Mahsup Çeki
Hesaba geçirilecek çek” anlamına gelir. Genel olarak, paranın taşınması, sayılması ve saklanması kolay değildir. Ödeme aracı olan çek sayesinde bütün bu işler güvenlik altına alınabilmektedir.
Türk Ticaret Kanunu’nun 717. maddesi de “mahsup çeki”nden söz etmektedir. Bu çekler, fonksiyon bakımından çizgili çeklere benzer. Yalnız bu çeklerle “nakten” değil, “hesaben” ödeme yapılır. Örneğin, bir müessese ya da firma, hâmili bulunduğu bir çeki, muhatap bankadan tahsil edip aynı bankadaki hesabına kaydettirecektir. Fakat, çeki tahsil etmek üzere gönderdiği kimse, parayı bankadan alır kaçarsa ya da yolda gelirken düşürürse, çaldırırsa, o müessese veya firma zarar görür.
Bu ihtimaller karşısında, gerek keşideci ve gerekse hâmil tarafından, çekin iç yüzüne eğik olarak “bedeli hesaba geçirilecektir” şeklinde veya buna benzer bir ibare yazılır ve böylece, çekin para olarak ödenmesi önlenmiş olur. (TK m. 717/1)
Yine, örneğin, keşidecinin bankada bir borçlu, bir de alacaklı cari hesabı vardır. Keşideci firma, bütün tahsil işlerini ve ödemelerini alacaklı cari hesabıyla yaptırmaktadır. Bir hesaptan diğerine bir virman yaptırmak isterse ve bu virman (nakil) için çek çekmişse, keşideci çekin üzerine “mahsup çekidir” ya da “hesaba geçirilecektir” diye bir ibare yazar ve bankaya gönderir. Banka artık, çek hâmiline parayı nakit olarak ödemez; hesaba geçirir.
............................... Bankası A.Ş. İst. 8.5.200......
İstanbul YTL. 10.000. Bu çek karşılığında Ali Korkmaz emrine on bin YTL. ödeyiniz. (Bedeli hesaba geçirilecektir.)
Hasan Uysal (İmza)
Böyle bir çeki Hasan Uysal’dan alan Ali Korkmaz, çeki kendisi bankadan tahsil etmeyip de adamıyla göndermek istese, bu kayıtla çeki emniyete almış olacaktır. Banka, bu çeki getiren kimseye nakit olarak ödemeyecek, Ali Korkmaz’ın hesabına kaydedecektir.
“Hesaba geçirilecektir” gibi mahsup kayıtlarının çizilmesi hükümsüzdür. (TK m. 717/2) Bir hüküm ifade etmiş olsaydı, çeki elinde bulunduran herkes, bu mahsup kaydını çizerek çekin bedelini para olarak almak imkânını bulurdu.
Mahsup çeki olarak tedavüle çıkarılan, yani, kayden ödenmiş olacaktır. Bu hükme aykırı hareket eden muhatap banka, hasıl olacak zarar ve ziyandan sorumludur. Bununla beraber, çizgili çekte olduğu gibi, muhatabın bu sorumluluğu çekte yazılı para miktarını geçemez. (TK m. 717/3)
Alıntı