Vaginal akıntılar ve vaginitis
Vaginal akıntı önemli bir halk sağlığı problemi olup en sık rastlanan jinekolojik şikayetlerdendir. Fakat normal bir akıntı ile infeksiyona bağlı bir iltihabi akıntıyı ayırt etmek önemlidir.
“Lökore” olarak adlandırılan normal akıntı yumurtlama döneminde olduğu gibi adet dönemine bağlı olarak hormonal nedenlerle oluşabilir veya polip rahim ağzındaki erozyon (yara) gibi nedenlere bağlı olabilir. Bu tür akıntılar genellikle kokusuz beyaz veya şeffaf olup başka bir şikayete neden olmazlar. Bu durum tedavi gerektirmeyen fizyolojik bir durumdur. Hastaların yaklaşık 1/3’inde kaşıntı yakınması olabilir.
Erişkin kadınlarda tampon diyafram kondom gibi yabancı maddelerin kullanımı da nonspesifik vaginal akıntılara neden olabilir. Rahimiçi araç (spiral) kullanımı da akıntı artışına neden olabilir. Sıkı dar ve sentetik iç çamaşırları da kaşıntı akıntı ve vaginitise neden olabilir. Deodoran sprayler deterjanlar sabun ve duşlar da alerji ve akıntıya neden olabilirler. Bu duruma daha sonra infeksiyon da eklenip akıntıyı daha da arttırabilir. Menopozdaki kadınlarda estrogen eksikliğine bağlı olarak “ atrofik vaginitis” denilen durum gelişebilir ve bu durum leke tarzında kanamalara da yol açabilir.
Vaginada normalde bazı mikroorganizmalar bulunur ve bu mikroorganizmalar arasında bir denge vardır. Bu dengenin bir infeksiyonla veya başka bir nedenle bozulması sonucu vaginit ve akıntı ortaya çıkar.
Belirti ve Bulgular
· Vaginal akıntının niteliği çok farklı olabilir. Koku renk akıcılık vaginitis etkeni hakkında fikir verebilir.
· Kaşıntı yanma kızarıklık ve bazen ağrı bulunabilir
· Cinsel temas esnasında ağrı
· İdrar yaparken yanma ve ağrı
Riski Arttıran Etkenler
· Antibiyotik kullanımı
· Cinsel temas
· Vaginal duş
· Rahimiçi araç (spiral)
· Sigara kullanımı (bakteriyel vaginozis)
· Erken yaşta cinsel temas ve partner sayısının fazla olması
· Gebelik doğum kontrol hapı kullanımı menopoz gibi hormon düzeyini etkileyen değişiklikler
Üreme çağındaki kadınlarda en yaygın vaginal infeksiyon nedenleri Trichomonas vaginalis Candida albicans (mantar) ve bakteriyel vaginozisdir.
Trichomonas vaginalis
Trichomonas vaginalis cinsel temasla bulaşan ve daha çok adet sonrası dönemde ortaya çıkan bir paraziter infeksiyondur. Kadınlarda vagina idrar yollarlı ve mesanede erkeklerde ise prostat ve idrar yollarında yerleşebilir. Erkeklerde herhangi bir belirtiye neden olmaz.
Akıntı sarı-yeşilimsi ve kötü kokuludur. İnfeksiyon kızarıklık ve ödeme neden olabilir. Muayene esnasında vagina ve rahim ağzında küçük kırmızı noktacıklar “çilek” şeklinde bir görüntünün ortaya çıkmasına neden olurlar. Ancak sadece bu görüntüye dayanarak tanı konulmamalıdır. Alınan akıntının tuzlu su ile karıştırılarak mikroskopta incelenmesi veya kültür ile tanı kesinleştirilebilir. Herhangi bir boyama yapılmaksızın hareketli trichomonaslar doğrudan mikroskop altında görülebilirler. Tedavide metronidazol veya benzeri ilaçların günde 2 kez 500 mg verilmesi ve bu tedavinin 7 gün sürdürülmesi önerilir. Aynı ilacın bir kerede 2 gr olarak (4 tablet birden) kullanılması da tedavi için yeterlidir. Trichomonas vaginalis tedavisinde erkek partnerin de tedavisi gereklidir. Ağızdan metronidazol kesin olarak zararlı olduğu bilinmemesine rağmen gebeliğin ilk 3 ayında kullanılmamalıdır. Gebeliğin ilk 3 ayında rastlanan infeksiyonlarda vaginal jel kullanılabilir. Alkolle birlikte alındığında bulantı ve kusma gibi yan etkilere neden olacağından metronidazol alkolle birlikte alınmamalıdır. Gebe kadınlarda trichomonas infeksiyonlarının %15’i mantar infeksiyonları ile birliktedir.
