dilin arka yüzüyle dişlerin fizyolojik ve mekanik temizlemeye uygun olmayan bölgelerinde toplanır
Periodontitisli hastalarda bu duruma bir de dişetlerinden oluşan kanamanın eklenmesi ile tablo daha da ağırlaşır


Ağız kokusu oluşumu tükürük akımının azalması uzun süre besin ve sıvıların alınmamasına da bağlıdır


Uyku hali buna iyi bir örnektir
Sabah kalkınca hissedilen ağız kokusu bu durumla ilgilidir


Aşırı tütün içimi özellikle sigara tüketimi yalnızca kötü kokulu nefes oluşturmakla kalmayıp bir de kıllı dil durumuna yol açar ki bu da besin artıklarının ve tütün kokusunun tutulmasına neden olur
Ayrıca tükürük salgısında azalma ve hastalık durumunun şiddetle artışına neden olur
Dilin arka bölümü mekanik olarak temizlenemediği için birikimler orada oluşur
Çoğu ağız kokusu durumlarının tedavisine dilin fırçalanması ile başlanır


Protez dişler uygun yapılmamış kuron ve köprüler ağız dokusuna uygun olamayan materyaller de ağız kokusunu oluşturan faktörlerdendir


Halitozis oluşturabilecek diğer durumlarsa postnatal sızmayla karakterize kronik sinüzitis faranjitis tonsillitis sifilitik ülserler burun tümörleri ağız tümörleri kronik bronşitis ve orofarengial kavitelerin habis neoplazmalarıdır


Nefesteki kokunun yoğunluğu yaşla birlikte artar
Ayrıca farklı yaş grupların spesifik ağız kokuları tespit edilmiştir


Buna göre yaşları 2-5 yıl arasında değişen küçük çocuklar tonsillerinde barınan besin ve bakterilerden ötürü oluşan bir ağız kokusuna sahiptir

Orta yaş grubundaki kişilerde çok şiddetli biçimde sabah nefes kokusu oluşur

İleri yaş grubundakilerde ise ağız kokusu temiz olmayan protez ve akışkanlığını yitiren tükürüğün kokuşmasından kaynaklanır


Sistemik hastalıklar sonucunda da ağız kokusu oluşur
Bu durumun en iyi bilinen örneği diabettir
Bu hastalarda ağızdan aseton tatlı meyva kokusu duyulur
Nefesteki amonyak ve idrar kokusu üremi ve böbrek yetmezliğini akla getirmektedir

Ciddi karaciğer yetmezliğinde nefes tatlımsı bir amin kokusu taze kadavra kokusuna benzemektedir

Tatlı bir asit kokusu akut romatizmal ateşi çağrıştırır
Kötü kokuşmuş nefes çürümüş et kokusuna benzer bu da akciğerin apseleşmesine ya da bronş iltihabının yayılmasıyla oluşan bronşiyektaziye işaret eder

Gastrointestinal bozukluklarda da nefes kokusu kötüdür
Duygusal yıkımlar da sindirimi etkiler ve vücut kimyası bazen nefesi etkileyebilir


C vitamini yetersizliği ile oluşan Kronik skorbüt hastalığı olan kişilerde de kötü kokulu nefese rastlanır


Yenilen yiyecekler de ağız kokusunda önemli rol oynar
Bir vejeteryan çok fazla et yiyen bir kişiden daha az halitozise sahiptir
Çünkü sebzelerde protein maddelerin yıkım ürünleri çok azdır


Et genellikle yağ içerir ve gastrointestinal sistemde oluşan uçucu yağ asitleri kana absorbe edilip nefesle salgılanır
Sarımsak soğan pırasa alkol vb
maddelerin dolaşım sisteminde önce absorbe edilip sonra da akciğerlerce hava olarak dışarıya verilmesiyle kötü koku oluşur
Aşırı alkol içimi mikrobiyal floranın değişiminde başlıca rol oynar ve halitozis oluşturan koku fermente edici organizmaların poliferasyonuna neden olur


Açlıkta oluşan ağız kokusu; pankreatik sıvının midede açlık periyodunda bozuşmasından kaynaklanır
Bu kokunun giderilmesi kolaydır
Hatta diş fırçalamasıyla bile ortadan kaldırılabilir


İlaçların sistemik etkisine bağlı olarak da halitozis oluşabilir
Bazı antineoplastik ajanlar antihistaminler amphetaminler trankilizanlar diüretikler fenotiaminler atropin benzeri ilaçlar tükürük üretimini azaltırlar ve böylece oral kavitenin kendi kendini temizleme yeteneği azalmış olur ve buna bağlı halitozis oluşur


Yaşlanma çok sigara içimi tükürük bezi aplazisi 800 raddan fazla radyasyon tedavisi kadında menopoz yüksek ateş dehidratasyonlu sistemik ve metabolik rahatsızlıklar aşırı baharat kullanımı ağız kuruluğuna neden olur ve bu yüzden de halitozis oluşur


Diş hekimi ağız kokusunun tanımını yapmak için önce iyi bir muayene yapmalı aldığı anamnezleri dikkâtlice incelemeli basit yöntemlerle koku ayrımını yapmalıdır


Sistemik hastalıklarda oluşan kokular için medikal konsültasyona gidilmelidir
Kokuların lokal ya da sistemik faktörlerden oluştuğunun belirlenmesi oral kaviteden veya akciğerlerden kaynaklandığının belirlenmesi için hastaya basit bir yöntem uygulanır


Diş hekimi hastadan dudaklarını sıkıca kapatmasını ve nefesini burun deliklerinden bırakmasını ister
Bu durumda koku on cm
uzakta duran başka bir kişi tarafından değerlendirildiğinde koku varsa sistemik faktörlerden kaynaklanıyor demektir


Hasta parmakları ile burnunu tıkayıp dudaklarını da kapatıp soluk vermeyi bir an için durdurduktan sonra açıp soluk verdiğinde koku ağız yoluyla ortaya çıkıyorsa kokunun oral kavitedeki lokal faktörlerden kaynaklandığı söylenebilir


Koku bu şekilde basit bir yöntemle değerlendirilebileceği gibi denemesi ve tekrarı kolay olan gaz ölçen monitörlerle de ölçülebilir
Yapılan klinik çalışmalarla lokal faktörlerin neden olduğu ağız kokusu olgularının %90’nın başarı ile tedavi edileceği tespit edilmiştir


Patolojik ve nonpatolojik orijinli halitozis genellikle patolojik durumun tedavi edilmesi ve oral hijyenin iyi derece de yerine getirilmesi ile düzelir


Periodontal ceplerin yok edilmesi oral hijyenin geliştirilmesi gıda birikimine sebep olan yerlerin düzeltilmesi çürük dişlerin tedavisi restorasyonun mümkün olmadığı durumlarda diş çekimi diş eti hastalıklarının tedavisi ile ağız kokusu ortadan kaldırılır


Yemek sonrası dil ve dişlerin fırçalanmasıyla da ağız kokusu etkili oranda azaltılabilir


Ağız kokusunu oluşturan bileşenlerin birincil alanı dildir
Sabah şiddetli ağız kokusundan şikayet eden kişilerde dişlerin ve dilin yemek sonrası fırçalaması ve ağzın bir gargara ile çalkalanması ile sorun kontrol altına alınabilir


Protez kullananlar protezlerini fırçalayarak ve dezenfektan solüsyonlarda tutarak temizlemelidirler


Ağız kokusunu önlemek için doğal kaynaklardan da yararlanılabilir
Nane bunlardan biridir
Naneli sakızlar şekerler kullanılabilir
Nanenin tükürük üzerinde de etkisi vardır
Naneli ürünlerin emilmesi tükürük oranını artıracak tükürüğün alışkanlığını düzenleyecek yiyecek artıklarının böylelikle uzaklaşması bir ölçüde sağlanacaktır

Sakız çiğnemek çiğneme kasları yanak ve dilin çiğneme hareketleri ile yakından ilgilidir
Sakız besin artıklarının taşınması ve uzaklaştırılması ile oral kavitenin temizlenmesini sağlar


Ağız suları kokulu ürünler naneli ağız spreyleri nefesteki kokuyu geçici olarak önlemeye yarayacaktır

Aids




HIV Nedir Ve Nasıl Bulaşır?

HIV kelimesinin açılımı Human Immunodeficiency Virüs'tür (İnsanların Bağışıklık Sisteminin Çökmesine Neden Olan Virüs)
Bu ifade bağışıklık sisteminin zayıflamasına yol açabilen bir virüs anlamına gelmektedir
Bağışıklık sisteminiz normalde sizi bakteri ve virüs gibi mikroplardan korur
HIV vücut sıvıları yoluyla bulaşır
HIV virüsü taşıyan birisiyle korunmadan seks yaparsanız veya aynı iğneyi paylaşırsanız HIV virüsü size de bulaşır
Ya da HIV virüsü taşıyan bir anne HIV'i bebeğine bulaştırabilir

• HIV Nedir?

HIV AIDS'e yol açan virüstür
HIV Human Immunodeficiency Virus (Bağışıklık Sisteminin Çökmesine Neden Olan Virüs) kelimelerinin kısaltmasıdır



HIV virüsü taşıyan insanlar "HIV pozitif" veya "HIV enfeksiyonlu" olarak adlandırılır


HIV virüsü bağışıklık sisteminize zarar vererek sizi hasta eder
Bağışıklık sistemi vücudunuzu mikroplardan korur
Bağışıklık sisteminiz çalışmadığında mikroplar sizi daha kolay hasta edebilir



Ancak hasta görünmeyebilir veya hissetmeyebilirsiniz
HIV virüsü taşıdığınızı bile bilmeyebilirsiniz

• AIDS Nedir?

