KILIÇBALIĞI
Perciformes Xiphidae
Xiphias gladius


[Linkleri Görebilmek için ÜYE Olmalısınız!Hemen ÜYE OL!]

[Linkleri Görebilmek için ÜYE Olmalısınız!Hemen ÜYE OL!]

[Linkleri Görebilmek için ÜYE Olmalısınız!Hemen ÜYE OL!]

Xiphidae familyasından olan kılıçbalığının bilimsel adı Xiphias gladius’tur. Okyanusların ılık ve sıcak bölgelerinde, Akdeniz, Ege ve Marmara Denizi’nde bulunan kılıçbalığının nesli son yıllarda çok azalmıştır. Aşırı ve yanlış mevsimlerde yapılan avlanma, yoğun deniz trafiği ve deniz kirlenmesi bu muhteşem balığın denizlerimizden yavaş yavaş kaybolmasına sebep olmuştur.

Genellikle + 12°C derece sularda yaşayan kılıçbalıkları ilkbahar ortalarında sular ısınmaya başlayınca deniz seviyesinde gezerler. Ekim sonundan itibaren sular soğuduğunda +12 ile +15 dereceyi muhafaza eden 25 - 30 kulaç derinlikte sulara inerler. Denizlerimizde yaşayan balıkların arasında en güçlü ve cüsselilerden biri olan bu balık ismini üst çenesinin uzamasından meydana gelen kılıç biçimindeki gagasından almıştır. Kılıç biçimindeki burnu (müzo uzunluğu) vücudunun üçte ikisi oranındadır. Ağzı büyük olmasına rağmen oldukça keskin kılıcı, balıkları bir hamlede yutmasına engel olur. Ancak avını yakalamak için kılıcını kullanır. Süratle avına yaklaşır, vücudunu yay gibi gerer ve kılıcını yanlamasına vurur. Bu darbeye maruz kalan ve yaralanan, ikiye biçilen balıklar kılıca kolaylıkla yem olurlar.

Sırt yüzgecinin ön kısmı orak şeklinde ve yüksektir. Göğüs yüzgeçleri uzun, sivri ve karnına yakın olarak yerleşmişlerdir. Anüs yüzgeci geniştir. Kuyruk sapının yan taraflarında birer tane boyuna karma mevcuttur. Kuyruk yüzgeci orak şeklinde olup, çok gelişmiş ve güçlüdür. Gövdesi çıplaktır ve kabarcıklarla kaplanmıştır. Solungaç etaminleri, dişleri ve karın yüzgeçleri yoktur. Kılıçbalığının sırtı laciverttir. Yan tarafına doğru mavimsi-gri bir renk alır. Karnı beyazdır. Canlı iken bu güzel renkleri taşıyan balık, yakalanıp tekneye alındığında rengini kaybeder ve gri-siyah bir renge dönüşür. Kılıçbalığının uzunluğu 1.80-3.30 metre kadar olup nadiren 4 metre boyundakilere rastlanır. Ortalama ağırlığı 45-140 kg. arasında olmakla birlikte, 300 kg.’dan daha fazla olanları da vardır. Genellikle tek dolaşan kılıçbalığı bazen çift olarak da gezer. Sakin görünmesine rağmen atılgan, süratli ve güçlü bir balıktır. Bazen iri balıklara ve hatta kayıklara saldırdığı bile görülür.

Tipik pelajik bir balık olan kılıç; uskumru, ringa, zargana gibi balıklar ve küçük balık cinslerinin larvalarıyla beslenir.

Yumurta bırakma mevsimi Marmara’da nisan, mayıs ve haziran aylarında olmasına karşın Akdeniz’de haziran-eylül arasındadır. Suyun üstünde yüzen yumurtaları 1.8 mm. çapında ve yağ damlalıdır. Yumurtalarda gelişme çabuk olur; iki-üç günden sonra 45 mm. uzunluğunda larvalar çıkar.

Kılıçbalığının eti çok lezzetli ve makbuldür. Dilim şeklinde kesilip veya küçük parçalar halinde şişe dizilip ızgarası yapılır.

Kılıç Avı

Yıllar önce Marmara’da Adalar civarı ve İzmit Körfezi’nde olta ve paraketayla; İstanbul Boğazı’nda da ağla yapılan kılıç avı artık unutulmuş gibidir.
Deniz kirliliği ve aşırı deniz trafiği yüzünden balık bu av yerlerine girmemektedir.
Nisandan itibaren su yüzeyinin ısınmasıyla kılıçbalıkları deniz seviyesine çıktıkları için balıkçılar Marmara Adası, İmralı ve Marmara’nın batı kesiminde bu balığı zıpkınla avlamaktadırlar. Denizin sakin ve görüş açıklığının müsait olduğu günlerde motorla av mahallinde gezen balıkçılar kılıcın yelesini (sırt yüzgecini) su üstünde kollarlar. Balık su yüzeyinde görüldüğü anda motora yaldaşılır ve zıpkını kullanan avcı motorun burnuna yerleştirilmiş uzunca bir kalasın üstüne çıkar. Balığın yakınına geldiğinde bulunduğu yerden zıpkını savurur. Kılıç avında kullanılan zıpkın iki bölümden oluşur; çelikten mamul, ucu sivri ve kulaklı olan zıpkın ve ahşap uzun saplı gönder. Zıpkın bölümü gönderin ucundaki deliğe gömülmüştür ve gönder geri çekildiğinde içinden çıkıp balığın vücuduna saplanmış olarak kalır. Ancak zıpkın bölümünün dibinde bulunan bir halkaya da ip geçirilmiş olup, gönder geri alındığında balığın üzerine saplanmış olan zıpkın ve balık, diğer ucu teknede olan bu ip vasıtasıyla kontrol altına alınır. Zıpkın balığın vücuduna gömülürken kulaklar kapalıdır. Çekildiğinde kulaklar açılır ve gömüldüğü yerden çıkmaz. Zıpkını yiyen balık yol ister ve elde tutulan iple bir miktar yol verilir. Daha sonra yorulan balık bordalanıp içeri alınır. Ülkemizde 15 kilodan ufak kılıçbalıklarının avlanması yasaklanmıştır.

Atlantik Okyanusu’nun Batı Amerika sahilleri, Karayipler ve Pasifik’te kılıç avı güçlü makineli kamışlarla, büyük teknelerden yapılmaktadır. Küba, Biminiler, Cabo San Lucas, Kona Hawai gibi balık turnuvalarıyla ün yapmış yerlerde amatör balıkçılar çok büyük ücretler ödeyerek bu turnuvalara katılıp kılıç, marlin ve yelken balığı gibi balıkları avlamaktadırlar.