İlk olarak şunu söylemek lazım: akordiyon (daha doğrusu "akordiyon ailesi") dünyada en AZ standartlaşmış müzik enstrümanı türüdür. Her ne kadar iç mekanizmaları hemen hemen aynı olsa da tuş sistemleri çok farkeder.

En geniş tarifi yapman için önce sol el ve sağ el olarak bir ayırım yapalım. Farklı tür akordiyonlar arasında sol ve sağ el için hangi sistemleri kullandıklarına göre bir ayırım kolaylıkla yapabiliriz.

Sağ elde tarafında:
-piyano
-kromatik
-diyatonik

olarak üç farklı sistem vardır.

Sol el tarafında ise
-Stradella
-serbest bas
-karma
-diyatonik

olarak 4 sistem vardır.

Tüm akordiyonlar sol el ve sağ el için bu sistemlerden birinin seçilmesi ile oluşmuştur.

SAĞ EL TARAFI

Piyano sistemi:
Bu ülkemizde tipik akordiyon türüdür. Sağ tarafta DO major gamına göre beyaz ve siyah tuşlar bulunur.

Kromatik sistem:
Sesler yarım ses aralıkla dizilmiştir. Düğmelerin tamamı beyaz olduğu gibi çalmayı kolaylaştırmak için tam sesler beyaz arızalar siyah olabilir.
Yalnız bunlarda Kıta Avrupası ve Rusya farklı sistemler kullanır (F klavye ve Q klavyeye benzetebiliriz). Alırken çalmak istediğiniz müzik türüne göre seçim yapmanız en doğrusudur.

Bunların 3-5 sütün arası düğmesi bulunur.

Diyatonik sistem:
Bunların farkı körüğü iterken ve çekereken tuşlardan farklı notalar çıkmasıdır. Bu yüzden az sayıda düğmeleri bulunur (1-3 sütun). Genelde İspanya ve Güney Amerika ülkelerinde tercih edilir. Az sayıda tuş olduğundan hafif ve ucuzdur ve çok hızlı çalınabilir. Ama satın alırken hangi gama göre çalacağınızı bilmeniz gerekir çünkü belirli bir gamın dışındaki sesler bulunmaz (en yaygını Do ve FA major olanlarıdır).

SOL EL TARAFI:

Bu tarafta Stradella serbest bas karma ve diyatonik sistemler bulunur:

Stradella:
her akor için bas sesler ve sırasıyla majör minör minör yedili ve bemol beşli (1-b3-b5) akorlar bulunur. En yaygın olan tür budur. İyi tarafı çalmanın kolay olmasıdır. Kötü tarafı sadece akor çalabilmesi ve aletin yapısında var olmayan akorları çalmanın (imkansız olmasa da) çok zor olmasıdır.

Serbest bas:
Kromatik sistemle aynıdır. Tüm düğmeler tek bir ses verir (akor yerine). Her türlü parça (piyano veya orgda olduğu gibi) çalınabilir ancak çalmak da epey zordur (çünkü piyano çalarken körüğü düşünmenize gerek yok ve tüm notaları aynı anda görebilirsiniz akordionda bas tarafı görme şansınız yoktur). Genelde Rus akordionlarında bu sistem vardır.

Karma sistem:
Sol tarafta bazı notalar tek ses bazıları akor verir. Genelde diyatonik akordiyonlarda bu sistem kullanılır. stradelladan farkı
1. Çok az sayıda düğme bulunması
2. Stradellada sesler satırlar halinde dizilmişken karmada sütunlar halinde dizilmesidir.

Genelde diyatonik akordiyonlarda kullanıldığı için akorlar da sadece entrümanın çalabildiği gamla oluşturulan akorlardır.

Diyatonik:

Sağ el diyatonik sisteme benzer biçimde düğmeler tek ses verir ve körüğü iterken veya çekerken bu ses farklıdır.

Bir debazı akordionlarda sol tarafta dönüştürücüler bulunur ("convertor" olarak geçer). Bu akordiyonlarda ister Stradella ister serbest bass kullanma seçeneği vardır.

Şimdi en yaygın türlere bakalım:

"NORMAL" AKORDİYON: sağ taraf piyano sol taraf Stradella

RUS AKORDİYONU: sağ taraf kromatik sol taraf serbest bas (aslında sol taraf sağ tarafın tam tersi ayna yansımasıdır. Bu yüzden iki tarafı ayrı ayrı öğrenmeye gerek kalmaz).

GARMON (QARMON): sağ taraf diyatonik sol taraf karma (yani garmon alırsanız istediğiniz herhangi bir parça çalma şansınız olmaz sadece Azeri vb müziklerini icra edebilirsiniz! Bunu almadan önce düşünün!)

BANDONEON: iki tarafı da diyatonik (yani DÜNYADA çalması en zor enstrüman budur açık farkla Wink)

KROMATİK AKORDİYON: Genelde fransız veya italyan malıdırlar. SAğ taraf kromatik sol taraf Stradella'dır.