AIDS HIV virüsü bağışıklık sisteminizi zayıf hale getirdikten sonra ortaya çıkan hastalıktır
AIDS Acquired Immunodeficiency Syndrome (Edinilmiş Bağışıklık Yetersizliği Sendromu) kelimelerinin kısaltmasıdır


AIDS hastası insanlar bağışıklık sistemi güçlü olan insanları etkilemeyen mikroplar nedeniyle kötü enfeksiyonlara yakalanırlar
AIDS hastası olmadan yıllar önce HIV virüsü almış olabilirsiniz


HIV Virüsü Kadınlara Nasıl Bulaşır?

HIV virüsü iki temel yolla bulaşır


1) Seks
HIV vücudunuza HIV virüsü taşıyan birisinin kanı spermi veya vajinal akıntıları yoluyla bulaşır
Bu durum vajinal anal veya oral seks sırasında gerçekleşebilir


Lateksten yapılmış bir prezervatif kullanarak HIV virüsünden korunabilirsiniz
Doğum kontrol hapları ve lateks olmayan prezervatifler sizi HIV virüsünden koruyamaz

HIV virüsü hem bir erkekten hem de bir kadından bulaşabilir
Herhangi bir cinsel hastalığınız varsa HIV virüsünün size bulaşma ihtimali daha yüksektir




2) ilaç
HIV virüsü taşıyan birisiyle kirli bir iğneyi paylaşırsanız virüs bulaşabilir
Dövme ve vücuda piercing yaptırma işlemlerinde kullanılan iğneler temiz değilse HIV bulaştırabilir







HIV Kadınlara Nasıl Bulaşır:

Bir Erkekle Seks %36
İğne Paylaşımı %14
Sebebi Bilinmiyor %50

• HIV ile ilgili Uyarı İşaretleri

Bazı HIV virüsü belirtileri şunlardır :

Öksürme ishal kilo kaybı gece terlemesi yorgunluk hissi
İlginç renkli veya kokulu bir vajina akıntısı
Yinelenen veya kalıcı vajina enfeksiyonları
Vajinada veya vajina çevresindeki yara veya acı
Adet dönemlerinde ani bir değişim
Adet dönemleri arasında karın ağrısı
Seks sırasındaki olağandışı acı veya ağrı
Dilinizde veya ağzınızın içinde beyaz noktalar veya yaralar




HIV Testi Yaptırma

Aşağıdaki durumlar sizin için geçerliyse HIV testi yaptırmalısınız:
İğneleri paylaşıyorsanız
Eşiniz ilaç kullanmışsa veya kullanıyorsa
Vücudunuzda herhangi bir HIV belirtisi varsa
Prezervatif kullanmadan seks yaptıysanız da test
yaptırmalısınız
Test yaptırmak basit ve kolaydır
Test sonucunda virüs taşıyıp taşımadığınızı öğrenebilirsiniz



Nasıl Test Yaptırabilirim?

Bazı yerlerde adınızı vermeniz gerekmez testin sonuçları yalnızca size bildirilecektir

Diğer yerlerde sonuçlar sağlık yetkilinize veya danışmanınıza da bildirilir
Ancak sağlık yetkilileri genellikle siz izin vermedikçe sonuçları başkasına vermezler





Tedavi Olma:

HIV için herhangi bir tedavi bulunmamaktadır
HIV virüsü
taşıyan binlerce kişide yapılan çalışmalar kombinasyon tedavisinin insanların daha iyi hissetmesine ve daha uzun yaşamasına yardımcı olabildiğini göstermiştir

Bir doktorla hemşireyle veya danışmanla konuşun
Tedavi seçenekleri hakkında size daha fazla bilgi verebilir




Gereken Cevapları Alma:
Bugün birçok yerde AIDS testi yaptırabilir ve AIDS konusundaki sorularınıza yanıt alabilirsiniz:
Sağlık bakanlığına bağlı birimlerde veya yerel sağlık kuruluşlarında
Devlet kliniklerinde
Özel doktorlarda
Özel laboratuarlarda
Birçok devlet kliniğinde
test işlemi ücretsiz olarak veya çok az bir ücretle gerçekleştirilmektedir
Ayrıca doktorunuz da HIV testi yapabilir ve sonuçları verebilir
Evde test yaptığınız takdirde sonuçlar için danışabileceğiniz yerler bulunmaktadır



Hamile olan veya hamile kalmayı planlayan kadınlar için daha fazla bilgi verilebilir



HIV Virüsüyle Nasıl Savaşabilirsiniz?

HIV virüsü taşıdığınızı bir kere öğrendikten sonra sağlık uzmanlarıyla birlikte hareket etmeniz her zaman çok önemlidir
Nasıl yürüdüğünü biliyorsanız tedavinize devam etmek her zaman daha kolaydır
Virüs nasıl çoğalıyor? İlaçlar virüsle savaşmanıza nasıl yardım ediyor? Virüsünüzün ve ilaç tedavinizin ne durumda olduğunu daha iyi anlamanıza yardımcı olmak için bu soruların cevapları verilmiştir


HIV de dahil olmak üzere virüsler kendi kendilerini kopyalayamazlar çoğalamazlar
Varlığını sürdürmek için HIV virüsünün vücudunuzdaki sağlıklı bir hücreyi işgal etmesi gerekmektedir
HIV virüsü CD4 hücrelerini işgal etmeye eğilimlidir
CD4 hücreleri vücudun bağışıklık sisteminin sizi hasta edebilecek mikrop ve virüslere karşı korumasına yardımcı olan özel hücrelerdir

• SIK SORULAN SORULAR:

Ben HIV (+) Bir Kişiyim
Bu AIDS Hastası Olduğum Anlamına mı Geliyor?

"HIV (+)" test sonuçları sizin AIDS'e neden olan virusla (HIV) enfekte olduğunuz anlamına geliyor
CD4+ T hücre sayınız 200hücre/mm3'ün altına düştüğünde ve/veya AIDS ile ilişkili bir hastalık (fırsatçı enfeksiyonlar ve Kaposi Sarkomu gibi) gelişirse HIV AIDS hastalığına doğru ilerler


CD4+ T Hücre Sayısı Ne Demektir?

CD4+ T hücre sayısı kişinin ölçülen CD4+ T hücre miktarı demektir
HIV kişinin bu hücrelerini enfekte eder ve çoğalmak (kendi kopyasını yapar) için bu hücreleri kullanır
Bu hücreler zarar gördükçe kişinin bağışıklık sistemi zayıflar ve kişi fırsatçı enfeksiyonlara (bakteriyel viral parazit ve mantar gibi) daha çabuk yakalanır


Viral Yük Nedir?

Viral yük insanın kanında bulunan virus (HIV) miktarıdır
Yüksek miktarda viral yükü olan olan kişi düşük viral yükü olan kişiden daha çabuk AIDS geliştirir


CD4+ T Hücresi Nedir?

CD4+T hücrelerine akyuvarlar T yardımcı hücreleri de denilmektedir
İnsan bağışıklık sisteminde diğer hücrelerle birlikte hastalıklara karşı savaşırlar
HIV çoğalmak için bu hücreleri kullanır
Sağlıklı bir kimsede CD4+T hücre sayısı 800-1200/mm3 kadardır


Hangi Testler Yapılabilir?

Türkiye'de kan ve kan ürünlerini toplayan ve saklayan merkezlerde (Kan Bankaları-Kızılay Kan Merkezi gibi) alınan her kan bağışında HIV Hepatit-B ve Hepatit-C virus antikorları veya antijenleri açısından tarama yapılması kanunen gereklidir


Nerelerde Bakılabilir?

Tanı ELISA yöntemiyle konur
ELISA virusun bulaşmasından sonra 10-12 haftada sonuç verebilir


HIV tedavisine başlamadan önce doktorunuz tam bir hikaye almalı fizik muayene yapmalı ve kan testlerini istemelidir
Bu testler tam kan sayımı viral yük testi ve CD4+ T hücre sayımını içerir
Ayrıca enfeksiyonlar için gerekli diğer testler (sifiliz tüberkülin deri testi toksoplazma antikor testi ve kadınlar için jinekolojik Pap Smear testi) yapılmalıdır
Viral Yük testi ve CD4+ T hücre ölçme testi HIV tedavisine başlamadan önce mutlaka yapılmalıdır


Nasıl Bir Doktora Gitmeliyim?