Candida albicans (Mantar)
Candida albicans gebe ve diabetli kadınlardaki vaginitisin en sık nedenidir. Doğum kontrol hapı kullanımı da hormonal etki ile mantar infeksiyonu oluşum sıklığını arttırmaktadır. Candida albicans diğer bazı mantar türleri ile birlikte normalde de vaginada herhangi bir şikayete neden olmadan florada bulunur. Son yıllarda daha çok antibiyotik kortizon doğum kontrol hapı kullanımı mantar infeksiyonalrının ortaya çıkışını kolaylaştırmıştır. Oldukça sık rastlanan bir akıntı nedenidir ve gebelerde rastlanma sıklığı 2 kat artmıştır. Tipik şikayetler akıntı kaşıntı ve temas esnasında ağrıdır. Vulva ve vagina kırmızı ödemlidir kesilmiş süt niteliğinde koyu krem kıvamında bir akıntıya neden olur. Kötü koku daha çok birlikte bulunan trichomonas veya bakteriyel vaginozise bağlıdır. Tanı genellikle kolaydır ancak akıntının potasyum hidroklorid ile karıştırılıp mikroskop altında incelenmesi şüpheli durumlarda tanıyı kesinleştirir. Mikonazol veya benzeri kremlerin 1 hafta boyunca uygulanması genellikle tedavi için yeterlidir. Tek doz ağızdan alınan 150 mg Flukonazol gibi ilaçlar da tedavide oldukça etkilidir. Bu ilaç gebelerde kullanılmamalıdır. Vaginal yoldan kullanılan ilaçlar şikayetleri daha çabuk ortadan kaldırmaktadır.
Bazen tekrarlayan mantar infeksiyonları da görülebilmektedir. Bu durumda düşük doz ağızdan alınacak Ketokonazol ile 6 haftalık bir tedavi önerilebilir. Buna rağmen tedavi kesildiğinde şikayetler tekrarlayabilmektedir. Çok uzun süreli Ketokonazol kullanımı karaciğer üzerine toksik etki yapabilmektedir.
Bakteriyel vaginozis
Bakteriyel vaginozis cinsel temasla bulaşan bir infeksiyon olarak bilinmesine rağmen temas olmadan da bulaşma olabileceği bildirilmektedir. Erkek partnerin tedavisine gerek yoktur. Gebelikte oluşan bakteriyel vaginozisin erken doğum ve bebekte düşük doğum ağırlığına neden olduğu iddia edilmektedir. Akıntı çok fazla ise bu bakteriyel vaginozis yanında ek başka etkenlerin de olabileceğini düşündürmelidir. Bakteriyel vaginozis herhangi bir şikayete neden olmadan bulunabileceği gibi kaşıntı ve yanmaya yol açabilir. Akıntı kötü kokulu grimsi ve homojendir. Akıntı balık gibi kokabilir ve cinsel temas sonrası oluşan kötü koku bakteriyel vaginozisi düşündürmelidir. Akıntının potasyum hidroksid ile karıştırılması ile oluşan kötü koku veya smear incelemesi ile tanı konulabilir.
Tedavide metronidazol günde 2 kez 500 mg bir hafta boyunca kullanılabilir. Vaginal metronidazol jel de kullanılabilir gebelerde kullanımı da güvenlidir. Diğer bir tedavi seçeneği Klindamisin’in ağızdan veya vaginal jel olarak kullanımıdır.
Atrofik vaginitis
Estrogen eksikliğine bağlı olarak oluşan ve vagina mukozasının kırmızı ince görünümü ile karakterize bir durumdur. Akıntı niteliği değişkendir hafif kanlı olabilir. Akıntı kaşıntı ve yanma estrogen içeren kremlerin kullanımı ile kısa sürede düzelir. Ağır vakalarda ağızdan estrogen de kullanılmalıdır.
Alerjik veya kimyasal vulvovaginitler lokal kortizonlu kremlerin kullanımı ile düzelir. Uzun süreli antibiyotik kullanımı mantar gelişimini kolaylaştırabilir. Vaginit tedavisi esnasında cinsel temastan kaçınılmalıdır.
Alıntı