Genel Muhasebe Ünİte 18
BORÇLARIN ENVANTER İŞLEMLERİ
300 BANKA KREDİLERİ HS: İşletmelerin bankalardan çeşitli şekillerde (açık kredi, maddi teminat karşılığı kredi vb.) sağladıkları kredilerin izlendiği pasif karakterli bir bilanço hesabıdır.
Bu hesabın alacak tarafına bankalardan alınan krediler; bu bankalardan işletme namına yapılan ödemeler; çekilen kredilere tahakkuk ettirilen faizler; borcuna ise, işletme adına alacaklı bankalara yapılan ödemeler kaydolunur. İşletmelerin bankalara kredi borcu olduğu sürece, bu borç tutan kadar Banka Kredileri Hesabı alacak kalanı verir.
Bu hesap bir büyük defter hesabı olduğundan işletmenin kredi aldığı her bir banka ve şubesi için ayrıca yardımcı hesapların açılması gerekir. Bankalardan sağlanan kredilerin envanter işlemlerinde izlenen yol ve yapılan işlemler ticari mevduatlar için yapılan işlemlerden farklı değildir. Bu işlemler kısaca şunlardır:
1- önceden büyük defter hesabı olan 300 Banka Kredileri Hesabı ile her bir banka için açılmış olan yardımcı hesapların, düzenlenen yardımcı defter mizanı aracılığıyla ön kontrol yapılır.
2- Sonra, alacaklı yani kredi veren bankalar işletmeyle banka arasında gerçekleşmiş işlemlerin dökümünü gösteren hesap özetini gönderdiklerinde işletme, bankalardan gelen hesap özetlerindeki bilgi ve verilerle kendi defter ve hesaplarındaki kayıtları karşılaştırır. Farklılık varsa neden araştırılır ve gerekli düzeltme kayıtları yapılarak banka ile uygunluk sağlanır.
3- Son aşamada ise, alman krediler nedeniyle bankaların işletme aleyhine tahakkuk ettirerek kredi borçlarına ekledikleri faiz ve komisyonlar bir kez de işletme tarafindan hesaplanarak kontrol edilir. Kontrol işleminden sonra sözü edilen faiz giderinin kaydı yapılır. Özetlenen bu işlemden sonra, 300 Banka Kredileri Hesabı ve ilgili yardımcı hesaplar dönemsonu itibariyle bankalara olan kredi borçlarını gösterir.
320 SATICILAR HS:İşletmenin faaliyet konusu ile ilgili her türlü mal ve hizmet alımlarından kaynaklanan senetsiz borçların izlendiği hesaptır. Bu hesap, kredi ile alınan mal yada yararlanılan hizmet nedeniyle alacaklamr. Bu borçların her ne şekilde olursa olsun, ödenmeleri sonucu borçlanır.
Hesabın alacak kalanı, satıcılara henüz ödenmemiş senetsiz borçları gösterir. Dönemsonunda , satıcılara olan senetsiz borçların ilk aşamasında her satıcı için açılan yardımcı hesaplarda büyük defter hesabı olan 320 Satıcılar Hesabı arasında uygunluk sağlanır. Hesap dönemi sonunda alacaklı işletmeler (satıcılar), borçlu işletmelere hesap özeti göndererek uygunluk sağlarlar. Eğer, satıcı işletme hesap özeti göndermemişse, borçlu işletmenin kendi hesaplarının bir özetini göndermesi doğru olur. Hesapların karşılaştırılması sonucunda bir uyuşmazlık ortaya çıkarsa, nedeni araştırılıp bulunduktan sonra düzeltme yoluna gidilir.
321 BORÇ SENETLERİ HESABI:İşletme açısından borç senetlerinin; yetkililerce imzalanmış bonolar ve kabul edilmiş poliçeler olduğunu ve işletmenin senetli borçlar bu hesapta izlendiğini belirtmiştik.
Borç senetleri hesabının alacağına senetli borçlar, bu senetlerin üzerinde yazılı olan değerle kaydolunduğundan adı geçen hesabın herhangi bir tarihteki alacak kalanı, işletmenin ödemesi gereken borç senetlerinin nominal değerleri toplamına eşit olur. Dönemsonunda büyük defterden ve Kambiyo senetleri defterinden(kaldırıldı) yararlanarak senetli borçların kontrolü yapılır. İşletmenin senetli borçları dönem sonunda ya mukayyet(kayıtlı) değerle yada tasarruflpeşin) değeriyle değerlenerek bilançoda gösterilir. Borç senetlerinin değerlemesinin mukayyet (kayıtlı) değerle yapılması tercih edilmişse ve Borç Senetleri Hesabında herhangi bir hata yapılmamış ve unutulan bir işlem yoksa, hesabın alacak kalanı bilançonun pasifinde aynen görülecektir.
Yani herhangi bir envanter kaydı yapılmayacaktır. Alacak senetleri tasarruf (peşin) değeriyle değerlendiği takdirde borç senetlerinin de tasarruf (peşin) değeriyle değerlenmesi gerekir. Tasarruf değeriyle değerlemede borç senetlerinin nominal değeriyle tasarruf değeri arasındaki farkın kayda alınması gerekir. Bu fark, her bir borç senedinin vadesi ile değerleme günü (bilanço günü) arasındaki sürenin faizlerinin toplamına eşittir.