HIV tedavisi kompleks bir tedavi olduğundan doktorunuzda HIV ve AIDS tedavisi konusunda uzman olmalıdır

Tedaviniz hakkında karar verirken yakından çalışabileceğiniz birine ihtiyacınız olur ve bu yüzden kendinizi rahat hissedebileceğiniz bir kişi olmalıdır

Ayrıca Türkiye 'de AIDS tanı ve tedavisi hakkında sizi yönlendirebilecek ve yardımcı olabilecek merkezler bulunmaktadır
Ancak virüsün bağışıklık sisteminize ne kadar zarar verdiğini öğrenemezsiniz Bu HIV tedavisinin yararları ve riskleri hakkında herşeyi rahatlıkla sorabilmeniz için önemlidir

AKALAZYA


Tanım:
Akalazya yemek borusunun (özafagus) motilite bozukluğu olarak tanımlanabilir
Yutma esnasında özefagus alt sfinkteri tamamen gevşemez ve peristaltizm durur




Etiyoloji:
Primer akalazyanın etiyolojisi bilinmemektedir
Sekonder gelişenlerde ise başlıca nedenler pankreas bronş prostat özefagus kanserleri ve lenfomalardır


Klinik:
Başlıca belirti yutma güçlüğü (disfaji) dir
Erken dönemde elma muz et taze ekmek bazende soğuk içecekler hastalığı başlatıcı nedenler olarak hasta tarafından ifade edilir
Hastada sindirilmemiş besinlerin rejurjitasyonu dikkat çekicidir
Uyku sırasındaki rejurjitasyınlar aspirasayon pnömonilerine neden olabilir
Retrosternal ağrının varlığı akalazyanın hipermotil tipine özgüdür


Radyoloji:
Megaözefagus vardır
Göğüs boşluğunda geniş bir gölge şeklinde gözlenir
İçi sıvı ile dolu lümeni kol kalınlığında olabilir
Kontrast madde ile çekilen grafilerde özefagus alt ucu huni şeklindedir; üst kısımlar ise dilatedir
Endoskopik incelemede peristaltizmin olmadığı izlenir




Tedavi:

Kalsiyum Antagonistleri: Özefagus alt sfinkterine selektif etkili bir anti spazmodik ilaç yoktur
Bu amaçla en çok kullanılan ilaç nidilattır
Sublingual alındıktan 1 saat kadar sonra sfinkter basıncını %50 azaltır
Diğer kalsiyum antagonistlerinden oral alınanlar mideye geçemediği için emilemezler ve etkisiz kalırlar
İzosorbitdinitrat gibi daha güçlü nitratlarda vardır ancak yan etkileri daha fazladır; ancak ağrılı spazmlarda faydalı olabilir


Dilatasyon: Balon dilatasyon ile başarı sağlanabilir


Cerrahi: Medikal tedaviye ve dilatasyona yanıt vermeyen vakalarda uygulanır
Yapılan ameliyat Heller ameliyatıdır ve myotomiden ibarettir

AKCİĞER ABSESİ




TEMEL BİLGİLER

TANIMLAMA: Çevre dokudaki enfeksiyona bağlı akciğer erimesi ile gelişen içi cerahat
ile dolu akciğer kaviteleri
Genel gidiş ani başlayıcı ve ilerleyicidir



Genetik :
•Bilinen genetik geçiş yok
Görülme sıklığı:
• Bilinmiyor oldukçanadir
Yaş:
• Genç erişkinler (16- 40 yaş); orta yaş(40- 75 yaş) da sık görülür
Cinsiyet:
• Erkek= Kadın




BELİRTİ VE BULGULAR
• Öksürük
• Ağız kokusu
• Balgam
• İltihaplı kötü- kokulu balgam
• Ateş
• Göğüs ağrısı
• Nefes darlığı
• Üşüme titreme
• Halsizlik
• Kırıklık
• Zayıflama
• Kilo kaybı
• Gece terlemesi
• Kanlı balgam
• Solunum seslerinde azalma
• Hırılıtılı solunum
• Sık solunum
• Çarpıntı
• Terleme
• Asimetrik göğüs hareketleri
• Parmak çomaklaşması




NEDENLERİ
• Yabancı cisimlerin akciğere kaçması sonucu oluşan zatürreler

• Akciğer dokusunu eriten tipde zatürreler
• Vucudun başka yerinde oluşan iltihabın kan yoluyla Akciğerlere ulaşması ve burda zatürre yapması (septik emboli)
• Bakterilerin kana karışması
• Bronşial tıkanması veya darlığı
• Tümörler





RİSK FAKTÖRLERİ
• Kötü ağız ve diş bakımıdiş eti iltihapları

• Alkolizm
• İlaç bağımlılığı
• Epilepsi (Sara Hastalığı)
• Şuur kaybı
• Akciğer kanseri
• Bağışıklık sistemi baskılanması
• Diabetes mellitus (Şeker hastalığı)
• Yabancı cisim
• Mide muhtevasının yemek borusuna kaçması (Gastroözafagial reflü)
• Sinüzit



LABARATUAR
• Beyaz küre yükselmesi
• kansızlık
• Serum Protein azalması
• Balgam kültürü ve antibiogramında iltihaba yol açan mikrobun üretilmesi


GÖRÜNTÜLEME
• Akciğer grafisi- abse ve çevresinde iltihap alanı net olarak görülür
• Hava- sıvı seviyesi
• Akciğer zarında sıvı toplanması
• Bilgisayarlı tomografi: Absenin lokalizasyon ve yayılımı belirler


TANI İŞLEMLERİ
• Bronş tıkanması veya darlığı şüphesi varsa bronkoskopi yapılır
(Ucunda minik kamera olan fiberoptik fleksibl bir boru ile bronşların içi incelenir)
• Göğüs yüzüeyinden iğneyle girerek abseden numune almak (Transtorasik akciğer biopsisi) mümkündür


TEDAVi
• Ciddi ise veya Cerrahi uygulanacaksa yatırılarak tedavi edilmelidir


GENEL ÖNLEMLER
• Özel pozisyonlar ve masajlarla akciğerdeki abse balgam yoluyla atılmaya çalışılır(Postural drenaj)
• Akciğer fizyoterapisi
• Nedene yönelik tedavi (örneğin
antibiütikler)
• Komplikasyonlar için cerrahi metodlar gerekebilir


DİYET
• Kısıtlama yok



HASTANIN EĞİTİLMESİ
• Solunum fizyoterapi teknikleri




İLAÇLAR
•Kültür ve hassasiyet sonuçlarına göre antibiolikler kullanılır




HASTANIN İZLENMESİ
•Akciğer grafilerindeki kistik boşluk (Kavite) kaybolana veya düzelene kadar (birkaç hafta veya ay) tedaviye devam edilir


BEKLENEN GELİŞME VE PROGNOZ
Genellikle yüz güldürücü
% 25 oranında sekel kalır
Birlikte başka hastalık varsa sekel artar


KAYNAKLAR
• Bartlett J
G
: Anaerobic bacterial infections of the lung and pleural space
Clinical ınfectious diseases
16 ; Suppl 4: s248-255 1993
• Murray J
F
Nadel J
A
(eds): Textbook of Respiratory Medicine
2nd Ed
Philadelphia W
B
Saunders Co
1994
Yazarı Dr.J.Cunningtom


Akciğer Absesi

Tanım: Akciğer parankimi içinde yer alan harabiyet ve bir ya da birçok hava-sıvı seviyesiyle karekterize kavite oluşumuyla seyreden süpüratif infeksiyondur
İki cm’den küçük multipl kavitelerle seyreden formuna nekrotizan pnömoni ismi de verilmektedir


Klinik Bulgular: Sürekli ateş titreme öksürük lezyonun plevraya yakın oldugu durumlarda yan agrısı görülür
Genel durum hızla bozulur
Apse bronşa açılırsa irinli kötü kokulu bazen kanlı balgam görülebilir
Kilo kaybı ilerleyen sürelerde çomak parmak gelişimi görülebilir
Fizik muayenede yüksek ateştaşıkardi dispne siyanoz apse tarafında solunum seslerinde azalma tüber üfürüm apse bronşa açılmışssa kavern üfürümü duyulabilir
Bazen kronikleşebilir
Bu durumda halsizlik öksürük intermittan ateş kötü kokulu balgam zayıflama çomak parmak görülür


Etyoloji: En önemli predispozan faktörler; aspirasyon periodontal hastalıklar ve jinjivittir
Ayrıca bronşektazi bronş karsinomları infarkt septik emboliler bakteremi intraabdominal infeksiyonlar bronşta obstruksiyon diabetes mellitus malignansi AIDS ve immünsupresyon da predispozan faktörler arasındadır
Etken mikroorganizmalar hastanın orofaringeal kolonizasyonu ve bagışıklık durumuna göre degişir
En sık etkenler; orofarinkten aspire edilen anaeroplardır çogunlukla da polimikrobiyal infeksiyonlar gelişir
Hastane ortamında orofarinkste gram negatif mikroorganizmaların kolonizasyonuna baglı olarak gram negatiflerin yol açtıgı apseler gelişebilir
Staphylococcus aureus Streptococcus pneumoniae ve Pseudomonas aeruginosa nekrotizan pnömoni yapabilir
Hematojen infeksiyonlar daha çok stafilokoklarla oluşur
Bagışık yetmezlik sorunu olanlarda Nocardia spp ve birçok farklı etken olabilir


Tanı: Yüksek ateş toksik tablo ve kötü kokulu balgamı olan bir hastada klinik olarak düşünmelidir
Hava-sıvı seviyesi olan bir kaviter görünüm ya da multipl küçük ekskavasyonlarla seyirli bir pnömoni ile tanı konulur
Gerekirse kompüterize tomografi çekilir
Kan kültürü balgam inceleme ve aerop kültürü mümkünse diger örneklerden kültür yapılmalıdır


Ayırıcı Tanı: En çok akciger kanseri ile karışır
Tüberküloz kist ve büllörle de karışabilir
Bu hastalıklarda sistemik semptomların olmaması pnömoni bulgularının olmayışı ayırıcı tanıda önem kazanır




