DÜRÜST (ADİL) YARGILAMA (İŞLEM) İLKESİ

Bundan maksat, ceza muhakemesi işlemlerinin kandırma, yanıltma veya zorlama gibi irade serbestisini engelleyen veya savunmayı kısıtlayan yollara sapılmaksızın, hukuk devleti ilkesine uygun olarak, önceden kanunla öngörülmüş bulunan esaslar çerçevesinde yapılmasıdır. Bir hukuk devletinde bu esasların, asgarî olarak nelerden ibaret bulunduğu Anayasamızın 36’ncı maddesi ile İHAS m. 6 ve MvSHS m. 14/1 vd. de gösterilmiştir.
3.10.2001 Tarih ve 4709 Sayılı Kanun 1982 Anayasasının 36 ncı maddesini de değiştirmiş ve adil yargılanma" ibaresi maddeye eklenmiştir. Bu düzenleme değişiklik yasasının ihtiva ettiği en olumlu değişikliklerden biridir. Bu suretle ADİL YARGILAMA İLKESİ anayasal teminat altına alınmış bulunmaktadır. Söz konusu ilke Anayasada yer aldığı için ve Anayasa, 11’nci maddeye göre tüm kurum ve kişileri bağladığından, bundan böyle disiplin soruşturmaları dahil tüm soruşturma ve kovuşturmalarda söz konusu ilkeye uygun hareket edilecektir.
Adil yargılamaya uyum sağlamak amacıyla yapılan en büyük değişiklik belki de 4771 sayı ve 03.08.2002 tarihl kanunla yapılan değişikliktir. Bu kanunun 7’nci maddesine göre: 4.4.1929 tarihli ve 1412 sayılı Ceza Muhakemeleri Usulü Kanununun 327 nci maddesinden sonra gelmek üzere 327/a maddesi eklenmiş ve bu suretle kesinleşmiş bir ceza hükmünün Avrupa İnsan Hakları Mahkemesince, İnsan Haklarını ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleşmenin veya eki protokollerin ihlâli suretiyle verildiği saptandığında ihlâlin niteliği ve ağırlığı bakımından Sözleşmenin 41 inci maddesine göre hükmedilmiş olan tazminatla giderilemeyecek sonuçlar anlaşılırsa; muhakemenin iadesi isteminde bulunulabilecektir. Yeni CMK bu esası m.311/1f,2 de muhafaza etmiştir
Çocukların yaşının 15 den 18’e çıkarılması, adil yargılama ilkesi bakımından bir başka önemli değişiklik olmuştur. Gerçekten, 4963 tarih ve 30.7.2003 tarihli kanunun 8’nci. - 7.11.1979 tarihli ve 2253 sayılı Çocuk Mahkemelerinin Kuruluşu, Görev ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanunun 6 ncı maddesinin birinci fıkrasında geçen "15" ibaresi "onsekiz" şeklinde değiştirilmiştir