Tedavi: Antimikrobiyal ajanlar verilir


Çogunlukla anaeroblarla ve polimikrobiyal oldugu için tedavi seçimi buna göre yapılır
Penicillin G + clindamycin veya metronidazol betalaktam/betalaktamaz inhibitörleri karbapenemler immünsupresyonu olanlardabetalaktam ajan + aminoglikozid gram negatif infeksiyonlardaüçüncüjenerasyo n sefalosporin+metronidazol kombinasyonu kullanılabilir
Stafilokokal infeksiyonlarda penisilinaza dirençli penisilinler sefazolin metisilin dirençli stafilokoklarda ve glikopeptitler kullanılır

Postural drenaj destekleyici tedavide önem kazanır gerekirse tanı drenaj amaçlı ve yabancı cisim çıkarma için bronkoskopi uygulanır


Korunma: Aspirasyonun engellenmesi önemlidir
Bilinç bozuklugu ve yutma güçlügü olan hastalarda dikkatli besleme yapılmalıdır
Aspirasyon durumunda hemen posdural drenaj uygulanmalıdır

AKCİĞER KANSERİ



TEMEL BİLGİLER


TANIMLAMA
• Sık görülen akciğer kanserleri iki geniş
gruba ayrılabilir:
1-Küçük hücreli dışı kanser: skuamöz hücreli kanser (en sık); adenokarsinoma ve large
cell karsinoma
2-Küçük Hücreli kanser
• Diğer akciğer habis tümörleri i çok sayıda fakat nadirdir (lenfoma: blastoma
sarkom
vs)

Görülme sıkılığı: Her yıl 175
000 yeni vaka 100
000 70 kişi

Yaş: 50-70 yaş
Cinsiyet: Erkek > Kadın

BELİRTİ VE BULGULAR
• Öksürük
• Nefes darlığı
• Kanlı balgam
• Egzersiz kısıtlaması
• Göğüs ağrısı
• Ses kısıklığı
• Hırıltılı solunum
• Kol/omuz ağrısı
• Yutma güçlüğü
• Kemik ağrısı
• Kilo kaybı
• Kansızlık



NEDENLERİ
• Sigara (% 90 dan daha fazla)
• Asbeste maruz kalma
• Halojen eterler
• İnorganik arsenik
• Radyoizotoplar
• Hava kirliliği
• Diğer metaller




TANI

LABORATUAR
• Tam kan sayımı
• Sodyumpotasyumkalsiyum ve karaciğer enzim anormalliklerini araştırmak gerekir

• Pıhtılaşma faktörleri ve testleri yapılmalıdır




ÖZEL TESTLER
• Elektrokardiogram
• Solunum fonksiyon testleri
• Egzersiz testi
• Stres talyum veya Persantin sintig raf ileri




GÖRÜNTÜLEME
•Akciğer grafisiGöğüs bilgisayarlı tomografisi perfüzyon
sintigrafisi
•Başka organlara atladığı düşünülüyorsaBatın ve Beyin tomografisiKemil sintigrafisi




TANI İŞLEMLERİ
• Fiberoptik bronkoskopi(Bronş içinde ucunda kamera olan bir borula girip inceleme gerekirse biyopsi yapmak)
• ince iğne aspirasyon biopsisi
(Göğüs kafesinden iğneyle girip Akciğerdeki tümörden parça alınması işlemi)
• lenf düğümü biopsisi gereğinde




TEDAVİ
• Küçük Hücreli Akciğer Kanserine Işın tedavisi ve kemoterapi yapılır

• Küçük Hücre Dışı Akciğer kanserinde önce hastalığın evrelemesi ve yayılma durumu tespit edilir
Daha sonra cerrahi tedavi ve/veya ışın-kemoterapi yapılır

• İmmunoterapi
• Gereğinde ağrı tedavisi



HASTANIN İZLENMESİ
Cerrahi olarak tümörün çıkarılabildiği vakalarda
• ilk sene 3 ayda bir
• ikinci sene 6 ayda bir
• Üçüncü ile beşinci sene arası yılda bir izleme yapılır


Cerrahi olarak tümörün çıkarılamadığı vakalarda
• rahatlatma amacıyla için gerektiği kadar izleme yapılır


ÖNLEM/KAÇINMA
• Sigaranın bırakılması
• Asbestden kaçınma


BEKLENEN GELİŞME VE PROGNOZ
• Evre I
skvamöz/ adeno/ large celi kanserlerde cerrahi sonrası 5 yıllık sağkalım % 50
• Evre II skuamöz kanser için cerrahi sonrası 5 yıllık sağkalım % 33 (evre II-B cerrahi sonrası 5 yıllık sağkalım % 15) ve adeno / large celi için % 20
• Not: Cerrahi öncesi evreleme tam kesin olmadığı için 5 yıllık sağkalımi rakamları daha düşüktür

• Eğer Tümör cerrahi olarak çıkarılamıyorsa prognoz kötü olup ortalama % yıllık sağ kalım 8-14 aydır



Akciger kanserleri sik rastlanan ve önemli bir hastalik midir?

Tüm dünyada erkeklerde ve ayni zamanda dünyanin bir çok ülkesinde kadinlarda en sik rastlanan kanser türüdür
Bir çok kanser türünde giderek azalma söz konusu iken akciger kanserine rastlanma sikligi maalesef giderek artmaktadir
Tüm dünyada erkek ve kadinlarda halen en öldürücü kanser türüdür
Genel ölüm nedenleri arasinda dünyada ikinci sirada yer almaktadir


Akciger Kanserinin sebebi nedir?

En iyi bilinen neden sigara içilmesidir
Bazi mesleklerde çalisma hava kirliligi radyasyon genetik faktörler beslenme aliskanliklari gibi adi geçen diger nedenlerin hiç birisi sigara ile mukayese edilecek kadar önemli degildir


Ak toprak kanser yapar mi?

Ülkemizin bazi yörelerinde bulunan ak toprak gök toprak olarak bilinen asbest veya zeolit içeren toprakla temas akciger kanseri yapmaktadir
Duvar sivama ve yer döseme amaçli kullanilan ve bebeklerin altina konan bu topragin bulundugu alanlarda yasayanlarda akciger ve akcigeri örten zardan köken alan kanserlere çok sik rastlanmaktadir


Akciger kanseri bir meslek hastaligi midir?

Evet
Bazen akciger kanseri bir meslek hastaligi seklinde ortaya çikar
Örnegin radyolog hekimler ve diger radyasyonla çalisanlarda ve asbest sanayiinde çalisanlarda akciger kanserleri çok daha fazladir
Asbest bir ses ve isi yalitim maddesi olarak sanayide kullanilmaktadir
Bu is kollarinda (fren ve balata üretimi gemi ve uçak sanayii asbestli tugla ve yapi malzemeleri üretimi gibi) çalisanlarda akciger kanserleri bir meslek riski olarak ortaya çikmaktadir



Akciger kanserinin sigaradan oldugu kesin midir?

Kuskusuz
Sigara ile akciger kanseri arasindaki sebep-sonuç iliskisi dogru orantilidir
Bir kisi sigaraya ne kadar erken yasta baslarsa günde ne kadar çok sayida ve ne kadar uzun süre sigara içerse içtigi sigaradan ne kadar derin dumani içine çekerse akciger kanseri olma riski o kadar fazladir



Sigara içmeyen akciger kanseri olmaz mi?

Olabilir
Ancak bu çok daha az rastlanir bir durumdur
Oysa sigara içen bir kisinin akciger kanseri olma riski içmeyene göre 13 ile 22 kat daha fazladir




Akciger kanserlerinin hepsi sigaradan mi olusmaktadir?

Akciger kanserlerinin %95' inde sebep sigaradir


Önlenebilir kanser ne demektir?

Bazi hastaliklarin -örnegin genetik hastaliklar gibi- nedenleri çok iyi bilinmez yada bilinse bile bunlardan kaçinmak olasi degildir
Oysa diger bazi hastaliklar degistirilebilir çevresel faktörlerle -mikroorganizmalar beslenme aliskanliklari is ve çalisma kosullari hava kirliligi gibi- iliskilidir
Bu faktörler kontrol altina alinabilir ve degistirilebilirse hastalik önlenebilmektedir




Akciger kanseri olmamak için ne yapmaliyim?

Akciger kanserleri sigarayla ortaya çiktigindan önlenebilir kanser türü olarak kabul edilmektedir
Sigara kullanmamakla bir kisi akciger kanseri olma olasiligini çok büyük ölçüde ortadan kaldirmis olmaktadir





Akciger kanseri irsi midir?

Ailede akciger kanseri öyküsünün olmasi sigara içmemek için en önemli nedenlerden birisidir
Çünkü akciger kanserinin ortaya çikisinda genetik faktörler de rol oynamaktadir
Amcanizin babanizin kardesinizin akciger kanserine yakalanmis olmasi eger sigara içiyorsaniz sizin için bir erken uyaridir
Bu uyariyi dikkate almazsaniz sizin yakinlariniz da sizin yasadiginiz türden bir aciya hazirlikli olmalidirlar


Hiç bir sikayetim yok
Yine de korkmali miyim?

Saglikla ilgili her hangi bir yakinmanizin olmamasi çok güzel Ancak bu yaniltici olabilir Bazen hastalik uzun süre kendini belli etmeden ilerleyebilmektedir Sigara içiyorsaniz korkmalisiniz! Gerçekten sizi rahatlatacak bir sözü söyleyebilecek durumda degiliz


Üç yil sigara içip biraktim Kanser olma ihtimalim ne kadar?

Sigaranin kanser yapici etkisi uzun yillar kullanildiktan sonra kendini göstermektedir Sigara içen bir kisi sigarayi kaç yil içerse içsin biraktiktan sonra akciger kanseri olma riski giderek düsmekte ve 5-10 yil içerisinde hiç içmeyenlerle ayni oranda risk tasir duruma gelmektedir

Akciger kanserinin belirtileri nelerdir?

Tüm kanserlerde oldugu gibi kilo kaybi halsizlik istahsizlik yaninda; öksürük balgam çikarma kan tükürme gögüs agrisi nefes darligi hiriltili solunum gibi akcigerlerle iliskili yakinmalar olabilir Bunlara bazen kanserin diger organ ve dokulara yayilmasina bagli olarak vücudun degisik alanlarinda agrilar yutma güçlügü bas agrisi görme denge bilinç bozukluklari vs gibi bir çok farkli sikayetler eklenebilir

Bunlarin hepsinin birlikte olmasi gerekli midir?

Hayir Bazen hiçbirisi bulunmayabilir veya bir ikisi bulunabilir Bazen de bu yakinmalar vardir ancak hasta akciger kanseri degildir Bu belirtilerin hiç biri kansere özgül degildir

Ne zaman doktora gitmeliyim?

Eger uzun yillar sigara içiyorsaniz yasiniz 40' in üzerindeyse ve yukaridaki yakinmalarin biri veya bir kaçi mevcut ise hekime basvurmaniz ve akciger kanseri bakimindan degerlendirilmeniz önerilir


Akciger kanseri nasil teshis edilir?

Yukarida bahsedilen belirtilere sahip bir kisinin öncelikle gögüs röntgeninin çekilmesi ve balgam incelemesinin yapilmasi ilk adimdir
Bunu bronkoskopi ve bilgisayarli tomografiler vd tetkikler izler


Bronkoskopi nedir?

Agiz veya burundan ince ve bükülebilir isikli hortum veya rijit borularla (!) akcigerlerimize kadar girilip solunum yollarimizin içten gözlenerek muayenesidir


Bronkoskopi ne ise yarar?

Solunum yollarinda yerlesmis hastaliklarin teshisi ve tedavisi için kullanilan bir yöntemdir
Hastaligin dogrudan görülebilmesine hasta alandan biyopsi vb islemlerin yapilarak teshis konulmasina yarar


Bronkoskopi sadece akciger kanserlerinin teshisinde mi kullanilir?

Hayir
Solunum sistemini tutan ve bilhassa solunum yollarinda yerlesen bir çok hastaligin teshisinde rutin olarak kullanilmaktadir


Bronkoskopinin tehlikesi yok mu?

Hayatimiz boyunca attigimiz her adimin yaptigimiz her isin bir riski vardir
Trafige çikmanin uçaga binmenin yüzmenin ve daha yapageldigimiz nice isin tasidigi risk bronkoskopinin risklerinden az degildir
Bronkoskopi ve bilhassa bükülebilir cihazlarla yapilan bronkoskopi güvenli muayene yöntemlerinden birisidir
Dikkatli çalisildigi sürece ciddi bir sorunla karsilasma olasiligi son derece düsüktür


Bronkoskopi sirasinda çok aci çekilir mi?

Bronkoskopi öncesinde hastaya anestezi uygulanir
Yani agri öksürük bulanti hislerinin uyanmasina mani olmak üzere solunum yolu boyunca geçici süre uyusma saglayan bir ilaç nefes yoluyla hastaya verilir
Bu islem usulüne uygun olarak yapilirsa hasta agri aci çekmeden bronkoskopi yapilabilir


Akciger kanseri bir kaç çesit midir?
Akciger kanserleri farkli hücre tiplerine göre gruplandirilir
Her türün seyri tedaviye cevabi farklidir
Tedavi planlanirken kanserin türü de bilinmelidir
Hastaligin agirligi da türüne göre farklilik gösterebilir


Bronkoskopi yapilan kisilerde bazen sonradan kanser çikiyor mus?

Böyle bir sey asla dogru degildir
Bronkoskopi yapilan kisilerin bir kisminda zaten kanseri teshis için bu islem yapilmaktadir
Dolayisiyla bronkoskopi yapilan kisilerin bazisina kanser teshisi konmasi bronkoskopi yapildigindan degildir
Bilakis kanser oldugu düsünüldügünden bronkoskopi yapilmistir


Akciger kanseri teshisi konan hastaya ne yapilmalidir?

Öncelikle kanser oldugu mutlaka biyopsi ile kesinlestirilmelidir
Sadece muayene veya röntgenlerine bakarak kanser teshisi konamaz
Bunu takiben kanser tipi belirlenmelidir
Bundan sonra ise kanserin büyüklügü yerlesim yeri yayildigi diger bölgeler arastirilmaldir
Bu islemlere evreleme diyoruz
Son olarak hastanin direnci günlük yasamini devam ettirirken sahip oldugu performans tayin edilip hasta ile konusarak tedavi karari verilmelidir


Parça almadan tedaviye baslansa olmaz mi?

Bazi hastalar parça alinmasina (biyopsi) pek sicak bakmiyorlar
Oysa bu yapilmadan kanser tedavisine baslanamaz
Kanser tedavisinde kullanilacak yöntemler ve ilaçlar hastaya bir çok bakimdan riskler getirecektir
Bu riskleri üstlenmesi için öncelikle kanser teshisinden ve tipinden emin olmak gerekir
Rastgele kanser tedavisi olmaz


Parça alininca kanser yayilir mi?

Usulüne uygun sekilde deneyimli eller tarafindan yapildigi sürece böyle bir tehlike söz konusu degildir


Akciger kanserinin tedavisi var mi?

Elbette
Akciger kanserli hastalarda da hastanin durumuna göre çesitli tedavi sekilleri vardir
Ameliyat radyoterapi (isin tedavisi) kemoterapi (ilaç tedavisi) destek tedavisi ve ismi burada verilmesine gerek olmayan diger tedavi yaklasimlari halen uygulanmaktadir


Bu tedavilerle hastalik iyilesebiliyor mu?

Hangi hastalikta olursa olsun uygulanacak tedavinin %100 basarili olacagini önceden bilmek olasi degildir
Akciger kanserinde de bu tedaviler ile bazen tam sifa bazen düzelme bazen ise sadece hastaligin ilerleyisini durdurmak mümkündür
Kuskusuz basarisiz kalinan olgular da söz konusudur
Hastanin hastaligin ve uygulanan tedavinin türüne göre bu sonuçlar degisebilir


Bu tedaviler gerçekten ise yariyor mu?

Bazi kanserlerde elimizdeki tedavi sekilleriyle kanseri tamamen yok etme sansi akciger kanserlerine göre çok daha yüksektir
Ancak akciger kanserli olgularda da bu sans vardir
Hastanin bu sansini kullanmasi uygun olan tercihtir


Akciger kanserli hasta eninde sonunda ölür mü?

Hastayi tedavi ederken amacimiz onu ölümsüz kilmak degildir
Buna kimsenin gücü yetmez
Ancak hastaligi yok etmek küçültmek sinirlamak sag kalimi uzatmak hastanin yasam kalitesini artirmak gibi amaçlarimiz vardir
Bunlardan hangisine ne ölçüde ulasilirsa ulasilsin tedavi basarili olmus sayilmalidir
Su unutulmamalidir ki sadece akciger kanserli hastalar için degil ölüm hepimiz için kaçinilmazdir


Yöremizde akciger kanserlerinin teshis ve tedavisi için gerekli imkanlar var mi?

Evet
Trabzon bu bakimdan Türkiye' de en iyi merkezlerden birisidir
Bu hastaligin teshis ve tedavisi gerekli her türlü donanim ve ekipman mevcuttur
Hastanemizde teshisten tedaviye her türlü hizmeti vermekte ve bu hastalarimizi hiç bir dis merkeze tasinmak zorunda birakmadan onlari tedavi etmekteyiz


Akciger kanserli hasta ne kadar yasar?

Çok sik sorulan bu sorunun cevabi maalesef bizde yoktur
Insanlarin yasamalarina ve ölmelerine karar vermek hekimlere düsmez
Hekimler kendi yasamlarinin bile ne zaman ve nasil sonlanacagini bilemezler


Ameliyat olmadan ilaçla tedavi olsam olmaz mi?

Bazi hastalarimiz kendilerine ameliyat önerdigimizde bu sekilde bir soru soruyorlar
Oysa biz her hastaya ameliyat olmasini tavsiye etmeyiz
Ancak hastanin tedavisi için ameliyat gerekiyorsa bunun yerini ilaç veya isin tedavisiyle doldurmak mümkün degildir
Ameliyat için uygun bulunan hasta mutlaka ameliyat olmalidir


Hem ameliyat hem de ilaç tedavisi birlikte uygulanir mi?

Evet
Bazen ameliyat radyoterapi ve/veya kemoterapi birlikte uygulanabilir
Bu es zamanli da olabilir
Birbirini takip edecek sekilde de olabilir


Ilaçla tedavi süresi ne kadar olmali?

Kanser tedavisinde kullanilan ilaçlar belirli araliklarla tekrarlayacak sekilde (kürler halinde) verilir
Hastanin ve hastaligin tedaviye cevap vermesi durumuna göre kürlerin sayisi degismektedir


Kanser tedavisinin yan etkileri nelerdir?

Yan etkiler kullanilan ilaca ilaç veya isini uygulama teknigine ilaç veya isinin dozuna hastanin yasina ve organ fonksiyonlarina birlikte kullanilan diger ilaç veya tedavilere bagli olarak degisir


Kanser tedavisi saç dökülmesi bulanti kusma yapar mi?

Bu sekildeki yan etkiler kanser tedavisi sirasinda sik görülmektedir
Ancak bunlarin hepsi de tedavi tamamlandiktan sonra geri dönüslüdür
Bazi ek ilaçlarla bulanti önlenebilir
Ishaller enfeksiyonlar radyoterapi alaninda cilt yaniklari yutma güçlügü agizda yaralar ve akcigerlerde fibrozis olusabilir
Bu durumlarla karsilasmamak için gerekli önlemler alinmali ancak buna ragmen olustugunda ise uygun sekilde tedavi edilmelidir


Kanserle basa çikmak için bu tedaviler disinda nelere dikkat edilmeli?

Kanser teshisi çogu kez hastada bir psikolojik travmaya yol açmakta ve bunu bazen depresyon izlemektedir
Hastaligin adinin kanser olmasi her seyin bittigi anlami tasimaz
Kisinin olayi gerçek boyutlariyla tanimasi hastaligini tipini agirligini ögrenmesi kendisini bekleyen risklerden haberdar olmasi planlanan tedavi biçimleri hakkinda ve en dogru karari vermek üzere bilgilenmesi gereklidir
Bu hekimiyle çok iyi bir iliski kurmasini gerektirir
Kanser tanisi aldi diye kendini sosyal sorumluluk ve çevresinden dislamamali hastaligi elverdigince ugrasilarini sürdürmeli ancak yeterli uyku dengeli beslenme ve stresten uzak kalmaya özen göstermelidir
Hastada agri öksürük gibi yasam kalitesini bozan yakinmalar varsa bunlara dönük tedaviler ihmal edilmemelidir
Tedavi sirasinda ve tedavi sonrasinda gerekli kontrollerini zamaninda yaptirmalidir


Kanser agrisini nasil kesebiliriz?

Bazen akciger kanseri çevre dokulara veya uzak organlara yayilarak siddetli agrilar olusturabilir
Bu durum hastayi fazlasiyla rahatsiz eder ve bezdirir
Kanserle bas edilemese bile bu agrinin giderilmesi çok önemlidir
Ancak agriyi gidermek için bazen dogrudan morfin vb ilaçlar baslanmaktadir
Gerçi bu ilaçlar kanser agrisinin tedavisinde kullanilirlar ve çok da etkin ilaçlardir
Ancak bu ilaçlara bir süre sonra tolerans gelisir ve baslangiçtaki etki artik görülmez olabilir
Bu nedenle agri tedavisinde basamak basamak ilerlemeli önce basit agri kesicilerle ise baslanmalidir
Gereginde doz artirilaraki kombinasyonlar uygulayarak zaman kazanilmalidir
Morfin vb ilaçlar ileri dönemler için rezerv tutulmalidir


Kanser teshisi hastaya söylenmeli midir?

Hastaya asla ve hiçbir zaman yalan söylenmemelidir
Hastanin hastaligi hakkindaki sorularina dogru cevaplar verilmelidir
Ancak bütün dogrulari hemen söylemek dogru olmayabilir
Yavas ve kademeli olarak bilgi aktarilmali sorun açiklanirken çare ve tedavi biçimi birlikte anlatilmalidir
Hastanin yasamla bagi ve iyilesme umudu sarsilmamalidir
Kuskusuz bu bir üslup sorunudur
Hastasini önemseyen acisini paylasan ona zaman ayiran sabirla dinleyen onun sorununa çare arayan umudunu artiran empatik bir hekim davranisi iyi bir tedavi kadar belki de akciger kanseri için bundan daha önemlidir

AKDENİZ ANEMİSİ


Thalassemi önlemi alinabilir kalitsal geçisli bir kan hastaligidir


Thalassemi Hastaligi önlemi alinabilir kalitsal geçisli bir kan hastaligidir
Dogum öncesi erken tani ile önlenebilen genetik geçisli (iki tasiyici ebeveynden çocuklar aktarilan) ciddi bir kan hastaligidir
Bulasici yada bir kanser türü degildir
Kesin bir tedavisi yoktur
Fakat thalassemi hastalarinin yasam kalitesini arttirmak ve sürdürmek için ömür boyu tedavi gereksinimi vardir


Thalassemi tasiyicisi iki ebeveynin evlenmesiyle her gebelikte dogacak olan bebegin tasiyici olma riski %50 thalassemi majör olma riski %25 ve saglam bebek olma sansi ise %25 tir


THALASSEMI'nin Klinik Sekilleri Nelerdir?

A
THALASSEMI MINÖR:

Thalassemi tasiyicilari olup hiçbir tedaiye ihtiyaç duymadan hayatlari sürdürebilirler
Thalassemi'nin gelecek nesillere aktariminda rol oynarlar
Bireylerde hafif bir kansizlik gözlenebilir
Bunun demir eksikligi anemisiyle karistirilmamasi gereklidir

• • ÜLKEMIZDE TAHMINEN IKI MILYON THALASSEMI TASIYICISI VARDIR

B
THALASSEMI INTERMEDIA:

Düzenli kan aktarimina gerek duymadan yasayabilen thalassemi hastaliginin (Thalassemi Major'ün) daha hafif bir türüdür
Sikayetler 2-4 yaslarda belirgin olur
Sarilik dalak-karaciger büyüklügü büyüme geriligi olabilir
Enfeksiyonlar sirasinda destekleyici kan transfüzyonlarina gereksinim olabilir




C
THALASSEMI MAJÖR:

Thalassemi hastaligi dedigimiz grubu olusturur
Thalassemi‘nin agir ve siddetli seklidir
Bu grup bireyler Beta-Thalassemi Majör tanisi ile ömür boyu tedavi görürler


• Tanisi tedavisi seyri ve gelismeleriyle ilgili bilgi asagidadir



THALASSEMI MAJÖR Nasil Anlasilir?

Thalassemi hastasi olarak dogan bir bebek dogumda normaldir
3-4 ayliktan sonra kendileri için gerekli kirmizi kan hücresini (alyuvar) yapamadiklarindan dolayi kansizlik belirtileri ortaya çikar
Çocuklarda; renk soluklugu istahsizlik huzursuzluk karaciger-dalak büyümesi sonucu karin sisligi sik sik ateslenme gelisme geriligi görülür


Hastalik çocugun yapisinda da bozulmaya neden olur
Kemik iligi kemik içinde genisler ve gereginden çok kirmizi kan hücresi yapmak için ugrasir
Bütün bu çabalar bosunadir
Yaptigi alyuvarlar yeterli hemoglobin tasimazlar ve kemik iliginden disari çikmadan ölürler
Iligin bu asiri çabasi kemiklerin genislemesine zayif düsmesine ve seklin bozulmasina neden olur
Yanak ve alin kemikleri firlamaya baslar
Çocugun yüzü herkesin fark edilebilecegi sekilde karakteristik bir görünüm alirlar


Tibbi olarak thalassemi tanisi “Hemoglobin Elektroforez” adi verilen kan testi ile konur
“Thalassemi Testi” dedigimiz bu test ayni zamanda tasiyici olup olmadiginizi da belirler


Thalassemi Testi (Hemoglobin Elektroforezi) Tüm Üniversite hastanelerinde bazi arastirma hastanelerinde ve bazi özel laboratuarlarda yapilmaktadir




THALASSEMI MAJÖR'ün Tedavisi Nedir?

Tüm kalitsal hastaliklarda oldugu gibi thalassemi majörün de KESIN BIR TEDAVISI YOKTUR
Ancak hastalarin yasamlarini sürdürebilmeleri ve yasam kalitelerini arttirabilmeleri için ömür boyu tedaviye ihtiyaçlari vardir


Suanda uygulanan en uygun tedavi;

Kan nakli desferal tedavisi ve gerekli oldugunda dalagin ameliyatla alindigi kombine bir tedavidir


Hasta ömür boyu 2-3 haftada bir kan alir
Hemoglobin düzeyini normalde tutabilmek için alyuvar (eritrosit) aktarimi yapilir
Her kan aktarimindan sonra yeni kan içindeki kirmizi kan hücreleri bir sonraki kan aktarimina kadar yavas yavas parçalanir ve parçalanan kan hücrelerinden salinan demir vücutta birikir
Biriken demir ise vücut disina atilmazsa karaciger kalp ve diger organlara zarar verir
Çocugun büyüme ve gelisimini engeller
Eger bu zarar engellenmezse thalassemi hastalari ergenlik çaginda kaybedilebilir
Bu nedenle biriken demirin vücuttan atilmasi gerekir
Bu da DESFERAL isimli ilaç ile saglanir
Bu ilaç her gece desferal pompasi ve özel bir igne araciligiyla 10-12 saat gibi uzun bir sürede deri altina verilerek vücuttan demiri toplar ve idrar ile atar
Dalagin asiri büyümesi durumunda ise cerrah tarafindan ameliyat ile dalak alinir (splenektomi)


Demir atilimini kolaylastirmak için günümüzde yeni arastirmalar ve çalismalar halan sürmektedir
Dijital olmayan elastik ve tek kullanimlik infüzyon pompalari ile islem biraz daha etkili ve kolay hale gelmistir
Bunun yaninda desferal yerine agizdan hap kullanim çalismalari sürmektedir


• Tedavi ile ilgili son gelismeleri sitemizden takip edebilirsiniz


ALTERNATIF TEDAVI ;

KEMIK ILIGI NAKLI:

Bir thalasseminin kemik iligi yeterli ve normal sayida alyuvar hücresi yapamaz
Çalismayan kemik iligi yerine normal kemik iligi yerlestigi takdirde problem çözümlenebilir
Tabi bu iligin thalassemili vücudun reddetmeyecegi hastanin doku yapisina uygun bir donör (verici)den alinmasi ile olur


KÖK HÜCRE NAKLI:

Son yillarda kemik iligi disinda periferik kan ve kord kaninin da kök hücre kaynagi olarak kullanilmasi kök hücre naklini gündeme getirmisti


THALASSEMI MAJÖR'da Yasanan

Fiziksel Ruhsal ve Ekonomik SORUNLAR!

Thalassemi hastalari her kan transfüzyonlarinda; transfüzyon esnasinda yasanabilecek reaksiyonlarin yani sira kan yolu ile bulasan hastaliklarin [Malarya parazitleri (sitma) Sifilis AIDS Hepatit Enfeksiyonlari vb…] bulasma riskiyle de karsi karsiya kalirlar


Düsük kan aktarimi ve asiri demir birikimi ile ciddi kalp komplikasyonlari sik görülür
Bu sorun erken yasta ölüm sebebi olarak karsimiza çikmaktadir


Asiri demir birikimi nedeniyle karaciger büyümesi olur
Ayrica kan aktarimi esnasinda geçebilecek hepatit enfeksiyonlari ki özellikle Hepatit C virüsü karacigerde yerlesirse Kronik Hepatite dönüsebilir
Hatta bu siroz ve karaciger kanserine kadar gidebilir


• Günümüzde Hepatit B virüsüne karsi asilama ile bagisiklik saglanabilirken Hepatit C asisi mevcut degildir!

Asiri demir birikimi Endokrinolojik komplikasyonlara da neden olur
Demir vücut fonksiyonlarinin çogunu kontrol eden endokrin bezlerine girer ve onlari baskilar
Bu ergenlikte büyüme gelismeyi yavaslattigi yada engelledigi gibi yetiskinlerde seksüel yönden düsüs gözlenebilir
Bunun yaninda hipertriodizm ve hipoparatriodizm gelisebilir
Ayrica demir birikimi pankreasin islevini bozdugundan diabetes mellitüs (seker hastaligi) görülür


Asiri demir bikrimi cilt üzerinde koyu bir rengin ve yama gibi noktalarin olusmasina neden olur


Thalassemi hastalarinda osteoporoz (kemik erimesi) de görülmektedir
Buna sebep olan faktörler ise; kansizlik nedeniyle dokularin oksijensiz kalmasi demir birikimi desferrioxamine yan etkisi yaninda endokrin faktörler ve genetik faktörlerdir


Bir thalassemi hastasi ve ailesi ayni zamanda ekonomik açidan da çok büyük sorunlar yasar
Çünkü aylik maliyeti çok ciddi rakamlara ulasan bir hastaliktir
Yasam boyu her ay böyle bir maliyetin hastanin kendisi/ailesi tarafindan karsilanmasi mümkün degildir
Bu nedenle hiçbir saglik güvencesi olmayan hastalarin yasam süreleri ve yasam kaliteleri düsmektedir
Bu günün sartlarinda ortalama aylik tedavi maliyet 15 – 2 milyardir ! Bunun yaninda hastanede oldugu gün için yeme-içme ulasim ve sehir disindan geliyorsa gerektiginde konaklama ihtiyaçlari için yaptigi harcamalar da söz konusudur


Böyle bir hastaligi tasiyor olmak hasta ve yakinlari için hiçte kolay degildir
Özelliklede bireyin kendisi için bunu ömür boyu tasimak çok zor bir istir


Böyle bir tedaviye ömür boyu katlanmak sonradan ortaya çikan diger fiziksel rahatsizliklara direnç gösterip onlarla bas edebilmek bu maliyetin altindan kalkabilmek kendi kisiligini ve benligini bulma çabalari yasitlariyla arasinda olusan farkliliklari kabullenebilmek ve topluma kendini kabul ettirmek egitim ve is hayatinda önüne konan büyük engellerle mücadele etmek saglikli bireylerle arkadaslik kurabilmek ve karsi cinsle iliski olusturabilmek daha da önemlisi ölüm kaygisiyla yasamak çok ama ÇOK ZORDUR !!!


THALASSEMI MAJÖR Nasil Önlenebilir?

Dogum Öncesi Tani (Prenatal Tani) Yöntemi ile hastaligi anne karninda erken dönemde tanimlayarak aileye gebeligi sonlandirma sansi verebilir
Bu suretle thalassemi hastasi bebeklerin dogumu önlenmis olur


Iki tasiyicinin evlenmesi durumunda hamileligin 6
-8
haftasi koriyonik villustan (kordon bagindan) veya 18
-22
haftasinda bebekten alinan sivi örnegi ile bebegin hasta olup olmadigi ögrenilir
Bebek hasta ise anne- baba ile görüsülerek bebegin dogmasi engellenir
Dogum öncesi tani ile saglam olacagi belirlenen bebeginde dogmasina izin verilir


Dogum Öncesi Tani (Prenatal Tani) Tüm Üniversite hastanelerinde yapilmaktadir


THALASSEMİA’DE KEMİK İLİĞİ NAKLİ

GİRİŞ

Thalassemiahemoglobin yapısındaki globin zincirlerinin yapımında bozukluğa yol açan heraditel hastalıklar grubuna betimlemekte kullanılan bir terimdir
Thalassemia dünyada en sık görülen tek gen bozukluğudur
Özellikle Akdeniz bölgesiOrta Doğu ve Asya kıtasında Thalassemia’ye çok sık rastlanmaktadır
Sadece Akdeniz bölgesinde 200
000 Beta Thalassemia Majör’lü hasta olduğu varsayılmaktadır
YunanistanGü ney İtalyaİran Güney RusyaHindistan ve Güneydoğu Asya’da taşıyıcılık oranı % 10-15 arasındadır
Beta Thalassemia Majör’de erişkin tip Hemoglobin A’nın Beta zincirinde sentez bozukluğu söz konusudur
Bunun sonucunda zincir yapımında oluşan dengesizlikeritroid prekürsörlerde ve eritrositlerde serbest Beta zincirlerinin birikimine neden olur
Bu durumda intramedüller parçalanmaapoptozisineffekti f eritropoezis ve hemolitik anemiye yol açar


Son 30 yılda Thalassemia’li hastaların izlem ve tedavisinde önemli değişiklikler olmuştur
Düzenli transfüzyon uygulamaları ve demir birikimine yönelik şelasyon tedavileri Thalassemia’li çocukların hayat kalitesini önemli ölçüde arttırmıştır
Düzenli eritrosit transfüzyonları anemi komplikasyonlarını ve kompansatuar kemik iliği genişlemesini engeller
Demir şelasyonunda kullanılan desferroksamine ile de demir birikimine bağlı komplikasyonlar büyük ölçüde engelleneceğinden sürvi uzar
Artık Thalassemia hızla ölüme yol açan bir hastalık değil uzun sürvi sağlanabilen kronik bir hastalık olarak tanımlanabilir


Ancak tüm bu tedavi yaklaşımları pahalıtemini zorkişiye rahatsızlık verici ve zaman alıcıdır
Tüm bu nedenlerle tedaviye uyumda ciddi sorunlar yaşanmaktadır
Ayrıca yinede engellenemeyen demir birikimi sonucu gelişen organ yetersizlikleri ve özellikle gelişmekte olan ülkelerde kanla geçen viral infeksiyon etkenlerinin yol açtığı hepatitler hastalığı progressif ve fatal hale getirmektedir
Gelecekte belki kolay uygulanır oral kelatör ve genetik mühendislikle yapılabilecek gen manüplasyonları hastalığın tedavisinde önemli aşamalar sağlayabilecektir
Ancak bugün için uygulanabilecek en uygun tedavi yaklaşımıhastalığın kemik iliğinde olduğu da göz önüne alınırsaallojenik kemik iliği nakli (AKİT) dir


Son yıllarda özellikle gelişmekte olan ülkelerde tedavi yaklaşımları yanında koruyucu hekimlik de önem kazanmıştır
Genetik danışma ve prenatal tanı ile defektif gebeliklerin sonlandırılması konusunda başarılı çalışmalar yapılmaktaysa dadini ve sosyal sorunlar bu yöntemlerin etkinliğini azaltmakta ve toplumsal bir eliminasyonu engellemektedir


KEMİK İLİĞİ NAKLİ

Kemik İliği Transplantasyonu (KİT) günümüzde onkolojide ve onkoloji dışı pek çok hastalığın tedavisinde başarıyla kullanılmaktadır
Onkolojideöz ellikle cerrahi-kemoterapi-radyoterapi gibi diğer tedavi yöntemlerinin başarısız kaldığı olgularda KİT hayat kurtarıcı olabilir
Konjenital veya edinsel pek çok hematolojik ve immünolojik sorunun tedavisinde de KİT uygulanmaktadır
3 uygulama şekli vardır
Allojenikotolog ve sinjenik KİT
Kök hücre kaynağı olarak da kemik iliği yanında periferik kök hücre kordon kanı ve fetal karaciğer hücrelerinden yararlanılmaktadır


Thalassemia’de ilk başarılı uygulama 1981’de Thomas ve arkadaşları tarafından Seattle ABD’de yapılmıştır
Hiç transfüze edilmemiş18 aylık bir bebek olan bu olguya HLA uygun kız kardeşinden AKİT uygulanmış ve halen devam etmekte olan uzunhastalıksız bir sürvi sağlanmıştır
İlk seri çalışmalar da Lucarelli ve arkadaşları tarafından Pesaro İtalya’dan yayınlanmıştır
Öncü niteliğindeki ve hazırlama rejimi olarak Siklofosfamid (CY) + Tüm Vücut Işınlaması (TBI) kullanılarak yapılan AKİT’lerde en büyük sorun graft rejeksiyonu ve erken toksisite olmuştur
1983’ten beri ise Santos’un lösemili hastalar için önerdiği Busulfan (BU) + Siklofosfamid (CY) başarıyla kullanılmaktadır
Bugün Thalassemia’deallojenik uygulamalardakardeş veya HLA uyumlu panel kaynaklı vericilerin kemik iliğiperiferik kök hücre ve kordon kanı kaynak olarak kullanılmaktadır


SONUÇ

KİT ilk kez malignitelerde ve hızla fatal olabilecek durumlarda kullanılmıştır
Ancak hızla kullanım alanları artmış ve özellikle hemoglobinopatilerde önemli kullanım alanı bulmuştur
1982’deki ilk başarılı uygulamadan sonra dahi Thalassemia’de KİT’in yeri ciddi tartışmalara yol açmıştır
Başarılı sonuçlara rağmen pek çok yerde hayat kurtarıcı olarak değil elektif bir işlem olarak görülmektedir
Etik yönü de halen tartışılmaktadır
Pek çok hematoloji Thalassemia tedavisinde konservatif yaklaşımları benimserkenvericisi olanlarda bile gen tedavisinin yakın bir tarihte uygulanması olasılığı ile çekimser kalmaktadırlar
Ancak gen tedavisi henüz oldukça problemli ve pratik uygulamalardan uzaktır


Bugün için AKİT Thalassemia’de tek küratif yaklaşımdır ve Thalassemia’nin sık görüldüğü pek çok ülkede KİT programlarına alınmıştır
Özellikle HLA uygun aile içi vericisi olan Sınıf I hastalardaerken dönemde yapılacak KİT büyük oranlarda küratiftir ve hastalara bu şans tanınmalıdır



KÖK HÜCRE NAKLI

Kemik iligi transplantasyonu yillardan beri bazi kanser türlerinde ve dogustan olan bazi hastaliklarin tedavisinde basari ile uygulanmaktadir
Son yillarda bu konudaki bilimsel çalismalara teknolojideki gelismelerinde eklenmesiyle önemli gelismeler saglanarakkemik iligi transplantasyonunun birçok hastalikta tek tedavi sansi olarak kullanimi gündeme gelmistir
Kemik iligi disinda periferik kan ve kord kaninin da kök hücre kaynagi olarak kullanilmasi ile kemik iligi nakli yerine “kök hücre transplantasyonu” terimi tercih edilmektedir


KÖK HÜCRE KAYNAKLARI :

Kök hücre vericisi olarak tercih edilen doku gruplari tam uyumlu kardeslerdir
Bir veya birkaç antijeni uyumlu olmayan kardesanne-baba veya doku gruplari tam uyumlu akraba olmayan vericilerden de kök hücre transplantasyonu yapilabilir
Ancak doku grubu tam uyumlu kardeslerden yapilan transplantasyonlar daha basarili ve sorunsuz seyretmektedir


TRANSPLANTASYONDA KULLANILACAK KÖK HÜCRE KAYNAGI OLARAK;

• Kemik Iligi

• Periferik Kan

• Kordon Kani kullanilabilmektedir


PERIFERIK KÖK HÜCRE TRANSPLANTASYON AVANTAJLARI:

• Daha hizli engrafman saglanmasi

• Trombosit ve eritrosit ihtiyaci daha az

• Daha az antibiyotik tedavisi

• Hastanede kalis süresi daha kisa

• Donöre genel anestezi ve invaziv teknikler gerekmiyor


I
KÖK HÜCRELERIN HAZIRLANMASI :

Periferik kök hücreler aferez ünitelerinde periferik kök hücre toplama programi kullanilarak toplanir
Kök hücre toplanacak hasta veya donör önceden hiçbir islem yapilmadan veya kemik iliginden kök hücreleri periferik kana çikarmak için mobilizasyon uygulanarak toplama islemine alinirlar




MOBILIZASYON YÖNTEMLERI VE KÖK HÜCRE TOPLANMASI:

• Kemoterapi

• Büyüme Faktörleri-GCSFGMCSF

• Kemoterapi + Büyüme Faktörleri

Sadece kemoterapi veya sadece büyüme faktörleri kullanildiginda kök hücre sayisi normalin 10-30 kati kadar arttirilabilirkenkemoterapi + büyüme faktörleri kullanildiginda 50-200 kat kök hücre artisi saglanabilmektedir
Ancak kemoterapi sadece otolog transplantasyonlarda uygulanmaktadir


Kemoterapi amaciyla siklofosfamidetoposid veya baska protokoller kullanilabilmektedir
Kemoterap i sonrasi beyaz küre 1500-2000/mm3 düzeyine gelince afereze baslanmaktadir


Mobilizasyon amaciyla büyüme faktörü olarak genellikle granülosit stimüle edici faktör (GCSF) veya granülosit-makrofaj stimüle edici faktör (GMCSF) kullanilmaktadir
Kök hücre toplamak için büyüme faktörü uygulanmasini takiben 5
günde aferez islemine baslanir
Afereze devam edilecek ise 6 ve 7
günlerde de büyüme faktörü kullanilabilir
Ancak 7
günden sonra periferik kandaki kök hücre sayisinin azaldigi bildirilmektedir


Aferez ünitelerinde yapilan kök hücre toplama islemine bir seansi yaklasik 3-4 saat kadar sürebilmektedir
Islem süresi ve seans sayisi toplanmasi hedeflenen hücre sayisina bagli olarak degisebilmektedir
Tek seans yeterli olabilecegi gibi bazen 3 veya 4 seansa gerek duyulabilmektedir
Periferik kök hücre toplama islemlerinin bir aferez ünitesinde hasta (veya donör) bir koltukta otururken yapilabilmesi ve kemik iligi toplanmasi için gerekli olan ameliyathane sartlari ve genel anesteziye gerek duyulmamasi önemli bir avantajdir


Toplanan kök hücreler eger alici hasta hazir ise hemen kateterden infüzyonla verilir
Otolog transplantasyon veya alici hastanin hazirlanacagi durumlarda özel koruyucu karisimlar ile (DMSO ve HES) karistirilan kök hücreler derin dondurucularla dondurulduktan sonra azot tankina konularak senelerce saklanabilir


II
ALICININ HAZIRLANMASI

• Biyokimyasalmikrobiyolojik ve serolojik testler yapilir
Dis çürükleri gibi enfeksiyon kaynaklari tedavi edilir
Hastaya ve aileye yapilacak islemler hakkinda bilgi verilir
Transplantasyon için uygun ortam sartlarina sahip transplantasyon servisine yatirilir


• Çift lümenli Hickman kateter takilir
Antibakteriyelantivir al ve antifungal proflaktik tedavi baslanir


• Conditioning (hazirlama) rejim: Yüksek doz kemoterapi veya total vücut isinlamasi ile yapilir
Altta yatan hastaligin tipine göre degisiklik gösterir
Talasemili hastalar için genellikle busulfan + siklofosfamid kullanilir
Bu tedavinin üç amaci vardir:

• Kemik iliginde bosluk açma

• Immünosüpresyon

• Hastaligin eredikasyonu


Hazirlama rejiminde kullanilan tedavilerin gastrointestinalrenalhepatik pulmonel ve kardiak sistemler üzerine yüksek toksik etkileri vardir


• GVH proflaksisi: Donör lenfositlerinin neden olabilecegi graft versus host hastaligina önlem olarak siklosporin A ve methotraxate kullanilmaktadir


PERIFERIK KÖK HÜCRE TRANSPLANTASYONU KOMPLIKASYONLARI:

1
KÖK HÜCRE TOPLANMASI ASAMASINDA :

• Trombositopeni

• Anemi

• Lökopeni

• Hipokalsemi

• Mobilizasyon rejimlerinin komplikasyonlari


2
CONDITIONING – YÜKSEK DOZ HAZIRLAMA KEMOTERAPISI ASAMASIMDA :

• Nötropenik sepsis

• Trombositopenik kanamalar

• Hepatik veno-oklusive hastalik

• Intertisiyel pnömoni

• Geç engrafman

• Greft basarisizligi

• SSS toksisitesi

3
KÖK HÜCRE INFÜZYONU ASAMASINDA :

• Atestitreme

• Tasikardi

• Bulantikusma